23 triệu trẻ em bị bỏ lỡ các mũi tiêm chủng cơ bản trong đại dịch

Số liệu chính thức được WHO và UNICEF công bố ngày 15/7 cho thấy, 23 triệu trẻ em đã bị bỏ lỡ các mũi tiêm chủng cơ bản thông qua các dịch vụ tiêm chủng thông thường vào năm 2020 – nhiều hơn 3,7 triệu so với năm 2019.

Đây là số liệu mới nhất và đầu tiên phản ánh sự gián đoạn dịch vụ tiêm chủng toàn cầu do COVID-19, cho thấy phần lớn các quốc gia đã giảm tỷ lệ tiêm chủng các mũi tiêm chủng cơ bản ở trẻ em vào năm ngoái.

Đại dịch COVID-19 đã làm cho tình hình tiêm chủng cho trẻ em trở nên tồi tệ hơn

Theo đó, có tới 17 triệu trẻ em trong số này có khả năng không được tiêm một loại vắc xin nào trong năm, làm gia tăng sự bất bình đẳng vốn đã rất lớn trong việc tiếp cận vắc xin. Hầu hết những trẻ em này sống trong các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi xung đột, ở những nơi xa xôi hẻo lánh, hoặc trong những môi trường không chính thức hoặc ổ chuột, nơi các em phải đối mặt với nhiều thiếu thốn bao gồm hạn chế tiếp cận với các dịch vụ xã hội và y tế cơ bản.

Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO cho biết: Ngay cả khi các quốc gia kêu gọi sử dụng vắc-xin COVID-19, chúng tôi đã đi ngược lại với các loại vắc-xin khác, khiến trẻ em có nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa được như sởi, bại liệt hoặc viêm màng não. Nhiều đợt bùng phát dịch bệnh sẽ là thảm họa đối với các cộng đồng và hệ thống y tế đang phải chống chọi với COVID-19, khiến việc đầu tư vào tiêm chủng cho trẻ em và đảm bảo mọi trẻ em đều được tiếp cận là cấp thiết hơn bao giờ hết.

Ở tất cả các khu vực, số trẻ em bỏ lỡ các liều vắc xin quan trọng đầu tiên vào năm 2020 ngày càng tăng; hàng triệu người khác bỏ lỡ các vắc xin sau này.

Đại dịch COVID-19 đã khiến cho nhiều trẻ em bị bỏ lỡ tiêm chủng cơ bản.

Sự gián đoạn trong các dịch vụ tiêm chủng đã xảy ra phổ biến vào năm 2020, trong đó các Khu vực Đông Nam Á và Đông Địa Trung Hải của WHO bị ảnh hưởng nhiều nhất. Do khả năng tiếp cận với các dịch vụ y tế và tiếp cận tiêm chủng bị hạn chế, số lượng trẻ em không được tiêm chủng ngay cả lần đầu tiên được tiêm chủng đã tăng lên ở tất cả các vùng. So với năm 2019, thêm 3,5 triệu trẻ em bỏ lỡ liều vắc xin bạch hầu, uốn ván và ho gà đầu tiên (DTP-1) trong khi thêm 3 triệu trẻ em bỏ lỡ liều vắc xin sởi đầu tiên.

Bà Henrietta Fore, Giám đốc Điều hành UNICEF cho biết: Bằng chứng này phải là một lời cảnh báo rõ ràng đại dịch COVID-19 và những gián đoạn liên quan đã khiến chúng ta mất đi thành tựu quý giá mà chúng ta không thể để mất, và hậu quả sẽ phải trả bằng mạng sống và cuộc sống của những người dễ bị tổn thương nhất. Ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, đã có những dấu hiệu đáng lo ngại cho thấy chúng ta đã bắt đầu mất cơ hội trong cuộc chiến tiêm chủng cho trẻ em chống lại những bệnh ở trẻ em có thể phòng ngừa được, bao gồm cả dịch sởi lan rộng hai năm trước.

Dữ liệu cho thấy các quốc gia có thu nhập trung bình hiện chiếm tỷ lệ ngày càng tăng trong số trẻ em không được bảo vệ – tức là trẻ em đã bỏ lỡ ít nhất một số liều vắc xin. Ấn Độ đang có mức sụt giảm đặc biệt lớn, với tỷ lệ bao phủ DTP-3 giảm từ 91% xuống 85%.

Được thúc đẩy bởi sự thiếu hụt kinh phí, thông tin sai lệch về vắc xin, sự bất ổn định và các yếu tố khác, một bức tranh đáng lo ngại cũng đang xuất hiện ở Khu vực châu Mỹ của WHO, nơi tỷ lệ tiêm chủng tiếp tục giảm. Chỉ 82% trẻ em được tiêm chủng đầy đủ vắc xin DTP, giảm so với mức 91% của năm 2016.

Các quốc gia có nguy cơ bùng phát bệnh sởi, các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin khác

Ngay cả trước đại dịch COVID-19, tỷ lệ tiêm chủng trẻ em trên toàn cầu chống lại bệnh bạch hầu, uốn ván, ho gà, sởi và bại liệt đã chững lại trong vài năm ở mức khoảng 86%. Tỷ lệ này thấp hơn nhiều so với mức 95% được WHO khuyến nghị để bảo vệ chống lại bệnh sởi – bệnh thường bùng phát trở lại khi trẻ không được tiêm vắc xin – và không đủ để ngăn chặn các bệnh khác có thể phòng ngừa bằng vắc xin.

Với nhiều nguồn lực và nhân lực được chuyển hướng để hỗ trợ phản ứng với COVID-19, đã có những gián đoạn đáng kể đối với việc cung cấp dịch vụ tiêm chủng ở nhiều nơi trên thế giới. Ở một số quốc gia, các phòng khám đã bị đóng cửa hoặc giảm giờ làm việc, trong khi người dân lại không muốn đi khám vì sợ lây truyền hoặc gặp phải những thách thức trong việc tiếp cận dịch vụ do các biện pháp phong tỏa và gián đoạn giao thông.

Tiến sĩ Seth Berkley, Giám đốc điều hành của Gavi, Liên minh vắc xin cho biết: Đây là những con số đáng báo động. Tất cả chúng ta cần làm việc cùng nhau để giúp các quốc gia đánh bại COVID-19, bằng cách đảm bảo tiếp cận công bằng, toàn cầu đối với vắc xin và đưa các chương trình tiêm chủng thông thường trở lại đúng tiến độ. Sức khỏe và hạnh phúc trong tương lai của hàng triệu trẻ em và cộng đồng của chúng trên toàn cầu phụ thuộc vào nó.

Bệnh sởi có nguy cơ bùng phát nếu trẻ không được tiêm chủng đầy đủ.

Mối quan tâm không chỉ dành cho các bệnh dễ bùng phát. Với tỷ lệ thấp, việc tiêm vắc xin chống lại virus gây u nhú ở người (HPV) – vốn bảo vệ các bé gái chống lại bệnh ung thư cổ tử cung sau này – đã bị ảnh hưởng nhiều bởi việc đóng cửa trường học. Kết quả là, ở các quốc gia đã đưa vào sử dụng vắc-xin HPV cho đến nay, có thêm khoảng 1,6 triệu trẻ em gái bỏ học vào năm 2020. Trên toàn cầu, chỉ có 13% trẻ em gái được tiêm vắc-xin HPV, giảm so với mức 15% vào năm 2019.

Cần phục hồi khẩn cấp và đầu tư vào tiêm chủng thông thường

UNICEF, WHO và các đối tác như Gavi, Liên minh vắc xin đang hỗ trợ các nỗ lực tăng cường hệ thống tiêm chủng bằng cách:

Khôi phục các dịch vụ và chiến dịch tiêm chủng để các quốc gia có thể cung cấp các chương trình tiêm chủng thường quy một cách an toàn trong đại dịch COVID-19.

Giúp nhân viên y tế và lãnh đạo cộng đồng giao tiếp tích cực với người chăm sóc để giải thích tầm quan trọng của việc tiêm chủng.

Chỉnh sửa những lỗ hổng trong phạm vi tiêm chủng, bao gồm xác định cộng đồng và những người đã bị bỏ sót trong đại dịch.

Đảm bảo rằng việc cung cấp vắc-xin COVID-19 được lập kế hoạch và tài trợ độc lập và nó diễn ra song song, không phải trả phí cho các dịch vụ tiêm chủng cho trẻ em.

Thực hiện các kế hoạch quốc gia để ngăn ngừa và ứng phó với sự bùng phát của các bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin, và tăng cường hệ thống tiêm chủng như một phần của nỗ lực phục hồi COVID-19.

Các cơ quan đang làm việc với các quốc gia và đối tác để thực hiện các mục tiêu đầy tham vọng của Chương trình Tiêm chủng toàn cầu 2030, nhằm đạt được 90% tỷ lệ bao phủ đối với các loại vắc xin thiết yếu cho trẻ em; giảm một nửa số trẻ em chưa được tiêm chủng hoàn toàn, hoặc không liều, đồng thời tăng khả năng hấp thụ các loại vắc xin cứu sinh mới hơn như vi rút Rota hoặc phế cầu ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Trên toàn cầu, tỷ lệ tiêm chủng ba liều vắc xin bạch hầu-uốn ván và ho gà (DTP-3) giảm từ khoảng 86% vào năm 2019, xuống còn 83% vào năm 2020, có nghĩa là 22,7 triệu trẻ em bỏ lỡ và đối với liều đầu tiên sởi, từ 86% xuống 84%, nghĩa là 22,3 triệu trẻ em đã bỏ lỡ. Tỷ lệ tiêm vắc xin sởi mũi 2 đạt 71% (năm 2019 là 70%). Để kiểm soát bệnh sởi, cần phải tiêm đủ 95% hai liều vắc xin; các quốc gia không thể đạt được mức đó phải dựa vào các chiến dịch tiêm chủng định kỳ trên toàn quốc để lấp đầy khoảng trống.

Ngoài việc gián đoạn tiêm chủng thông thường, hiện có 57 chiến dịch tiêm chủng hàng loạt bị hoãn ở 66 quốc gia, đối với bệnh sởi, bại liệt, sốt vàng da và các bệnh khác, ảnh hưởng đến hàng triệu người khác.