2 hội nghị lịch sử và chuyện biến điều thành cây “đẻ” ra tỷ đô
Vốn chỉ là một trong nhiều loại cây được khuyến cáo trồng để phủ xanh đất trống đồi trọc, đến nay, điều đã là một cây trồng chủ lực ở nhiều tỉnh Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và Duyên hải Miền Trung, với giá trị XK đạt trên 3,6 tỷ USD vào năm 2017.
Theo các chuyên gia ngành điều, sự thay đổi số phận cây điều bắt đầu từ hội nghị toàn quốc đầu tiên về cây điều gần 40 năm trước. Còn đại hội thành lập tổ chức của ngành điều năm 1990 đã góp phần quan trọng thúc đẩy mạnh sự phát triển của ngành điều cả về sản xuất điều nguyên liệu và chế biến nhân điều xuất khẩu.
Chế biến nhân điều xuất khẩu
Hội nghị xác định giá trị cây điều
Đã ngoài 80 t.uổi, nhưng ông Phạm Đình Thanh, Tổng thư ký Hiệp hội Điều Việt Nam trong 2 nhiệm kỳ đầu tiên, vẫn còn minh mẫn và đầy nhiệt huyết khi nói chuyện về cây điều, hạt điều. Bởi ông đã gắn bó với cây điều trong suốt hơn 40 năm qua, từ khi còn là một nhà khoa học công tác ở Bộ Lâm nghiệp (nay là Bộ NNPTNT).
Từ trước năm 1975, khi còn đang làm việc ở miền Bắc và là Quyền Phân Viện trưởng Phân viện đặc sản rừng, ông Thanh đã bắt đầu nghiên cứu về cây đào lộn hột (điều) trong một đề tài nghiên cứu về các loại cây lâm đặc sản kết hợp trồng rừng và lấy sản phẩm như sa nhân, cánh kiến đỏ, ba kích, thông… Như vậy, dù đã được du nhập vào nước ta từ mấy trăm năm trước, nhưng đến thập niên 1970, điều vẫn chỉ được coi là một cây trồng rừng, phủ xanh đất trống, đồi trọc.
Mãi đến năm 1983, cây điều mới có cơ hội đổi đời. Tất cả là nhờ hội nghị toàn quốc đầu tiên về cây điều với tên gọi khá dài: “Hội nghị chuyên đề nhằm rút các kinh nghiệm trồng cây đào lộn hột và giới thiệu các kết quả chế biến kinh doanh xuất khẩu các sản phẩm đào lộn hột, đồng thời thảo luận phương hướng và các biện pháp kinh tế – kỹ thuật đẩy mạnh phát triển mặt hàng này trong thời gian tới”. Hội nghị được tổ chức trong 2 ngày 23 – 24/12/1983 tại Sông Bé (nay là Bình Dương và Bình Phước).
Đã 35 năm trôi qua, nhưng cứ nhắc tới hội nghị ấy, ông Thanh lại không khỏi bồi hồi. Ông chậm rãi mở tập tài liệu, lấy ra một tờ giấy rất cũ, đã xỉn màu, các mép đã quăn, sờn rách. Đó là tờ giấy mời của Bộ Ngoại thương (nay là Bộ Công thương), do Thứ trưởng Nguyễn Tu ký, mời đích danh ông Thanh với tư cách là Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu đào lộn hột, tham dự hội nghị nói trên. Chỉ là một tờ giấy mời họp thôi mà ông Thanh còn lưu giữ cẩn thận đến tận bây giờ.
Khi trò chuyện với tôi, ông cứ nhắc nhở về tên t.uổi của những người cùng ông tham dự hội nghị đó mà đến giờ đại đa số đã thành người thiên cổ. Những điều ấy đủ cho thấy Hội nghị toàn quốc đầu tiên về cây điều có ý nghĩa như thế nào với vận mệnh của cây điều, với những người là chứng nhân cho sự đổi đời của cây điều trong mấy chục năm qua.
Video đang HOT
Hội nghị toàn quốc về cây điều năm 1983 đã xác định được tiềm năng của cây điều là một loại cây có thể phát triển thành cây hàng hóa lấy sản phẩm xuất khẩu, mang ngoại tệ về cho đất nước. Chính vì thế, ngay sau khi kết thúc hội nghị, ngành công thương ở nhiều tỉnh đã tích cực hỗ trợ hạt điều giống cho nông dân gieo trồng. Ngày ấy chưa có quy hoạch, quy trình canh tác gì cả, nông dân cứ mạnh ai nấy trồng, chỗ nào còn đất trống thì gieo hạt xuống.
Nhờ vậy, diện tích điều nhanh chóng tăng lên. Nếu như trước Hội nghị điều toàn quốc năm 1983, sản lượng điều thô Việt Nam chỉ khoảng 2.000 tấn, thì theo một số liệu thống kê của nước ngoài, năm 1987, sản lượng điều thô của nước ta là 15.000 tấn. Đến năm 1989 là 30.000 tấn. Với sản lượng điều thô như vậy, trong thập niên 1980, Việt Nam đã bắt đầu xuất khẩu điều thô ra nước ngoài và có tên trong danh sách những nước sản xuất điều nguyên liệu.
Cây điều nhờ đó mà thoát ra khỏi thân phận chỉ là một loại cây trồng phủ xanh đất trống đồi trọc kết hợp lấy sản phẩm, để trở thành một cây công nghiệp hàng hóa thực sự. Đây là cơ sở quan trọng để sự quản lý nhà nước về cây điều ở cấp trung ương được chuyển từ Bộ Lâm nghiệp sang Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp Thực phẩm (nay là Bộ NN-PTNT).
Nông dân thu hoạch điều
Tổ chức của ngành điều
Cho đến năm 1990, Việt Nam vẫn chỉ xuất khẩu điều thô, chủ yếu là sang Ấn Độ. Điều này khiến cho hạt điều Việt Nam trở nên phụ thuộc vào nhà nhập khẩu, đầu ra rất bấp bênh. Nếu họ tuân thủ đúng theo hợp đồng đã ký thì mọi việc thuận lợi. Nhưng nếu họ bẻ kèo, không mua nữa, thì điều thô không biết bán đi đâu.
Thực tế, trong những năm cuối thập niên 1980, đã xảy ra một lần như vậy. Khách hàng Ấn Độ ký hợp đồng mua điều thô Việt Nam, nhưng rồi không thực hiện hợp đồng, khiến cho các DN cung ứng điều thô Việt Nam và nông dân trồng điều lâm vào tình cảnh khốn đốn vì không tiêu thụ được.
Sự cố năm ấy đã khiến cho các nhà quản lý, doanh nghiệp, chuyên gia ngành điều phải suy nghĩ lại và nhận ra rằng không thể cứ xuất thô mãi được và phải có một tổ chức đại diện, bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp, nông dân trồng điều Việt Nam.
Đó là nguyên nhân quan trọng đưa tới việc tổ chức đại hội thành lập Hiệp hội Cây Điều Việt Nam (nay là Hiệp hội Điều Việt Nam – Vinacas) năm 1990.
Sự ra đời của Vinacas góp phần không nhỏ thúc đẩy các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào chế biến nhân điều xuất khẩu. Năm 1992, đ.ánh dấu sự kiện lần đầu tiên nhân điều Việt Nam được xuất khẩu ra nước ngoài, tới thị trường Trung Quốc.
2 năm sau đó, nhân điều Việt Nam đã thâm nhập vào thị trường Mỹ, là nơi tiêu thụ nhân điều lớn nhất thế giới. Việc xuất khẩu được vào những thị trường lớn như trên đã thúc đẩy ngành công nghiệp chế biến điều phát triển mạnh.
Đến năm 1996, Việt Nam đã chấm dứt hẳn việc xuất khẩu điều thô sang Ấn Độ, đồng thời bắt đầu nhập khẩu thêm điều thô từ châu Phi để phục vụ nhu cầu chế biến nhân điều xuất khẩu.
10 năm sau đó, Việt Nam đã vượt qua Ấn Độ, trở thành nước xuất khẩu nhân điều lớn nhất thế giới và liên tục duy trì vị trí ấy cho đến tận bây giờ.
Sự ra đời của Vinacas với nhiều thành viên là các doanh nghiệp Việt Nam đang chuyển dần từ xuất điều thô sang chế biến và xuất khẩu nhân điều, đã tạo được niềm tin lớn cho người trồng điều và ngành nông nghiệp các tỉnh có trồng điều.
Bởi từ nay, hạt điều mà nông dân sản xuất ra, đã có những nguồn tiêu thụ trong nước là các nhà máy chế biến điều. Điều đó đã góp phần không nhỏ làm cho diện tích cũng như sản lượng điều có sự tăng trưởng mạnh mẽ hơn nữa ở từng địa phương và trên cả nước, tạo đà đưa Việt Nam vào danh sách những nước có diện tích và sản lượng điều nguyên liệu hàng đầu thế giới.
Đặc biệt, chất lượng hạt điều Việt Nam, nhất là điều Bình Phước, được đ.ánh giá là tốt nhất thế giới, đã góp phần quan trọng tạo nên giá trị cho nhân điều Việt Nam trên thị trường thế giới.
Theo Sơn Trang (Nông nghiêp Viêt Nam)
Cảnh giác những chiêu trò đầu cơ trục lợi
Những ngày gần đây, nhiều người dân huyện Thới Bình (tỉnh Cà Mau) thi nhau hái trái và lá nhàu để bán. Thấy trái và lá nhàu bán được giá, nhiều người cũng đang lùng sục mua cây nhàu con để trồng, thậm chí thuê đất trồng cây nhàu giống để kinh doanh.
Một cơ sở thu mua lá nhàu tươi ở miền Tây
Chưa biết đích xác là thương lái thu mua trái và lá nhàu với mục đích gì, nhưng qua những bài học đắt giá liên tục lặp lại từ nhiều năm nay, khi thương lái thu mua những sản phẩm có tính "dị biệt", thì người dân cũng nên đề phòng những chiêu trò đầu cơ trục lợi mà cuối cùng phần thiệt hại bao giờ cũng thuộc về người dân.
Ở miền Nam từ trước năm 1975, có lần thương lái đột nhiên thu mua chim cút với giá cao chưa từng thấy. Thế là nhiều người rủ nhau đầu tư nuôi chim cút, bọn đầu cơ bán cút giống bán được giá cao ngất ngưởng mà vẫn không đủ cung ứng. Nhưng khi chim cút đến t.uổi xuất chuồng, thì chẳng thấy ai thu mua hoặc chỉ mua với giá rẻ mạt, khiến nhiều người đã bỏ vốn xây chuồng trại, đầu tư con giống bị sạt nghiệp. Sau năm 1975 thỉnh thoảng lại thấy thương lái ồ ạt thu mua với giá cao những thứ lạ đời chưa từng thấy trong sản phẩm nông nghiệp (như các vật nuôi nguy hiểm, quả còn non, phế phẩm không còn giá trị sử dụng).
Trước đó thương lái đã mua gom với giá rẻ để đầu cơ, rồi kích giá bằng cách rao thu mua giá cao. Thấy vậy, nhiều người bỏ nhiều t.iền ra để mua rồi bán lại kiếm lời, nhưng rồi chẳng còn thấy ai thu mua. Những chiêu trò đó dẫn tới những hậu quả đáng sợ như tận diệt loài giống, gia tăng dịch bệnh, giảm năng suất cây trồng và vật nuôi.
Ở tỉnh Bình Phước, thương lái đã thu mua những thứ sản phẩm lạ đời, như lá điều khô, thứ bỏ đi không ai thèm lấy. Thế là nhiều chủ vườn thi nhau phun thuốc diệt cỏ lên cây điều để có số lượng lá khô lớn và đồng loạt. Việc này tác hại đến sự sinh trưởng cây điều, hạn chế năng suất những năm sau. Đến khi người bán đã gom lá với số lượng lớn chờ thu mua thì không thấy thương lái nào đến mua nữa. Ở Phú Yên, thương lái mua thân cây sắn. Người dân đồng loạt chặt cây, năng suất mỗi người gần cả ngàn cây/ngày. Từng cánh đồng sắn bị tận diệt không thương tiếc. Ở Tây Nguyên và Nam Trung bộ thì thương lái thu mua gốc và rễ cây tiêu. Ở miền Tây Nam bộ thì thương lái thu mua lá khoai lang còn non khi chưa thu hoạch củ.
Với vật nuôi thì thương lái tung tin thu mua móng trâu bò, thế là nhiều người hại trâu bán móng, khiến nông thôn mất đi sức kéo trong nông nghiệp, lại còn phát sinh bọn trộm trâu làm mất trật tự an toàn xã hội. Có lần thương lái thu mua đỉa ở TPHCM, Vĩnh Phúc, Phú Thọ... nên nông dân rủ nhau nuôi đỉa. Khi đỉa được đầu tư nuôi rất nhiều thì thương lái biến mất, người nuôi bỏ mặc đỉa tràn ra cả đồng ruộng, ao vườn nhà, rất nguy hiểm.
Những chiêu trò lừa gạt trục lợi này rất đơn giản, liên tục lặp lại, nhưng vì đ.ánh trúng vào tâm lý hám lợi nên nhiều người dính bẫy. Thường thì bọn l.ừa đ.ảo đầu cơ tích trữ sản phẩm rồi sau đó tạo ra một thị trường khan hiếm giả tạo, đẩy giá sản phẩm lên cao chót vót để chúng bán kiếm lời. Nói chung đây là những mánh khóe của những thương lái thiếu đạo đức, chỉ nhằm trục lợi bất chính. Sự cảnh giác của người dân đối với những thương vụ mua sản phẩm "độc, lạ" giá cao, thu lãi cao, là không thừa, nếu không muốn mình là nạn nhân.
Chính quyền địa phương nên hướng dẫn người dân canh tác nông nghiệp theo hướng căn cơ, bền vững như trồng cây gì, trồng bao nhiêu diện tích là vừa, trồng ở đâu; mặt khác, liên kết với cơ quan khoa học chuyên môn hỗ trợ kỹ thuật canh tác cho nông dân, và thông tin để người dân cảnh giác tránh những cái bẫy mua sản phẩm "dị biệt" đầu cơ trục lợi bất chính.
Theo Báo Mới
"Gã khùng" bể nợ, lên rừng sâu núi thẳm, bỏ đống t.iền trồng cây "tỷ đô" Ông Lên kể, mình quê ở xã Tịnh Hiệp, huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi). Sau nhiều năm làm nghề lái buôn dưa hấu sang Trung Quốc thất bại, ôm đống nợ nần. 10 năm trước, ông quyết định lên vùng rừng sâu, núi thẳm huyện Sơn Tây lập nghiệp, lấy cô vợ người Ca Dong và quyết định bỏ đống t.iền đầu tư...
