Xót xa với cảnh hoang tàn, ảm đạm của những làng, xã từng giàu nhất Việt Nam
Đó từng là những ngôi làng “tỷ phú”. Thế nhưng, cuộc sống thường nhật tại những mảnh đất này khiến không ít người ngỡ ngàng.
Làng nghề tỷ phú đìu hiu chờ khách, nguy cơ bị xóa sổ
Với sự phát triển nóng của nghề thủ công mỹ nghệ, từ đầu những năm 2000, thôn Đồng Kỵ, xã Đồng Quang, huyện Từ Sơn, nay là phường Đồng Kỵ được xem là khu vực kinh tế trọng điểm của huyện Từ Sơn và tỉnh Bắc Ninh.
Trong 3 năm từ 2000 – 2003, đã có gần 500 doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ ra đời. Kéo theo đó, hàng trăm các tỷ phú, giám đốc cũng xuất hiện. Ở nơi đây, những năm này, chỉ cần bước ra đường là gặp giám đốc, gặp các tỷ phú.
Ở thời điểm hưng thịnh nhất, đi dọc các con đường vào làng, đâu đâi cũng thấy tiếng đục, đẽo, cưa xe gỗ. Thị trường xuất khẩu chính của các sản phẩm tại đây là Trung Quốc.
Khung cảnh đìu hiu của làng nghề thủ công mỹ nghệ Đồng Kỵ (Ảnh: VTC News)
Thế nhưng, trong khoảng 5 năm trở lại đây, đến với Đồng Kỵ, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng vì tình trạng vắng lặng của việc kinh doanh tại đây. Tình hình kinh doanh của làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ đang rơi vào tình trạng thất thu, khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm, các mặt hàng sản xuất đều bị ứ đọng, ế ẩm.
Các cửa hàng đã đóng cửa hàng loạt, nhiều nhà xưởng không còn hoạt động. Nhà nào cũng chỉ sản xuất cầm chừng, có xưởng chỉ có 1-2 công nhân, có xưởng thì tạm ngưng hoạt động.
Nguyên nhân là do thị trường đóng băng. Các đối tác Trung Quốc tạm ngừng nhập sản phẩm nên hàng hóa ứ đọng, không xuất đi được, ứ đọng vốn. Thậm chí, không ít gia đình lâm vào trạng thái vỡ nợ, trắng tay, bị ngân hàng siết nợ. Cùng với đó, thanh niên và người dân Đồng Kỵ lâm vào cảnh thất nghiệp nhiều.
Chia sẻ với báo giới hồi tháng 9/2019, ông Dương Đức Sinh, Chủ tịch UBND phường Đồng Kỵ cho biết, hiện nay Đồng Kỵ chỉ còn khoảng gần 100 doanh nghiệp kinh doanh gỗ và sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ, do hàng hóa ế ẩm nên nhiều hộ gia đình lâm vào tình trạng phá sản. Hơn 40 % các hộ gia đình, chủ cơ sở sản xuất đã bỏ nghề truyền thống để chuyển sang kinh doanh mặt hàng khác để cầm cự, gồng gánh trả nợ ngân hàng.
Cảnh vắng hoe vắng hoắt tại ngôi làng tỷ phú giàu nhất Hà Tĩnh
Cương Gián, Xuân Liên, Cổ Đạm (huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh) vốn là những làng chài nghèo ven biển. Mấy năm gần đây, từ một làng quê nghèo khó, Cương Gián bỗng chốc trở thành ngôi làng tỷ phú. Nhiều gia đình đổi đời nhờ vào việc cho con em, người thân đi xuất khẩu lao động.
Việc đi lao động nước ngoài bắt đầu tại đây từ những năm 1990. Tuy nhiên, mấy năm gần đây thì phong trào này rầm rộ hơn, nhiều thanh niên bắt đầu đi lao động ở Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc, Malaysia…
Video đang HOT
Ông Trần Đức Lâm (Bí thư Đảng ủy xã Cương Gián) cho biết toàn xã có khoảng 15.000 dân nhưng chỉ khoảng 12.000 người sống ở địa phương, khoảng 2.700 người sinh sống, lao động tại nước ngoài. Số lao động này chỉ là thống kê chính thức, còn những người đi nước ngoài thông qua người thân dấn mối thì chưa tính toán được.
Một căn biệt thự “rỗng” không người sinh sống tại Cương Gián (Ảnh: Zing)
Đến Cương Gián hôm nay, có thể thấy, cả xã có hàng trăm biệt thự, nhà cao tầng, ô tô riêng trị giá hàng tỷ đồng. Nhiều biệt thự, nhà cao tầng tiếp tục được xây mới.
Đường sá khang trang, sạch sẽ, những dãy nhà biệt thự cao tầng mọc lên san sát đều được xây dựng bằng tiền người đi xuất khẩu lao động gửi về.
Thế nhưng, trái với cảnh nguy nga, hoành tránh đó là khung cảnh ảm đạm của cuộc sống người dân nơi đây. Thanh niên phần đông đi xuất khẩu lao động hoặc đi làm ăn xa trên thành phố, ở nhà chỉ còn người già và trẻ nhỏ. Thậm chí, có những gia đình có đến 2-3 người đi xuất khẩu lao động, có những nhà chỉ còn bố mẹ già và đàn cháu nhỏ chăm nhau qua ngày.
Chính vì vậy, đường xá tại Cương Gián thường vắng lặng, đìu hiu. Những ngôi biệt thự cao tầng xây hoành tráng nhưng không bóng người sinh sống, luôn trong tình trạng cửa đóng then cài. “Về vật chất thì không thiếu thốn nhưng buồn vì các con đều đi xa cả”, bà Nguyễn Thị Thừa, người đang trông 2 cháu nhỏ cho con trai đi xuất khẩu lao đông tại Hàn Quốc chia sẻ.
Xã nhà nhà sắm ô tô phóng chật đường làng bỗng chốc hoang tàn, tỷ phú thành “trắng tay”
Nâm N’giang là một xã trông nhiều hồ tiêu bậc nhất tại tỉnh Đắk Nông. 3 năm trước, đây là một điểm nóng về phát triển kinh tế khi giá hồ tiêu đột ngột tăng mạnh, lên mức 200.000 đồng/kg.
Việc hồ tiêu tăng giá đã khiến cho cuộc sống lam lũ, khốn khó của người dân vùng quê này được sang trang mới. Theo ước tính, cả xã có hàng trăm gia đình tậu ô tô, xây nhà sang, trở thành tỷ phú nhờ vào việc trồng hồ tiêu.
Cùng với đó, các dịch vụ vui chơi giải trí mọc lên ngày càng nhiều, trung tâm thương mại, khu buôn bán vô cùng sầm uất. Thời điểm này, người ta ví trung tâm xã Nâm N’giang giống một thị tứ cấp huyện.
Khi kinh tế dư giả, nhiều gia đình cho con đi học các trường ở thành phố lớn. Nhà nào cũng xây nhà lầu, mua ô tô và thường xuyên đi ăn uống quán xá.
Nợ nần quá nhiều và bị siết nhà, chủ nhà bỏ đi biệt xứ. (Ảnh: infonet)
Thế nhưng, 2 năm trở lại đây, khung cảnh tấp nập, giàu sang, sung túc đó đã thay bằng một bức tranh vô cùng ảm đạm, não nề.
Từ mức đỉnh cao, hồ tiêu liên tục rớt giá, xuống dưới 50.000 đồng/lượng trước sự ngỡ ngàng của không ít người. Cảnh sầm uất mua bán, hàng quán, khu vui chơi giải trí cũng chỉ còn trong tiềm thức. Các kiot cửa đóng then cài, nhà hàng, quán cắt tóc, gội đầu đóng cửa, trả mặt bằng.
Trong khi đó, các tỷ phú nông dân giàu nên nhanh chóng nay bỗng chốc trở thành trắng tay. Nhiều nhà lầu, biệt thự treo biển bán mà chẳng ai buồn ngó ngàng. Nhiều người bị xiết nhà vì không còn khả năng trả nợ. Có những biệt thự tiền tỷ sắp hoàn thành phải ngừng lại, gia chủ cũng bỏ đi luôn.
Từ một xã giàu nhất tỉnh Đắk Nông, hiện nay, ở Nâm N’giang, tỷ lệ hộ nghèo vẫn khá cao. Ông Nguyễn Minh Sang, Bí thư xã Nâm N’giang cho hay, cách đây 2 năm, khi tiêu đang lên giá, thống kê trong toàn xã Nâm N’giang có tới hơn 300 chiếc ô tô, đến nay chỉ còn khoảng 120 chiếc. Hiện khoảng 70% thanh niên trong xã đến độ tuổi lao động đã đi kiếm việc làm ở các thành phố lớn.
Kiểm soát gian lận thương mại: Vấn đề sống còn của ngành gỗ
Hiện nay, gỗ là một trong những nhóm mặt hàng có độ rủi ro rất lớn về gian lận thương mại. Một trong những giải pháp quan trọng để kiểm soát rủi ro là từ nguồn dữ liệu thống kê xuất nhập khẩu, cơ quan hải quan phối hợp với thông tin từ doanh nghiệp xác định các sản phẩm có dấu hiệu rủi ro.
Tiềm ẩn rủi ro
Theo báo cáo về "Rủi ro gian lận thương mại quốc tế các mặt hàng đồ gỗ: Trường hợp tủ bếp và ghế sofa" của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định, Hiệp hội Chế biến gỗ Bình Dương, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM, Hiệp hội Gỗ và Thủ công mỹ nghệ Đồng Nai và Tổ chức Forest Trends, gỗ là một trong những nhóm mặt hàng có độ rủi ro rất lớn về gian lận thương mại.
Trong đó, tủ bếp, ghế sofa và các bộ phận của các mặt hàng này đang ẩn chứa các tín hiệu về rủi ro thương mại, đặc biệt trong khâu xuất xứ.
Ngành gỗ cần kiểm soát rủi ro trong gian lận xuất xứ để bảo vệ các doanh nghiệp sản xuất trong nước. Ảnh: P.V
"Kiểm soát hiệu quả gian lận thương mại là vấn đề sống còn của ngành gỗ nói riêng và tất cả các ngành kinh tế nói chung. Vấn đề quan trọng tiếp theo là làm thế nào để kiểm soát được các rủi ro này.
Trung Quốc là nước cung cấp sản phẩm gỗ lớn nhất trên thế giới và là nhà xuất khẩu số một vào Mỹ. Trong khi đó, Mỹ là một trong những quốc gia nhập khẩu (NK) và tiêu thụ đồ gỗ nhiều nhất trên thế giới. Căng thẳng về thương mại giữa hai cường quốc này dẫn đến nguồn NK từ Trung Quốc vào Mỹ giảm mạnh.
Sự sụt giảm về kim ngạch các mặt hàng gỗ của Trung Quốc vào thị trường Mỹ được thay thế một phần từ nguồn cung mới từ Việt Nam. Trong 7 tháng năm 2020, các mặt hàng gỗ xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ đạt 3,23 tỷ USD, tăng 25% so với cùng kỳ năm 2019.
Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ từ Việt Nam sang Mỹ đã tăng 22% so với cùng kỳ năm 2019, đạt khoảng 1,7 tỷ USD. Trong nhóm hàng này, các mặt hàng có mức tăng trưởng rất cao là đồ nội thất phòng bếp tăng 156%, đồ nội thất bằng gỗ khác tăng 25% và bộ phận đồ gỗ tăng 34%.
Ghế sofa và bộ phận ghế sofa thuộc nhóm các mặt hàng ghế ngồi là nhóm có giá trị xuất khẩu cao nhất vào thị trường Mỹ. Nếu như năm 2018, tổng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng này khoảng 400 triệu USD (trong đó ghế sofa là 365 triệu USD) thì năm 2019 con số này là trên 975 triệu USD (ghế sofa là trên 834 triệu USD), 7 tháng năm 2020 đã trên 611 triệu USD (ghế sofa là trên 532 triệu USD). Đáng chú ý, mỗi năm có khoảng 380 doanh nghiệp trực tiếp tham gia vào xuất khẩu ghế sofa vào Mỹ.
Báo cáo của Viforest cũng cho thấy NK chi tiết tủ bếp và bộ phận ghế sofa từ Trung Quốc vào Việt Nam đã liên tục tăng trong những năm vừa qua. Nếu như năm 2018, kim ngạch NK ghế ngồi và đồ nội thất từ Trung Quốc vào Việt Nam là 64 triệu USD thì năm 2019 con số này đã tăng gần gấp 3 lần (192 triệu USD), 7 tháng năm 2020 là 135,6 triệu USD.
Xác định sản phẩm có dấu hiệu gian lận
Ghế sofa và bộ phận ghế sofa là nhóm có giá trị xuất khẩu cao nhất vào thị trường Mỹ. Ảnh: P.V
Một số chuyên gia kiến nghị, giải pháp quan trọng là từ nguồn dữ liệu thống kê xuất, NK, cơ quan Hải quan phối hợp với thông tin từ doanh nghiệp và các hội hội xác định các sản phẩm có dấu hiệu rủi ro.
Nguồn thông tin thống kê xuất NK từ cơ quan hải quan cho phép xác định được việc gia tăng bất thường trong khâu xuất khẩu các mặt hàng này từ Việt Nam vào Mỹ và trong khâu NK mặt hàng này, hoặc bộ phận của mặt hàng này từ Trung Quốc vào Việt Nam.
Tuy nhiên, do số mặt hàng xuất NK vô cùng lớn, cơ quan hải quan cần dựa vào nguồn thông tin từ các hiệp hội gỗ và các doanh nghiệp trong ngành nhằm khoanh vùng được nhóm các mặt hàng có tín hiệu gian lận.
Ông Tô Xuân Phúc - chuyên gia của Tổ chức Forest Trends cho rằng, bên cạnh giải pháp nêu trên, hiệp hội mang tầm quốc gia và các hiệp hội địa phương cần xây dựng các liên kết với các công ty Trung Quốc làm ăn nghiêm túc tại Việt Nam, khai thác và tiếp nhận thông tin từ mạng lưới liên kết này nhằm định vi các công ty có hành vi gian lận.
"Nguồn thông tin từ các công ty Trung Quốc này có thể là nguồn thông tin quý, bao gồm các công ty có hành vi gian lận, kết nối của các công ty gian lận đang hoạt động tại Việt Nam và kết nối với các công ty mẹ tại Trung Quốc. Đây là những thông tin quan trọng, và khi khớp nối với các thông tin xuất NK của các công ty có tín hiệu gian lận sẽ làm cho bức tranh gian lận được rõ nét hơn" - ông Phúc nói.
Cũng theo ông Phúc, cơ quan quản lý có thể thành lập nhóm hành động, với sự tham gia của các bên liên quan, nhằm phát hiện và xử lý vấn đề nhanh và hiệu quả nhất.
Xung quanh câu chuyện ứng phó với rủi ro gian lận thương mại trong ngành gỗ, ông Đinh Ngọc Minh - Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế nông nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) bày tỏ quan điểm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương phải tập trung làm rõ hơn nữa vấn đề xuất xứ hàng hóa; thậm chí thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để làm rõ doanh nghiệp nào có hành vi gian lận xuất xứ...
Từ góc độ đại diện Bộ Công Thương, ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, thời gian tới phía Cục cũng sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính), Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương)... thông tin cụ thể về các mặt hàng có nguy cơ gian lận xuất xứ để tăng cường kiểm tra, giám sát.
Quảng Nam: Chàng trai Hội An hơn 30 năm "thổi hồn" cho những thớ gỗ vô tri Anh Phan Xuân Nguyên (42 tuổi, trú thôn Trung Hà, xã Cẩm Kim, TP.Hội An, tỉnh Quảng Nam) là truyền nhân đời thứ 3 trong gia đình có truyền thống làm nghề mộc tại làng Kim Bồng. Sau nhiều năm trải qua sự thịnh suy của làng nghề, anh vẫn bám trụ và quyết định chọn cho mình một hướng đi riêng để...