3 nguồn gốc của “căn bệnh Thái Lan”
Thực tế, mâu thuẫn giữa phe “chống Thaksin” và “ủng hộ Thaksin” chỉ là hiện tượng bên ngoài. Dù nhân vật này đóng vai trò then chốt nhưng đây tuyệt đối không phải là “cá nhân đã thay đổi lịch sử”.
Cựu Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra
Cuộc khủng hoảng chính trị mới ở Thái Lan đã kéo dài được 3 tháng. Từ ngày 13/1, phe đối lập đã cố gắng ép Chính quyền Yingluck Shinawatra phải từ chức với phương thức chiếm lĩnh Bangkok, ép chính phủ ngừng hoạt động, đồng thời gây trở ngại cho công tác bầu cử ở bên ngoài chính phủ. “Phe Áo đỏ” ủng hộ chính phủ cũng tiến hành biểu tình nhiều nơi ở Bangkok. Đến nay, phía quân đội vẫn luôn giữ thái độ trung lập.
Nếu phân tích sâu hơn, cuộc khủng hoảng chính trị ở Thái Lan có nguyên nhân căn bản sâu sắc và đặc biệt của nó.
Thứ nhất, sự đối lập căn bản về lợi ích giai cấp.
“Phe chống đối Thaksin” là tầng lớp tinh hoa mà chủ yếu là chính khách địa phương, doanh nghiệp và các nhóm chính trị, quan chức và một bộ phận giai cấp trung lưu thành phố, họ là lực lượng trụ cột của cấu trúc chính trị tinh hoa truyền thống Thái Lan.
Phe “ủng hộ Thaksin” là tầng lớp bình dân chủ yếu là nông dân ở phía Đông Bắc, họ theo đuổi cấu trúc chính trị “mô hình toàn dân” cân bằng và công bằng hơn. “Phe chống đối Thaksin” là những người được lợi từ thể chế chính trị tinh hoa truyền thống của Thái Lan trong khi “phe ủng hộ Thaksin” lại coi chính sách mà Thaksin thực hiện trong thời gian cầm quyền là đại diện cho lợi ích của họ.
Mặc dù từ những năm 1960 đến nay kinh tế Thái Lan phát triển rất nhanh, được coi là một trong “4 con rồng nhỏ” Đông Á, đứng vào hàng các nước có mức thu nhập trung bình, hơn nữa tỉ lệ đói nghèo giảm đi đáng kể. Nhưng dưới thể chế chính trị tinh hoa truyền thống, Thái Lan đã thực hiện chính sách kinh tế “coi trọng thành thị, xem nhẹ nông thôn” trong thời gian dài, tầng lớp nông dân không được chia sẻ lợi tức phát triển về kinh tế- xã hội của đất nước, dẫn tới khoảng cách giàu nghèo ở trong nước, ở thành thị và các khu vực ngày càng cách xa, hệ số Gini nằm trong khoảng 0,5 gần 20, 30 năm nay. Đồng thời về chính trị, tầng lớp nông dân cũng bị vứt bỏ ngoài thể chế chính trị tinh hoa thời gian dài, vừa không có bất cứ quyền phát ngôn nào về chính trị, vừa không có ý thức và đòi hỏi chính trị rõ ràng, tầng lớp nông dân chiếm gần 70% dân số Thái Lan trở thành “đa số thầm lặng”.
Do vậy, Thaksin đã đưa ra “chính sách dân túy” với mục đích thực sự cải thiện mức sống của tầng lớp nông dân, đồng thời nâng cao có hiệu quả năng lực sản xuất của họ, mục đích cuối cùng là phá vỡ hiện trạng kinh tế tự nhiên của nông thôn Thái Lan, mở ra kinh tế thị trường ở nông thôn, để người nông dân hội nhập rộng rãi hơn vào tiến trình đô thị hóa, xóa bỏ về căn bản khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, làm dịu mâu thuẫn trong nước do phân phối lợi ích mất cân bằng gây ra.
Chính sách của Thaksin đã nhận được sự ủng hộ tích cực và bảo vệ kiên quyết của nông dân, làm cho Thaksin và tập đoàn tài chính mới do ông ta làm đại diện giành được nguồn lực chính trị vô tận. Năm 2005, đảng “Người Thái yêu người Thái” do Thaksin lãnh đạo có 14.080.000 đảng viên, chiếm hơn 1/5 dân số Thái Lan. Sau hai lần thắng cử vào năm 2001 và 2005, đảng Người Thái yêu người Thái trở thành chính đảng một mình thành lập nội các đầu tiên trong lịch sử Thái Lan, tỉ lệ số ghế quốc hội lên tới 75,4%. Đồng thời, chính sách của Thaksin cũng đã dẫn tới sự thay đổi về chất trong cơ cấu quyền lực chính trị của Thái Lan, tầng lớp bình dân do nông dân làm chủ lần đầu tiên được coi là lực lượng chính trị độc lập thực sự bước lên sân khấu chính trị.
Người biểu tình tấ.n côn.g cảnh sát ở Bangkok hồi tháng 1/2014.
Ở chiều ngược lại, những thành công của ông Thaksin đã mang lại sức ép to lớn cho lợi ích chính trị và kinh tế đã có của tầng lớp tinh hoa. “Giá thành cải cách” của Thaksin trên thực tế cũng chủ yếu được đẩy sang cho tầng lớp tinh hoa, vì vậy họ càng hết sức bất mãn.
Video đang HOT
Thứ hai, sự bất cân bằng về cấu trúc lực lượng chính trị.
Để ngăn chặn tình trạng tranh giành quyền lợi chính trị của tập đoàn quân sự và tình trạng lạm quyền của các chính khách địa phương, Thái Lan đã ban hành “Hiến pháp năm 1997″, quy định Quốc hội gồm Thượng viện và Hạ viện, được bầu cử trực tiếp. Việc cải cách chế độ, đặc biệt là cải cách chế độ bầu cử như vậy rất có lợi cho sự phát triển của các đảng lớn, do đó đã phá vỡ cấu trúc quyền lực của chính trị tinh hoa truyền thống, tạo cơ hội trỗi dậy về chính trị cho tập đoàn tài chính mới do Thaksin đứng đầu.
Nhờ sự ủng hộ về tiề.n vốn dồi dào, số lượng lớn phiếu bầu của nông dân do “chính sách dân túy mang lại, chế độ của “Hiến pháp năm 1997″ có lợi, cộng với kinh tế Thái Lan xuống dốc sau cuộc khủng hoảng tài chính-tiền tệ châu Á năm 1997, sự mong đợi vai trò lãnh đạo của người hùng về kinh tế như Thaksin, tập đoàn Thaksin không những trở thành chính đảng “một đảng cầm quyền” đầu tiên trong lịch sử Thái Lan, mà còn tìm cách lợi dụng sức mạnh nguồn vốn dồi dào của mình tiến hành thâm nhập vào các cơ quan độc lập khác, mở rộng quyền lực của nội các và thủ tướng, cộng với phong cách cầm quyền theo kiểu người hùng và phương thức cải cách cấp tiến của Thaksin, đã phá vỡ hoàn toàn cấu trúc quyền lực của chính trị tinh hoa truyền thống. Do đó năm 2006, lực lượng “chống đối Thaksin” đã liên kết với nhau phát động đảo chính lật đổ Thaksin, và trong 8 năm sau đó dùng mọi cách dốc toàn lực chèn ép tập đoàn Thaksin ngóc đầu dậy.
Thứ ba, sự khiếm khuyết của thể chế chính trị dân chủ.
Sở dĩ các phe phái có thể giữ được cân bằng dưới nền chính trị tinh hoa truyền thống là nhờ vai trò điều tiết của các nhân tố chính trị và xã hội truyền thống như chế độ Nhà Vua là tối cao. Tuy nhiên, sau khi các tập đoàn chính trị và lực lượng chính trị mới trỗi dậy, thể chế chính trị hiện hành của Thái Lan lại không có cơ chế và khả năng tiến hành phối hợp với các lực lượng truyền thống. Do đó, trong tình hình mong muốn lợi ích đối lập nhau về căn bản, không thể tiến hành hiệp thương, càng không thể thỏa hiệp và nhượng bộ lẫn nhau thông qua kênh thể chế chính trị dân chủ. Phương thức duy nhất để họ thực hiện mong muốn chỉ là các biện pháp ngoài thể chế như biểu tình trên đường phố hoặc đảo chính quân sự.
Vì vậy, xét từ góc độ lịch sử, những rối ren chính trị lặp đi lặp lại theo chu kỳ ở Thái Lan mấy năm gần đây là giai đoạn buộc phải trải qua trong quá trình hiện đại hóa chính trị ở nước này. Tuy nhiên, những tổn thất chính trị và kinh tế do tình trạng rối ren mang lại không những quá lớn, mà còn ảnh hưởng tới sự ổn định và phồn vinh của khu vực, khiến cho Thái Lan có thể để lỡ cơ hội tốt phát triển nhanh.
Theo infonet
Vòng xoáy biểu tình sẽ đưa Thái Lan đến đâu
Mâu thuẫn giàu nghèo, vùng miền, sự thách thức của lực lượng chính trị mới đối với các thế lực cũ là những cơn bão đang hoành hành chính trường Thái Lan, khiến tương lai của nó trở nên ảm đạm.
Người biểu tình Thái Lan tụ tập trước một sân khấu ở bên ngoài một trung tâm mua sắm ở Bangkok. Ảnh: AFP
Tình hình chính trị ở Thái Lan ngày càng rối ren khi người biểu tình phe đối lập quyết tâm "đóng cửa Bangkok" nhằm ép Thủ tướng Yingluck Shinawatra phải từ chức và ngăn cản cuộc bầu cử dự kiến vào ngày mùng 2/2.
Những người biểu tình là ai và họ muốn gì?
Những người biểu tình khẳng định họ không phản đối nền dân chủ mà chỉ muốn cải cách trên diện rộng để làm trong sạch nền chính trị Thái Lan và trừ bỏ tận gốc nạn tham nhũng trước khi cuộc bầu cử được diễn ra. Khẩu hiệu của họ là "Hãy cải cách trước khi bầu cử".
Những người biểu tình khoác lên mình những chiếc áo màu đỏ, trắng, xanh, theo màu cờ Thái Lan, và huýt sáo để chuyển thông điệp của họ đến chính phủ: "Hãy ra đi!"
Lực lượng tham gia biểu tình chủ yếu gồm hai thành phần: những người dân giàu có, thuộc tầng lớp trung lưu và thượng lưu của Bangkok, và những người đến từ miền nam Thái Lan. Thủ lĩnh cuộc biểu tình, ông Suthep Thaugsuban - một chính trị gia cũng đến từ miền nam, từng là một trong những lãnh đạo quyền lực nhất của đảng Dân chủ.
Họ lấy ý tưởng từ các cuộc biểu tình chính trị trên thế giới gần đây trong việc đeo mặt nạ Guy Fawkes, biểu tượng của chủ nghĩa vô chính phủ, và gọi kế hoạch đóng cửa thủ đô là "Chiếm Bangkok". Tuy nhiên, khác với làn sóng biểu tình chống lại sự bất bình đẳng kinh tế - xã hội giữa 1% những người giàu và 99% dân số còn lại ở phương Tây, cuộc biểu tình ở Thái Lan thu hút sự ủng hộ từ tầng lớp thượng lưu, những người có nhiều đặc quyền, bảo hoàng và theo chủ nghĩa dân tộc. Họ cũng ủng hộ quân đội, lực lượng từng nhiều lần đảo chính để ngăn chặn những cuộc bầu cử. Nhiều người biểu tình còn công khai kêu gọi quân đội đảo chính để loại bỏ quyền lực của Thủ tướng tạm quyền Yingluck.
Những người biểu tình chống chính phủ lập luận rằng những người nghèo khó và ít học, cụ thể là ở các tỉnh đông bắc Thái Lan, có xu hướng bỏ phiếu cho những người hứa hẹn nhiều nhất trong kỳ bầu cử. Điều này đã tạo cơ hội cho những chính trị gia giàu có như ông Thaksin Shinawatra, anh trai của bà Yingluck, có cơ hội nắm quyền, dù ông phải trốn ra nước ngoài từ năm 2008 để tránh cáo buộc tham nhũng.
Người biểu tình được ủng hộ như thế nào?
Những người biểu tình nhấn mạnh rằng họ đại diện cho "nhân dân" và thổi phồng số lượng người tham gia các cuộc xuống đường hàng loạt trong hai tháng qua. Họ tuyên bố rằng có hàng triệu người Thái thường xuyên biểu tình để đòi hỏi sự thay đổi chính trị.
Trên thực tế, những người biểu tình chỉ đại diện cho số ít người Thái, và đây chính là vấn đề của họ. Trong các cuộc tổng tuyển cử được tổ chức ở Thái Lan từ năm 2001, đảng Dân chủ luôn bị đán.h bại bởi các đảng ủng hộ ông Thaksin, và một kết quả tương tự nhiều khả năng sẽ xảy ra trong cuộc bỏ phiếu vào ngày 2/2 tới.
Những người ủng hộ bầu cử tổ chức thắp nến cầu nguyện để kêu gọi hòa bình, với khẩu hiệu "Hãy tôn trọng lá phiếu của tôi". Ảnh: AFP
Thaksin có khả năng kiểm soát chính trị thông qua bầu cử nhờ sự ủng hộ mạnh mẽ từ dân nghèo ở cả khu vực thành thị và nông thôn. Điều này gây ra sự khó chịu cho tầng lớp thượng lưu ở Bangkok, những người tin rằng họ mới có tiếng nói quyết định.
Bên cạnh mâu thuẫn giữa các tầng lớp thì mâu thuẫn vùng miền cũng là nguyên nhân thúc đẩy cuộc xung đột chính trị. Các tỉnh tương đối giàu có ở miền nam Thái Lan ủng hộ đảng Dân Chủ, trong khi khu vực ủng hộ mạnh mẽ nhất của ông Thaksin là ở phía bắc và đông bắc.
Tầng lớp thượng lưu Thái phản đối bầu cử do lá phiếu của họ bị chìm nghỉm trong số phiếu của phần đông dân số còn lại. Người Thái ở miền nam cũng phẫn nộ vì bị lấn át trong mỗi cuộc bầu cử, bởi số phiếu áp đảo của những người phía bắc và đông bắc, nơi đông dân hơn nhưng nghèo hơn.
Đối thủ của những người biểu tình bao gồm phe Áo Đỏ ủng hộ ông Thaksin và cả những cá nhân ủng hộ dân chủ ở Bangkok, những người đã tổ chức nhiều buổi cầu nguyện dưới ánh nến để kêu gọi hòa bình với khẩu hiệu "Hãy tôn trọng lá phiếu của tôi". Họ lập luận rằng chỉ có dân chủ mới có thể giải quyết được sự chia rẽ nội bộ Thái Lan hiện nay, và cho rằng hủy bỏ cuộc bầu cử sắp tới là một bước lùi thảm họa.
Một số nhà bình luận đã rút ra sự tương đồng giữa phong trào biểu tình hiện nay ở Thái Lan và phong trào "Đảng Trà" ở Mỹ. Cả hai phong trào đều có sự ủng hộ lớn mạnh từ một bộ phận dân chúng trong nước và một số nhóm lợi ích xã hội, nhưng không thể giành chiến thắng cuộc bầu cử toàn quốc, nên phải áp dụng nhiều chiến thuật để đáp trả.
Điều gì xảy ra ở hậu trường?
Một nguyên nhân khiến xung đột ở Thái Lan thường gây hoang mang là một phần của câu chuyện thường bị bỏ qua. Một trong những điều cấm kỵ ở Thái Lan là tranh luận về hoàng gia một khi nhà vua 86 tuổ.i ốm yếu Bhumibol Adulyadej qua đời. Bộ luật hà khắc về tội khi quân ở nước này áp đặt án tù lâu năm cho những ai dám than phiền về chế độ quân chủ.
Sự chuyển giao ngôi vị trong hoàng gia là trung tâm của cuộc xung đột đã đốt nóng Thái Lan từ năm 2005. Trên danh nghĩa, Thái Lan là một quốc gia có chế độ quân chủ lập hiến, nghĩa là hoàng gia chỉ mang tính tượng trưng. Tuy nhiên, nhà vua Thái Lan thực tế lại nắm giữ một khối tài sản được ước tính hơn 30 tỷ USD và có tầm ảnh hưởng rất lớn.
Thái Lan từ lâu đã bị thống trị bởi một chính thể gồm các gia đình giàu có, có quan hệ hôn nhân với hoàng tộc hoặc quan hệ kinh doanh với cơ quan quản lý tài sản hoàng gia. Do đó, sự nổi lên của một tầng lớp chính trị và kinh tế mới xoay quanh ông Thaksin làm dấy lên lo ngại về nguy cơ lật đổ sự thống trị của tầng lớp cũ.
Bổn cũ có được soạn lại?
Bạo lực hoàn toàn có thể diễn ra. Ít nhất 8 người đã thiệ.t mạn.g và hàng trăm người bị thương trong những tuần gần đây. Tổn thất về người có khả năng sẽ tăng lên đáng kể sau chiến dịch "đóng cửa Bangkok".
Cả hai bên trong cuộc xung đột giữa tầng lớp thủ cựu của Thái Lan và các tầng lớp mới ủng hộ ông Thaksin đã cố tìm cách gây hỗn loạn và đổ má.u trong những năm gần đây. Mục đích của họ là kích động một cuộc đàn áp khắc nghiệt từ phía bên kia, nhằm làm đối phương bị mất tính hợp pháp và trở nên hung bạo.
Người biểu tình vẫy cờ trên tượng đài Dân chủ ở trung tâm Bangkok. Ảnh: AFP
Đối thủ của ông Thaksin phong tỏa các sân bay ở Bangkok vào cuối năm 2008 và thành công trong việc lật đổ chính phủ. Người ủng hộ ông Thaksin đã chiếm đóng trung tâm thủ đô trong tháng 4 và 5/2010.
Cuộc biểu tình hiện nay được cho là sẽ được tiến hành theo kiểu "bổn cũ soạn lại". Bằng cách làm tê liệt Bangkok, các nhà lãnh đạo của phong trào chống đối chính phủ hy vọng sẽ khiến chính quyền Yingluck phải áp dụng những biện pháp cứng rắn, hoặc có thể khuấy động bạo lực trong phe Áo Đỏ ủng hộ chính phủ. Sau đó, họ sẽ tận dụng sự bất ổn này để tuyên bố chính phủ không có khả năng cầm quyền hợp pháp, và tạo một cái cớ cho quân đội khởi động một cuộc đảo chính khác. Họ biết rằng không thể giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sắp tới, nên sẽ làm tất cả để ngăn bầu cử diễn ra.
Nếu những người biểu tình thành công, sự oán giận của tầng lớp nghèo hơn ở Thái Lan, những người cho rằng nguyện vọng bầu cử của mình thường bị bỏ qua, sẽ càng dữ dội. Ngược lại, nếu những người biểu tình thất bại, gần như chắc chắn rằng họ sẽ còn dễ kích động hơn trong một thời gian dài nữa, cho đến khi cuộc đấu tranh tiếp theo diễn ra.
Tuy nhiên, dù phe nào thắng, một viễn cảnh chính trị ảm đạm cũng đang chờ đón Thái Lan.
Theo VNE
Nữ Thủ tướng Thái rời khỏi thủ đô Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra - mục tiêu của lực lượng biểu tình chống chính phủ đang phong tỏa nhiều khu vực ở thủ đô Bangkok trong suốt nhiều tuần qua, đã buộc phải rời khỏi thủ đô, đến làm việc ở một nơi cách Bangkok khoảng 150km. Thông tin này đã được văn phòng của bà Yingluck xác nhận ngày hôm...