Xuất khẩu cá tra 1,8 tỷ USD, doanh nghiệp vẫn chồng chất khó khăn

Năm 2017, cá tra Việt Nam đem về 1,8 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu và được xem là năm được mùa, được giá của người nuôi. Thế nhưng, giữa cộng đồng doanh nghiệp (DN) sản xuất, chế biến, xuất khẩu cá tra vẫn còn nhiều tiếng thở dài, không nhiều DN ăn nên làm ra…

Giá cá tra tăng kỷ lục

Những ngày đầu năm 2018, giá cá tra tiếp tục giữ ở mức cao – điều mà cả gần chục năm qua, nông dân nuôi cá tra mòn mỏi trông đợi và mới “gặp lại”. Giá cá tra nguyên liệu tại một số vùng như Châu Thành (Đồng Tháp), Châu Phú (An Giang) từ 28.500 – 29.500 đồng/kg, tăng 5.000 – 6.000 đồng/kg so với cùng kỳ năm trước.

Đặc biệt, một số hộ nuôi cá tra đạt chuẩn xuất khẩu, có chứng nhận GlobalGAP, BAP hay ASC còn được thu mua với giá 30.000 đồng/kg. Với mức giá này, nông dân thu được từ 4.000 – 5.000 đồng/kg, Thậm chí, những hộ nuôi tốt có thể thu lãi đến 7.000 – 8.000 đồng/kg, “đủ ăn tết ấm” – như lời ông Huỳnh Thanh Nhân ở huyện Châu Thành (Đồng Tháp) nói.

Doanh nghiệp tìm kiếm khách hàng nhập khẩu cá tra tại VietFish 2017 vừa qua. ảnh: Thuận Hải

Ông Nguyễn Thanh Bình – Giám đốc HTX sản xuất, dịch vụ thủy sản Châu Thành (Đồng Tháp) thông tin, những năm trước, cận tết là lúc giá cá tra xuống thấp. Nhưng năm nay, giá cá đang ở mức tốt nên ai cũng hồ hởi. Ông Bình cũng cho biết, phần lớn người nuôi cá tra trong vùng hiện có hợp đồng tiêu thụ với DN hoặc liên kết với HTX. Do đó, cá tới kỳ thu hoạch không lo ế. Ngược lại, nông dân đều có lãi.

Theo Bộ NNPTNT, diện tích nuôi cá tra năm 2017 tại các tỉnh ĐBSCL đạt hơn 6.000ha, tăng hơn 3% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng thu hoạch 12 tháng đạt 1,25 triệu tấn, tăng 5,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, các tỉnh là vùng nuôi chính đều có sản lượng tăng, với diện tích nuôi lớn.

Cụ thể, Đồng Tháp có sản lượng cá tra thu được trong năm 2017 đạt 466.300 tấn, tăng 6%. An Giang sản lượng 261.600 tấn, tăng gần 6%. Cần Thơ cũng có sản lượng đạt 174.200 tấn, tăng 6,4% so với cùng kỳ năm trước.

Doanh nghiệp có vui?

Việt Nam trả lời các yêu cầu FarmBill “rất tốt”!

VASEP cho biết, hiện tại chương trình thanh tra cá da trơn đã được thực thi hoàn toàn kể từ ngày 1.9.2017. Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và Thủy sản (NAFIQAD) đang trả lời bổ sung các câu trả lời trong SRT theo yêu cầu của Cơ quan Thanh tra và ATTP (FSIS, thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ – USDA). Sau khi hoàn tất việc xem xét SRT, FSIS sẽ tiến hành kiểm tra tại hiện trường. Nếu việc kiểm tra được thực hiện suôn sẻ, FSIS sẽ soạn thảo một quy định cuối cùng và lấy ý kiến công chúng. Sau khi hoàn tất các thủ tục, nếu đạt yêu cầu, tên quốc gia sẽ được đăng trên đăng kiểm liên bang, nghĩa là được công nhận tương đương và được phép xuất khẩu vào Mỹ.

VASEP cũng cho rằng, thông tin từ FSIS, Việt Nam là nước trả lời bảng SRT tốt nhất. Sản phẩm cá tra hiện là sản phẩm duy nhất vẫn được xuất khẩu trong quá trình xem xét tương đương.

Cuối tuần này, Bộ NNPTNT cùng Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) và Công ty Tân Cảng Sài Gòn sẽ tổ chức nghi thức xuất khẩu lô thủy sản đầu tiên năm 2018. Cùng ngày, sẽ có sự kiện mừng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam 2017 đạt hơn 8 tỷ USD.

Thế nhưng, trước thềm hội nghị, vẫn có nhiều “tiếng thở dài” trong cộng đồng DN chế biến, xuất khẩu thủy sản. Những khó khăn vẫn chồng chất, DN vẫn phải vất vả tìm kiếm từng đơn hàng thay thế cho những đơn hàng bị tụt giảm ở các thị trường lớn, chật vật đối phó với thuế bán phá giá tăng cao và nhiều hàng rào kỹ thuật khác.

Mỹ nhiều năm liền là thị trường lớn và chính của cá tra Việt Nam. Tuy nhiên, năm 2017 chứng kiến sự sụt giảm rất mạnh của xuất khẩu cá tra vào thị trường này. Các vấn đề về kho bãi, chi phí vận chuyển, lưu kho… khi Mỹ chính thức áp dụng chương trình thanh tra cá da trơn đã đẩy giá cá tra xuất khẩu vào thị trường này tăng thêm 10%. Mà tăng thêm một đồng giá thành là thêm một bậc khó cạnh tranh với đối thủ khác.

“Về mặt kỹ thuật, nếu DN thực hiện đầy đủ yêu cầu của nhà nhập khẩu nhưng chính phủ nước nhập khẩu muốn bảo hộ sản xuất trong nước thì họ sẽ còn nhiều công cụ khác. Tôi lo ngại thời gian tới, phía Mỹ sẽ còn đưa ra các phán quyết bất lợi khác cho hàng nhập khẩu, trong đó có cá tra Việt Nam”, bà Nguyễn Ngô Vi Tâm – Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản Vĩnh Hoàn, nhận định.

Kết quả là xuất khẩu cá tra vào Mỹ đã giảm 9,7% trong 11 tháng năm 2017, chỉ còn khoảng 319,7 triệu USD. Vĩnh Hoàn là DN hàng đầu xuất khẩu cá tra vào Mỹ, nhưng hiện nay vẫn phải chật vật tìm kiếm thị trường thay thế, chủ yếu là Trung Quốc.

Còn với “ông lớn” Hùng Vương, những khó khăn trong sản xuất, kinh doanh cá tra tiếp tục thể hiện trong những thay đổi lớn về sản xuất, kinh doanh. Gần đây nhất, DN này đã quyết định bán trên 50% vốn tại Công ty CP Thức ăn chăn nuôi Việt Thắng (VTF), giao dịch dự kiến hoàn tất trước ngày 15.2 tới.

Trước đó, Hùng Vương đầu tư vào Việt Thắng với mục tiêu chủ động nguồn thức ăn thủy sản, chủ động chất lượng sản phẩm, nhưng kinh doanh liên tục gặp khó khăn. Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý IV (niên độ 1.10.2016 – 30.9.2017), Hùng Vương lỗ 132 tỷ đồng, cao hơn mức lỗ 49 tỷ đồng của cùng kỳ khiến DN này phải bán Việt Thắng và cả “đứa con cưng” là Công ty CP Thực phẩm Sao Ta trước đó./.

Theo Danviet