Xung đột Ukraine trở thành tâm điểm của Hội nghị An ninh Munich

Hội nghị An ninh Munich (MSC) được tổ chức khi cuộc xung đột Nga – Ukraine diễn ra gần 1 năm. Trong báo cáo hàng năm của mình, MSC cảnh báo về sự chia rẽ ngày càng tăng giữa “các trật tự thế giới ngày càng cạnh tranh”.

Quang cảnh Hội nghị MSC tháng 2/2022. Ảnh: DPA

Theo báo Deutsche Welle (Đức), Hội nghị An ninh Munich dự kiến diễn ra từ ngày 17 – 19/2/2023 tại Khách sạn Bayerischer Hof ở Munich trong bối cảnh đầy thách thức. Cuộc xung đột Nga – Ukraine là một đòn giáng mạnh vào sự kiện vốn có nhiệm vụ “góp phần giải quyết hòa bình các cuộc xung đột”.

Năm ngoái, những người tham dự có uy tín và quyền lực vừa mới rời khỏi hội nghị thường niên này tại Munich thì Tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine với quy mô mà các cường quốc châu Âu cho là lịch sử.

Xung đột không chỉ khiến hai bên tổn thất lớn về nhân lực và vật lực, mà còn đặt ra những vấn đề an ninh lớn. Điều hướng một thực tế mới và hợp nhất các “đường đứt gãy” toàn cầu là trọng tâm của MSC năm nay. Theo quan điểm của Chủ tịch MSC Christoph Heusgen, thách thức trực tiếp mà châu Âu đang phải đối mặt là lý do để tăng cường đối thoại.

“Cuộc xung đột Nga – Ukraine tác động trực tiếp đến trật tự dựa trên luật lệ”, ông Heusgen viết trong Báo cáo An ninh Munich, được MSC công bố hôm 13/2. Cuộc xung đột ở Ukraine là trung tâm của bản báo cáo dài 176 trang trên, vì vấn đề này sẽ được thảo luận rộng rãi tại hội nghị.

Theo các tác giả của báo cáo, an ninh toàn cầu về bản chất gắn liền với sự thịnh vượng kinh tế, biến đổi khí hậu, xung đột lợi ích quốc gia. Ông Heusgen nêu rõ trong báo cáo: “Nếu chúng ta không giải quyết được sự phẫn nộ mà các quốc gia ở châu Phi, châu Mỹ Latinh và châu Á đối với trật tự quốc tế vốn không phải lúc nào cũng phục vụ lợi ích của họ, thì chúng ta sẽ khó giành được sự ủng hộ, với tư cách là đồng minh trong việc bảo vệ các quy tắc và nguyên tắc chính”.

Báo cáo cũng gợi ý một số câu hỏi cần giải đáp tại MSC 2023: Điều gì đặt cơ cho chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine? Tại sao nhiều quốc gia bên ngoài các khu vực giàu có và châu Âu ngần ngại ủng hộ Ukraine và chỉ trích Nga? Và, bài học nào rút ra trong bối cảnh căng thẳng ngày càng tăng giữa Mỹ và Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương?

Liana Fix, một thành viên tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ở Washington, D.C., nói: “Đó là một hồi chuông cảnh tỉnh cho cộng đồng phương Tây nhận ra sau cuộc xung đột Nga – Ukraine rằng không phải tất cả các nước sẽ ngay lập tức chỉ trích Nga. Điều này không dựa trên tình cảm thân Moskva mà đúng hơn là tâm lý chống phương Tây”.

Từ Yemen và Syria đến Ethiopia và Mali, hay các khu vực biên giới nóng bỏng của Ấn Độ với Pakistan và Trung Quốc, các quốc gia từ những khu vực đó đang đặt câu hỏi tại sao họ nên giúp phương Tây khi họ hành động rất hạn chế với các cuộc xung đột ngay trước “cửa ngõ” của chính mình.

“Phản ứng tức thời của phương Tây đối với cuộc xung đột ở Ukraine chắc chắn không giúp được gì. Thay vì hỗ trợ các nước giải quyết vấn đề giá lương thực và năng lượng tăng vọt, phương Tây lại chỉ trích họ vì đã không thể hiện đủ tình đoàn kết với Kiev”, báo cáo của MSC nêu rõ.

Theo chuyên gia Fix, tái cân bằng mối quan hệ kinh tế có lẽ là điều gì đó có ý nghĩa thực chất hơn là chỉ các sáng kiến ngoại giao và các chuyến công du cũng như thể hiện sự hiện diện. Điều đó không chỉ áp dụng cho những nỗ lực của phương Tây nhằm cô lập Nga ở Ukraine mà còn cả tham vọng của họ nhằm kiềm chế một Trung Quốc ngày càng trỗi dậy ở Thái Bình Dương. Mỹ sẽ cần đến các quốc gia không thuộc phương Tây, chẳng hạn như các quốc đảo nhỏ nằm rải rác trên Thái Bình Dương mà lâu nay họ vẫn bỏ qua, đứng về phía mình.

Nếu và làm thế nào để định hình lại các vấn đề ở sự kiện ở Munich có thể khiến MSC năm nay trở thành một sự kiện đáng theo dõi. “Lần đầu tiên, các nước phương Tây đang dựa vào các quốc gia ‘Nam toàn cầu’, lần đầu tiên, những quốc gia đó có thể sử dụng đòn bẩy mà họ có đối với phương Tây”, chuyên gia Fix kết luận.