“Xây” lại Nghị định 20/2017/NĐ-CP, tháo gỡ toàn diện cho công tác chống chuyển giá

Việc xây dựng Nghị định thay thế Nghi định 20/2017/NĐ-CP một mặt sẽ giúp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, mặt khác sẽ giúp các quy định về chống chuyển giá phù hợp với những quy định liên quan theo Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14 sẽ được thực thi tới đây.

Việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định 20/2017/NĐ-CP là cần thiết. Ảnh: Thùy Linh

Gỡ khó cho doanh nghiệp

Nghị định số 20/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết đến nay đã được thực hiện hơn 3 năm. Suốt thời gian đó, Nghị định 20 đã mang lại những kết quả nhất định trong công tác đấu tranh chống chuyển giá, nguồn thu từ chi phí lãi vay. Từ đó không chỉ đóng góp trực tiếp vào số thu ngân sách nhà nước mà còn phục vụ mục tiêu quan trọng hơn là chốt chặn, ngăn ngừa triệt để lợi nhuận thu được sau đấu tranh chống chuyển giá bị các doanh nghiệp vô hiệu hóa thông qua công cụ lãi vay do thu nhập chịu thuế của đơn vị sẽ được tính các khoản doanh thu – chi phí tài chính (bao gồm lãi vay) và các khoản thu nhập – chi phí khác trước khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, nội dung quy định về khống chế chi phí lãi vay trong Nghị định 20 lần đầu áp dụng nên không tránh khỏi những khó khăn trong quá trình thực hiện.

Khó khăn đầu tiên chính là do doanh nghiệp Việt Nam có vốn mỏng, chủ yếu là vốn vay, vốn chủ sở hữu thấp nên vẫn cần một giai đoạn chuyển đổi để các doanh nghiệp trong nước có thời gian lớn mạnh, tranh thủ nguồn vốn để đầu tư và chuyển đổi dần cơ cấu huy động vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Do vậy, việc áp dụng khống chế chi phí lãi vay mà không cho trừ doanh thu lãi tiền gửi, lãi cho vay đã gây bất cập đối với doanh nghiệp trung chuyển vốn vay, cho vay lại, quản lý quỹ, ký quỹ trong nội bộ tập đoàn, tổng công ty, công ty chứng khoán.

Cũng theo Bộ Tài chính, mức khống chế chi phí lãi vay tại Nghị định 20/2017/NĐ-CP là 20% thực chất là mức trung bình trong biên độ 10% – 30% theo khuyến nghị của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) và đánh giá của Ngân hàng thế giới. Tuy nhiên, đối với điều kiện của Việt Nam, do mới áp dụng quy định nên đã tạo ra phản ứng của các doanh nghiệp, vì vậy cần nghiên cứu để quy định tỷ lệ khống chế phù hợp hơn. Hơn nữa, về phạm vi áp dụng, quy định khống chế chi phí lãi vay đối với các trường hợp như vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài mà Chính phủ vay về cho vay lại, vay thực hiện chính sách phúc lợi xã hội nên xem xét ngoại trừ để đảm bảo thực hiện các mục tiêu chính sách của Nhà nước.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ sửa đổi khoản 3 Điều 8 Nghị định số 20/2017/NĐ-CP. Theo đó, điều chỉnh tỷ lệ khống chế chi phí lãi vay sau khi cho trừ lãi tiền cho vay và nâng ngưỡng khống chế từ 20% lên 30%. Đồng thời quy định rõ về chi phí lãi vay thuần (lãi vay trừ lãi tiền gửi và lãi cho vay); quy định một số trường hợp ngoại trừ không áp dụng khống chế chi phí lãi vay. Bộ Tài chính trình Chính phủ cho phép áp dụng quy định tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp ngay trong kỳ tính thuế năm 2019.

Sửa đổi toàn diện

Trong quá trình xây dựng Nghị định sửa đổi Nghị định số 20/2017/NĐ-CP, Bộ Tài chính nhận thấy rằng việc sửa đổi khoản 3 Điều 8 Nghị định này mới chỉ khắc phục được một số khó khăn, bất cập nhất định, trong khi đó, trên thực tế cũng còn một số quy định khác cũng cần phải được bổ sung. Cụ thể, đối với nguyên tắc quản lý thuế áp dụng đối với doanh nghiệp có quan hệ liên kết, Bộ Tài chính cho rằng cần tiếp tục được bổ sung hướng dẫn tại Nghị định để làm rõ nội hàm của các nguyên tắc quản lý đối với doanh nghiệp có quan hệ liên kết và giao dịch liên kết phù hợp thông lệ quốc tế, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và các Điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết với các quốc gia, vùng lãnh thổ và Diễn đàn hợp tác đa phương về thuế để chống xói mòn nguồn thu.

Bên cạnh đó, đối với Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết và quy định về trao đổi thông tin đối với báo cáo lợi nhuận liên quốc gia giữa cơ quan thuế Việt Nam và cơ quan thuế nước ngoài phục vụ công tác quản lý chuyển giá, Bộ Tài chính cho rằng việc nộp báo cáo lợi nhuận liên quốc gia của các công ty mẹ tối cao đã được ba nước thành viên BEPS thống nhất áp dụng trong chính sách quản lý và hướng tới cơ chế trao đổi thông tin tự động trong giai đoạn 2019 – 2020. Vì vậy, Bộ Tài chính thực hiện sửa đổi, bổ sung quy định về kê khai báo cáo lợi nhuận liên quốc gia phù hợp cam kết quốc tế tại các diễn đàn BEPS mà Việt Nam là thành viên (Diễn đàn cam kết chung IF; trao đổi thông tin toàn cầu GF).

Riêng về quy định đối với cơ sở dữ liệu thương mại sử dụng trong kê khai, quản lý xác định giá giao dịch liên kết, Bộ Tài chính sẽ thực hiện bổ sung thêm quy định cơ sở dữ liệu thương mại trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm và kết quả quản lý chuyển giá của các quốc gia tiên tiến trên thế giới và tổng kết thực tiễn áp dụng quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết tại Việt Nam.

Tổng cục Thuế cho biết, trong tổng số gần 4.000 doanh nghiệp có phát sinh giao dịch liên kết phát sinh khoản chi phí lãi vay, có hơn 700 doanh nghiệp có tỷ lệ chi phí lãi vay/EBITDA vượt ngưỡng 20% (hơn 450 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và trên 250 doanh nghiệp nội địa). Khoản chi phí lãi vay bị loại khỏi chi phí tính thuế thu nhập doanh nghiệp của số doanh nghiệp này khoảng 18.000 tỷ đồng/năm. Trong số đó, khoản chi phí lãi vay của các doanh nghiệp trong nước được loại trừ ở mức trên 10.000 tỷ đồng/năm. Các doanh nghiệp này có tỷ lệ chi phí lãi vay vượt 20% đều có quy mô khoản vay lớn, thuộc các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo; hoạt động kinh doanh bất động sản, xây dựng, sản xuất và phân phối điện,… có hoạt động liên doanh liên kết khá cao.