WB: Doanh nghiệp Việt hồi phục không đồng đều sau 2 đợt bùng phát dịch Covid-19
Theo đợt khảo sát Đán.h Giá Tác Động Tới Doanh Nghiệp (Business Pulse Survey, BPS) mới nhất của Ngân hàng Thế giới (WB), doanh nghiệp Việt Nam đang hồi phục ở mức trung bình, nhưng tình trạng phục hồi không đồng đều.
Dù hầu hết các doanh nghiệp đã hoạt động trở lại nhưng nhiều doanh nghiệp chưa đạt công suất trước đại dịch – Ảnh: Reuters
Cuộc khảo sát của WB được thực hiện thường xuyên với hơn 500 doanh nghiệp tại Việt Nam đê đán.h giá tác động của Covid-19 về hoat đông cua doanh nghiêp, cac chiên lươc thich ưng va khả năng tiếp cận hỗ trợ cua chính phủ. Đợt khảo sát đơt khao sat lân 2 đươc thưc hiên tư ngay 15/9 đên 27/10.
ĐÃ PHỤC HỒI NHƯNG KHÔNG ĐỒNG ĐỀU
Theo kết quả khảo sát, số doanh nghiệp mở cửa hoạt động trong tháng 9-10 đã tăng thêm 13%, nâng tổng số doanh nghiệp này lên 94%. Tuy vậy, nhiều doanh nghiệp chưa đạt công suất trước đại dịch. Dù đã có cải thiện so với hồi tháng 6, doanh số của các doanh nghiệp vẫn thấp hơn khoảng 36% so với tháng 9-10 năm trước.
Kết quả khảo sát cho thấy sự phục hồi diễn ra không đồng đều. So với tháng 6, doanh số một số doanh nghiệp cải thiện, trong khi một số khác lại giảm sút. Hồi tháng 6, tình trạng giảm doanh số diễn ra khá phổ biến trong các doanh nghiệp, nhưng các doanh nghiệp vừa và lớn, và ngành bán buôn, bán lẻ hồi phục tốt hơn. Nhìn chung, các doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp ngành công nghiệp chế tạo và nông nghiệp vẫn không cải thiện so với tháng 6.
Dù đã có cải thiện so với hồi tháng 6, doanh số của các doanh nghiệp vẫn thấp hơn khoảng 36% so với tháng 9-10 năm trước – Nguồn: WB
Tình trạng cắt giảm lao động đã giảm nhẹ nhưng hiện trạng việc làm nói chung vẫn không cải thiện so với tháng 6. Các doanh nghiệp vẫn phải áp dụng các biện pháp tạm thời như cho nghỉ phép, giảm lương, giảm giờ làm. Tuy vậy, tỉ lệ số doanh nghiệp phải dùng đến các biện pháp này đã giảm mạnh.
Khoảng 40% doanh nghiệp được khảo sát gặp khó khăn do nguồn cung đầu vào giảm, và 10% phải hủy hợp đồng bán hàng do không đủ vật tư đầu vào. Các doanh nghiệp dựa vào nguồn cung Trung Quốc hay gặp vấn đề về nguồn cung hơn.
Trong khi đó, vấn đề tiếp cận tín dụng trở nên trầm trọng hơn khi doanh nghiệp đồng thời gặp khó khăn về thanh khoản. Lãi suất và rủi ro trả nợ là vấn đề chung mà tất cả các doanh nghiệp đều gặp phải. Trên 60% doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn tài chính. Vấn đề này tập trung chủ yếu ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ do gặp khó khăn về tài sản thế chấp.
Lãi suất và rủi ro trả nợ là vấn đề chung mà tất cả các doanh nghiệp đều gặp phải – Nguồn: WB
Theo kết quả khảo sát, trên 40% doanh nghiệp đã bị nợ hoặc sẽ bị nợ trong 6 tháng tới. Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp đã hoặc sẽ rơi vào tình trạng nợ nần trong lĩnh vực nông nghiệp và dịch vụ là cao nhất.
Video đang HOT
Để ứng phó với tình hình dịch bệnh, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục tăng cường sử dụng các nền tảng số. Trong giai đoạn tháng 9-10, gần 60% doanh nghiệp được khảo sát cho biết đã thực hiện hoặc tăng cường sử dụng nền tảng số. Thời gian đầu, số doanh nghiệp ứng dụng nền tảng số tăng mạnh (48% vào tháng 6), sau đó giảm xuống, nhưng vẫn tăng thêm 11% trong tháng 9-10.
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường áp dụng nền tảng số cho các quy trình nghiệp vụ ít phức tạp, trong khi các doanh nghiệp lớn có xu thế ứng dụng nền tảng số vào các công đoạn phức tạp hơn. Kết quả khảo sát cho thấy các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang dần bắt kịp các doanh nghiệp lớn về đầu tư vào các nền tảng số.
PHẦN LỚN DOANH NGHIỆP KHÔNG ĐỦ ĐIỀU KIỆN NHẬN HỖ TRỢ
Để giúp các doanh nghiệp ứng phó với dịch Covid-19, Chính phủ đã ban hành Nghị định 41/2020/ND-CP cho phép doanh nghiệp hoãn nộp thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp tùy thuộc vào lĩnh vực hoạt động, sản xuất một số loại vật tư hoặc phải là doanh nghiệp vừa và nhỏ; và Nghị định 42/NQ-CP quy định cấp vốn không lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp trả lương nếu doanh nghiệp đã chi tối thiểu 50% lương cho người lao động tạm nghỉ trong giai đoạn tháng 4-6/2020.
Trong đợt khảo sát mới nhất, tỷ lệ các doanh nghiệp nhận được hỗ trợ tăng mạnh (10%) kể từ tháng 6. Trong đó, hình thức hỗ trợ chủ yếu mà các doanh nghiệp nhận được là giãn thời hạn nộp thuế và các khoản khác (17% số doanh nghiệp). Các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp ngành công nghiệp chế tạo dễ tiếp cận hơn với các chính sách hỗ trợ, còn doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp có tỉ lệ tiếp cận cao hơn hẳn.
Hai cản trở chính trong tiếp cận hỗ trợ của chính phủ là mức độ nhận biết về chương trình hỗ trợ này còn thấp và các thủ tục rườm rà kèm theo. Tuy nhiên, trong giai đoạn kể từ sau tháng 6, mức độ nhận biết của các doanh nghiệp đã có sự cải thiện.
Trong giai đoạn tháng 9-10, lý do chính khiến các doanh nghiệp ở mọi quy mô và lĩnh vực không nhận được hỗ trợ là không đủ điều kiện hưởng khi các tiêu chuẩn hưởng trong hai chương trình của chính phủ được đán.h giá là tương đối hẹp.
Lý do chính khiến các doanh nghiệp không nhận được hỗ trợ là không đủ điều kiện hưởng – Nguồn: WB
Nhận định về tình hình thời gian tới, hầu hết các doanh nghiệp cho rằng doanh số và việc làm sẽ giảm trong 6 tháng tới. Tính trung bình, các doanh nghiệp dự kiến doanh số sẽ giảm 11-51% và việc làm sẽ giảm 7-61% trong vòng 6 tháng tới. Các doanh nghiệp cỡ vừa có dự báo tiêu cực hơn so với các doanh nghiệp khác cả về doanh số (5%) và việc làm (11%).
Nhiều doanh nghiệp cũng tỏ vẻ bi quan hơn về viễn cảnh tăng trưởng trong tháng 9-10 và điều chỉnh phần nào dự báo của mình. Mặc dù doanh số có vẻ lạc quan hơn phần nào kể từ tháng 6 nhưng các doanh nghiệp vẫn có tâm lý bi quan về viễn cảnh 6 tháng tới.
Các doanh nghiệp hạ thấp dự báo trước đây của mình do doanh số thực tế giảm trong 3 tháng gần nhất. Trên thực tế, mức tăng trưởng tháng 9-10 thấp hơn nhiều so với dự kiến hồi tháng 6. Những doanh nghiệp tiếp tục bị giảm sút doanh số trong tháng gần đây nhất lại càng cảm thấy bi quan hơn.
WB kiến nghị cần tiếp tục theo dõi tình hình để hiểu rõ cách thức các doanh nghiệp Việt Nam hồi phục và tự điều chỉnh trong quá trình ứng phó đại dịch Covid-19. Ngân hàng này dự kiến thực hiện tiếp 3 đợt điều tra nữa trong khoảng thời gian từ tháng 12/2020 đến tháng 4/2021.
BPS là sáng kiến toàn cầu của WB và các đối tác nhằm tìm hiểu tác động của đại dịch Covid-19 lên các doanh nghiệp tư nhân và được thực tại hơn 40 quốc gia. Khảo sát BPS giai đoạn tháng 9-10/2020 tại Việt Nam của WB được thực hiện với 501 doanh nghiệp tại 15 tỉnh, thành thuộc các nhóm quy mô khác nhau và thuộc 4 nhóm ngành nông nghiệp, công nghiệp chế tạo, bán buôn & bán lẻ, và dịch vụ khác.
12 đại dự án thua lỗ ngành công thương: Đỏ mắt tìm kiếm người mua
Được bàn giao về Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp từ gần 1 năm trước, tuy nhiên cuối tuần qua, Bộ trưởng Bộ Công thương thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã ký báo cáo gửi Đại biểu Quốc hội về xử lý tồn tại, yếu kém của các dự án này.
"Chôn vốn" hơn 50.000 tỷ đồng
Tổng hợp của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, những vướng mắc mấu chốt nhất của các dự án tập trung ở 3 nhóm vấn đề: xử lý dứt điểm tranh chấp, vướng mắc để quyết toán hợp đồng EPC, quyết toán toàn bộ dự án; khó khăn về tài chính, cơ cấu lại nợ, giãn khấu hao, điều chỉnh lãi suất vay; xây dựng phương án thoái vốn.
Chỉ có 2 dự án, doanh nghiệp có lãi (trong đó 1 doanh nghiệp vẫn còn lỗ lũy kế); 2 dự án, doanh nghiệp giảm được lỗ (nhưng chưa bền vững); 1 dự án, doanh nghiệp dừng hoạt động nay đã vận hành trở lại; 7 dự án, doanh nghiệp còn thua lỗ hoặc dở dang, dừng hoạt động.
Có 5 trên tổng số 12 dự án, doanh nghiệp có tranh chấp, vướng mắc EPC với nhiều nội dung được doanh nghiệp đàm phán nhiều lần với đối tác theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo nhưng vẫn không thành công .
Dư nợ của các dự án, doanh nghiệp tại các tổ chức tín dụng lớn, đa số không trả được nợ đúng hạn. Hiện nay, có 17 ngân hàng thương mại và 1 công ty tài chính cấp tín dụng cho 12 dự án với tổng số dư nợ đến thời điểm 31/12/2019 là 20.938 tỷ đồng.
Ngoài 12 dự án, doanh nghiệp này, các ngân hàng còn cấp tín dụng đối với các chủ đầu tư có liên quan 22.964 tỷ đồng. Ngoài ra, Ngân hàng Phát triển Việt Nam còn cấp tín dụng cho 6 dự án với tổng dư nợ đến 31/12/2019 là 9.796 tỷ đồng.
Thực trạng của nhiều dự án hiện rất bế tắc. Chẳng hạn, Dự án của Công ty cổ phần Hoá dầu và nhiên liệu sinh học dầu khí (PVB), có PVOil góp 39,76% vốn điều lệ đang đầu tư xây dựng dở dang, đạt khoảng 78% khối lượng công việc.
Các bên không thống nhất với nhau về chi phí phát sinh nên đã dừng thi công từ tháng 11/2011, đến nay chưa tìm được nhà đầu tư phù hợp góp phần vốn còn thiếu để tiếp tục triển khai, hoàn thành.
Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) đầu tư, xây dựng dở dang, dừng thi công từ quý I/2013; có tổng mức đầu tư tăng cao (từ 3.843 tỷ đồng lên 8.104,9 tỷ đồng); gặp khó khăn trong thu xếp vốn để tiếp tục triển khai đầu tư, xây dựng; Hợp đồng EPC giữa TISCO và Tổng thầu MCC của Trung Quốc có nhiều vướng mắc chưa giải quyết được; Tổng công ty Thép Việt Nam phải bảo lãnh đối với khoản vay của TISCO cho Dự án, Ngân hàng VietinBank từ chối việc giải phóng nghĩa vụ bảo lãnh của Tổng công ty Thép Việt Nam đối với khoản vay này.
Do bị ảnh hưởng từ Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 nên kết quả sản xuất - kinh doanh của TISCO ngày một giảm dần.
Hiện nay, Cơ quan Cảnh sát Điều tra, Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại dự án; khởi tố, bắt tạm giam đối với 5 bị can.
Dự án Bột giấy Phương Nam do Công ty TNHH một thành viên Phát triển Công nghiệp và vận tải (Tracodi) làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư ban đầu là 1.487 tỷ đồng, sau đó chuyển sang Tổng công ty Giấy Việt Nam (Vinapaco) làm chủ đầu tư, trong đó vốn chủ sở hữu là 39,3 tỷ đồng, còn lại là vốn vay.
Dự án khởi công năm 2004 và đến tháng 6/2008 dừng thi công do chủ đầu tư không huy động được vốn để đầu tư. Đến tháng 6/2009, Dự án được chuyển giao từ Tracodi sang Vinapaco.
Sau khi tiếp nhận, Vinapaco đã tiến hành lập báo cáo điều chỉnh dự án và phê duyệt tổng mức đầu tư dự án là 3.409,93 tỷ đồng, Vinapaco đã hoàn thành cơ bản các hạng mục xây lắp và tiến hành chạy thử liên động không tải và chạy thử có tải vào tháng 9/2012.
Tháng 4/2010, Vinapco đã cơ bản hoàn thành các hạng mục xây lắp và tiến hành chạy thử liên động không tải và chạy thử có tải vào năm 2012. Trong quá trình chạy thử có tải, cả hệ thống bị tắc nghẽn ngay từ khâu chặt mảnh cho đến các công đoạn tiếp theo. Từ tháng 5/2014, dự án dừng đầu tư.
Theo báo cáo tài chính của dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam, đến hết năm 2019, vốn chủ sở hữu là 77,43 tỷ đồng, tổng tài sản là 3.091,65 tỷ đồng, tổng nợ phải trả là 3.014 tỷ đồng.
"Bí bách" lối thoát
Với số nợ khổng lồ như trên, càng để các dự án dở dang, cầm chừng, thiệt hại của doanh nghiệp càng lớn. Trong các giải pháp xử lý, phương án tái cơ cấu để thoái vốn, bán dự án được xem là khả thi hơn cả.
Tuy nhiên, nếu thực hiện theo các thủ tục và quy định hiện hành, việc này được các bên liên quan ví như "gà mắc tóc".
Đơn cử, trước khi thoái vốn phải xử lý tranh chấp Hợp đồng EPC, nhất là 3 dự án thuộc Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam.
Doanh nghiệp và cơ quan quản lý đều nhìn nhận khả năng thắng kiện thấp, chi phí theo đuổi vụ kiện lớn, có thể chi phí cho việc phải trả tiề.n cho các nhà thầu khi thua kiện cộng với chi phí theo đuổi vụ kiện sẽ cao hơn tổng số tiề.n đang còn tranh chấp trong các hợp đồng EPC.
Ngay dự án Nhà máy DAP số 1 - Hải Phòng đang được xem xét đưa ra khỏi danh sách bởi đã có lãi 3 năm gần đây, nhưng vẫn lỗ lũy kế, nên các quyết định về điều kiện thoái vốn giữa các văn bản chưa rõ và thống nhất trong áp dụng. Các bên phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét.
Với Dự án sản xuất nhiên liệu sinh học Bình Phước (OBF), đã âm vốn chủ sở hữu nên phương án cho thuê tài chính - bán tài sản không thực hiện được vì rao suốt không có đối tác quan tâm.
Còn khởi động, vận hành lại Nhà máy và bán/thoái vốn của PVOil dù công ty này đã làm việc với nhiều đối tác để thoái vốn nhưng không đạt kết quả. Trong khi đó, PVOil chỉ chiếm 29% vốn điều lệ nên không có quyền quyết định việc vận hành nhà máy.
Hiện nay, các cổ đông đang bàn bạc xem xét chủ trương bàn giao tài sản cho ngân hàng tài trợ vốn xử lý theo quy định của hợp đồng tín dụng và hợp đồng thế chấp tài sản.
Với dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, ông Nguyễn Đức Chi, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) cho biết, khả thi nhất là thoái vốn.
Tuy vậy, tranh chấp với nhà thầu Trung Quốc chưa biết đến bao giờ mới giải quyết xong. Về phần người mua, cũng không dễ tìm kiếm, nếu chỉ bán lẻ dự án này.
Ông Trần Đình Long, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát khi được hỏi có quan tâm và muốn mua lại dự án này không đã trả lời thẳng, dự án không có nhiều yếu tố hấp dẫn từ cả nguồn nguyên liệu và vị trí xa cảng biển để vận chuyển thành phẩm.
Chỉ còn 1 cặp sở hữu chéo giữa ngân hàng và doanh nghiệp Theo báo cáo vừa được Ngân hàng Nhà nước gửi đến Quốc hội, đến nay, vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) đã được xử lý có hiệu quả, tình trạng cổ đông/nhóm cổ đông lớn, thao túng, chi phối ngân hàng được kiểm soát. Chỉ còn Ngân hàng TMCP Á Châu -...