Xung đột ở Gaza có thể thúc đẩy sự trỗi dậy của IS và al-Qaeda

Các cơ quan an ninh trên khắp Trung Đông lo ngại cuộc xung đột ở Gaza sẽ thúc đẩy nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và al-Qaeda tái thiết trên khắp khu vực, dẫn đến làn sóng khủng bố trong những tháng và năm tới.

Cảnh đổ nát sau các cuộc không kích của Israel xuống Dải Gaza ngày 1/4/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Theo trang The Guardian (Anh), giới chức và các nhà phân tích cho biết họ đã có bằng chứng về tình trạng gia tăng chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo ở nhiều nơi, mặc dù có nhiều yếu tố kết hợp lại gây ra sự gia tăng này.

Trong những tháng gần đây, nhánh IS ở sa mạc Sinai đã trở nên nguy hiểm hơn. Các cuộc tấn công gia tăng của nhóm này ở Syria gây lo ngại và các âm mưu ở Jordan đã bị ngăn chặn.

Vào tháng trước, Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện hàng chục vụ bắt giữ khi chính quyền tìm cách chống lại mối đe dọa gia tăng từ một nhánh IS hiện diện mạnh mẽ ở quốc gia này. Trong khi đó, nhánh al-Qaeda ở Yemen (al-Qaeda ở Bán đảo Arab, AQAP) đã phối hợp thực hiện nỗ lực tấn công các mục tiêu phương Tây, Israel, Do Thái và các mục tiêu khác.

Các nhà phân tích và quan chức cho biết diễn biến mới này có liên quan đến cuộc xung đột đẫm máu giữa Israel và Hamas. Ngoài ra, khủng hoảng kinh tế lan rộng, bất ổn và xung đột dân sự đang tiếp diễn cũng đóng vai trò quan trọng.

Bà Tricia Bacon, chuyên gia về khủng bố tại Đại học Mỹ ở Washington và là cựu chuyên gia phân tích của Bộ Ngoại giao Mỹ, đã mô tả cuộc xung đột ở Gaza là “nguyên nhân quan trọng khiến thế hệ thánh chiến tiếp theo trở nên cực đoan hơn”.

“Chúng ta có thể chưa thấy điều đó ngay lúc này. nhưng chắc chắn sẽ chứng kiến trong những năm tới. Điều đó thực sự làm gia tăng mối đe dọa khủng bố”, bà nói.

Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) lục soát trại tị nạn al-Hol ở tỉnh al-Hasakah, đông bắc Syria, để tìm kiếm các phần tử khủng bố. Ảnh: EPA

Liên hợp quốc đã công bố loạt báo cáo về những nỗ lực của các nhóm cực đoan lớn nhằm lợi dụng cuộc xung đột ở Gaza để thu hút tân binh và huy động những người ủng hộ – mặc dù cả al-Qaeda và IS đều liên tục lên án Hamas là “Kẻ bội giáo” trong nhiều thập kỷ.

Hồi tháng 2, một báo cáo của Liên hợp quốc, dựa trên sự đóng góp của các cơ quan tình báo trên toàn thế giới, đã cảnh báo rằng ít nhất một nhánh lớn của al-Qaeda đang lên kế hoạch cho các hoạt động đầy tham vọng ở Trung Đông và những nơi khác. Các phần tử này đã “làm mới đáng kể chiến lược truyền thông và nội dung, lợi dụng các sự kiện quốc tế, bao gồm các cuộc tấn công ngày 7/10/2023, để kích động phần tử khủng bố trên toàn cầu”.

Ông Mohammad Abu Rumman, chuyên gia về chủ nghĩa thánh chiến tại Viện Chính trị và Xã hội ở Amman, Jordan, cho biết khu vực này đang phải đối mặt với làn sóng cực đoan hóa mới vì những diễn biến đang xảy ra ở Gaza.

“Đây là một sự kiện lớn. Các nước Arab đang từ chối làm bất cứ điều gì và có sự thất vọng lớn”, ông nói.

Binh sĩ Mỹ tuần tra ở ngoại ô Rumaylan, tỉnh al-Hasakeh, Đông Bắc Sysia ngày 11/12/2023. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Theo các quan chức y tế Palestine, ít nhất 38.000 người đã thiệt mạng trong cuộc tấn công của Israel vào Gaza. Khoảng một nửa trong số những người được xác định danh tính là phụ nữ và trẻ em. Cuộc tấn công này diễn ra sau khi Hamas bất ngờ tấn công miền Nam Israel hồi tháng 10/2023. Cuộc tấn công đã khiến 1.200 người, chủ yếu là dân thường thiệt mạng và 250 người bị bắt giữ làm con tin.

Tại Iraq, nơi IS ​​thành lập nhà nước Hồi giáo tự xưng vào năm 2014, mối đe dọa của chủ nghĩa Hồi giáo bạo lực dường như đã được kiềm chế. Nhưng ở Syria, nhóm khủng bố này đã thực hiện ít nhất 100 cuộc tấn công vào lực lượng chính phủ và Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd lãnh đạo trong những tháng qua, với mức độ bạo lực lên đến đỉnh điểm vào tháng 3 ở mức chưa từng thấy trong nhiều năm.

“Các nhóm IS tiếp tục các hoạt động khủng bố. Chúng hiện diện trên thực địa và đang hoạt động ở mức độ cao hơn so với những năm trước”, người phát ngôn của SDF, Siamand Ali, cho biết.

Theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria có trụ sở tại Anh, trong cuộc tấn công gần đây, 7 binh sĩ Syria đã thiệt mạng sau khi bị IS phục kích ở tỉnh Raqqa, miền Bắc Syria. Ngoài ra, 383 chiến binh từ lực lượng chính phủ và lực lượng dân quân ủy nhiệm đã thiệt mạng kể từ đầu năm.

Tháng trước, các cơ quan an ninh Jordan đã được cảnh báo về âm mưu khủng bố ở thủ đô Amman. Những phần tử cực đoan đã chuẩn bị thuốc nổ ở một khu phố nghèo của thành phố. Các cuộc đột kích đã bắt giữ được mạng lưới chủ yếu là những thanh niên dường như đã bị IS tuyên truyền cực đoan hóa.

Bà Katrina Sammour, nhà phân tích độc lập tại Amman, cho biết các nhóm cực đoan đang xuất hiện tràn ngập trên Internet với nhiều tài liệu, bao gồm cả hướng dẫn chế tạo bom.

Điều kiện kinh tế và xã hội ở Jordan cũng đóng một vai trò quan trọng. Ông Rumman nói: “Xã hội rất bấp bênh, cảm giác rằng không có hy vọng chính trị, lạm phát rất cao và tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên rất cao. Tất cả những điều này đều rất nguy hiểm”.

Al-Qaeda đã phải chịu loạt thất bại trong những năm gần đây, khi thủ lĩnh của tổ chức, Ayman al-Zawahiri, đã bị tiêu diệt vào năm 2022 và những chia rẽ nội bộ về chiến lược đang gia tăng.

Bà Sammour cho biết al-Qaeda đang nhắm vào những người trẻ tuổi. Một trường hợp thiếu niên 17 tuổi ở Jordan có thành tích cao, xuất thân từ một gia đình Hồi giáo khá giả, ôn hòa ở Amman đã bị lôi kéo gia nhập tổ chức này chỉ trong 3 ba tháng. Trường hợp khác liên quan đến một thiếu niên 13 tuổi.