Xây siêu đập thủy điện cho đồng minh ở vùng tranh chấp, TQ chọc giận Ấn Độ

Trong một động thái vấp phải sự chỉ trích dữ dội từ Ấn Độ, Trung Quốc đã ký hợp đồng giai đoạn một, xây siêu đập thủy điện cho Pakistan ở vùng tranh chấp Kashmir.

Để có tiền xây đập thủy điện, Pakistan đã phải vay Trung Quốc.

Theo Nikkei, giai đoạn đầu của dự án xây đập Diamer Bhasha, tiêu tốn 2,7 tỉ USD, đã được trao cho liên doanh giữa Tập đoàn xây dựng điện lực Trung Quốc với một đơn vị của quân đội Pakistan.

Con đập Bhasha nằm trên sông Indus, tại vùng Gilgit-Baltistan thuộc Kashmir do Pakistan kiểm soát, cách biên giới Trung Quốc 320 km.

Kashmir hiện là vùng lãnh thổ tranh chấp giữa 3 quốc gia Ấn Độ, Pakistan và Trung Quốc. Dự án xây đập “khủng” trị giá lên tới 2,7 tỉ USD cho thấy cam kết của Trung Quốc đối với đồng minh Pakistan, trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ với Ấn Độ.

Đập Diamer Bhasha là dự án lớn đầu tiên của Trung Quốc ở Kashmir, nằm trong Hành lang Kinh tế Trung Quốc – Pakistan (CPEC) thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI).

Siêu đập này vừa có chức năng phát điện, vừa chứa nước và điều tiết lũ. Đập Diamer Bhasha dự kiến đạt công suất 4.500 megawatt. Năm 2018, Trung Quốc đã lắp đặt 820km cáp quang dọc theo CPEC, đi qua khu vực xây đập với chi phí lên tới 37,4 triệu USD.

Theo kế hoạch, dự án được thực hiện theo tỉ lệ Trung Quốc góp 70% vốn và Pakistan đóng góp nốt phần còn lại.

Muzammil Hussain, Chủ tịch Cơ quan Phát triển nguồn nước và năng lượng Pakistan (WAPDA), nói đơn vị này sẽ đóng góp 30% nguồn vốn của Pakistan, số còn lại là ngân sách từ chính phủ. Tổng mức đầu tư của dự án xây đập lên tới 8,77 tỉ USD.

Pakistan hiện đang gặp khó khăn về tài chính và rõ ràng không có khả năng một mình theo đuổi dự án. Tuần trước, chính phủ nước này đã phải trích 6,23 triệu USD từ quỹ chống dịch COVID-19 để trả các khoản nợ liên quan đến năng lượng, theo Nikkei.

Thủ tướng Pakistan Imran Khan gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

James M. Dorsey, chuyên gia cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Rajaratnam, Singapore, cho rằng Trung Quốc sẽ tài trợ dự án thông qua các khoản vay dành cho Pakistan, nhưng vấn đề trả nợ ra sao còn chưa rõ.

Ông Dorsey cho rằng Trung Quốc có lý do để theo đuổi dự án này vì nó đem lại lợi ích lớn cho Bắc Kinh. Ở thời điểm hiện tại, giới chức Pakistan thể hiện quan điểm muốn xây đập sớm còn vấn đề tài chính sẽ tính sau.

“Pakistan không có nhiều lựa chọn, không có ưu thế trong việc nêu điều kiện tái cấu trúc khoản vay khổng lồ”, Michael Kugelman, Phó Giám đốc chương trình châu á tại Trung tâm Wilson ở Washington, Mỹ chia sẻ.

Năm 2017, Pakistan từng hủy dự án xây đập Diamer Bhasha với Trung Quốc để tìm kiếm nguồn tài trợ từ nước ngoài. Nhưng vấn đề tranh chấp lãnh thổ Kashmir khiến Pakistan không vay được tiền từ các tổ chức quốc tế và buộc phải quay lại đàm phán với Trung Quốc.

Ấn Độ đã có phản ứng với thỏa thuận mới đạt được giữa Trung Quốc và Pakistan. “Chúng tôi thống nhất bày tỏ phản đối và quan ngại với cả Trung Quốc và Pakistan về mọi dự án tại những khu vực lãnh thổ của Ấn Độ bị Pakistan chiếm giữ trái phép”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ấn Độ, Shri Anurag Srivastava, nói.

Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho rằng dự án xây đập mang lại lợi ích cho các bên.

“Quan điểm của Trung Quốc đối với vấn đề Kashmir là nhất quán. Hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc và Pakistan là nhằm phát triển kinh tế, cải thiện cuộc sống của người dân địa phương”, ông Triệu nói.

Giới quan sát nhận định, phản ứng của Ấn Độ là không đủ sức ngăn cản dự án. “New Delhi không thể sử dụng sức ép ngoại giao để dừng dự án, bởi cả thế giới đang dồn chú ý vào đại dịch Covid-19″, ông Dorsey đánh giá.

Ở một khía cạnh khác, vấn đề tranh chấp lãnh thổ Kashmir còn kéo dài dai dẳng và Ấn Độ chưa có biện pháp giải quyết tranh chấp trong tương lai gần. Đó là cơ sở để Trung Quốc “bật đèn xanh” cho dự án xây siêu đập ở Kashmir.