Vùng đất với những ngôi làng cổ xưa ‘bị thời gian lãng quên’ tại châu Âu

Cuộc sống ở Târnava Mare hầu như không thay đổi trong nhiều thế kỷ, vẫn còn đó những truyền thống lâu đời tồn tại mạnh mẽ trong các ngôi làng Saxon nơi đây.

Vang trong không gian, tiếng chuông kim loại nhẹ nhàng mang theo không khí buổi tối ấm áp. Những chiếc móng guốc mòn vẹt cuốn lên những đám mây bụi khi cả đàn bò lê bước lên con đường cao trên con đường đất của Viscri, dừng lại để uống nước từ một cái máng bên dưới một cây óc chó.

Theo thói quen bắt đầu mỗi ngày, đàn bò đi qua những cánh cổng có mái vòm và vào sân rải sỏi của riêng chúng, nơi chúng sẽ được vắt sữa và cho ăn qua đêm.

Vùng đất Târnava Mare ở Đông Nam Transylvania. Ảnh: BBC.

Đây là lễ rước bò vào buổi tối, khi cư dân tập trung bên ngoài những ngôi nhà Saxon màu phấn của họ để xem các đàn bò trở về từ đồng cỏ – một nghi lễ hàng ngày báo hiệu kết thúc một ngày làm việc ở Viscri, Criț, Biertan và các ngôi làng thời Trung cổ khác của vùng Târnava Mare ở Đông Nam Transylvania trong hàng trăm năm.

Cộng đồng người Saxon

Nằm trong một tam giác nông thôn ở miền trung Romania giữa các thành phố lịch sử Sighişoara, Braşov và Sibiu, Târnava Mare là một trong những vùng đất văn hóa hấp dẫn nhất của châu Âu.

Khu vực này đã được con người định cư từ thế kỷ 12 bởi người Saxon từ những nơi ngày nay là các phần của Đức, Pháp, Bỉ, Luxembourg và Hà Lan, bởi Vua Géza II của Hungary dưới sự bảo trợ của việc thành lập nền kinh tế của riêng họ – nhưng với mục tiêu thực sự là bảo vệ các vùng xa của vương quốc của mình khỏi cuộc tấn công của người Thổ Nhĩ Kỳ.

Viscri và các làng Saxon khác ở Târnava Mare hầu như không thay đổi trong nhiều thế kỷ. Ảnh: BBC.

Họ chiếm giữ một dải đất màu mỡ ngay phía bắc của dãy núi Carpathian, xây dựng các nhà thờ kiên cố để làm nơi tôn nghiêm trong thời gian bị bao vây, và hình thành các cộng đồng nông dân quy mô nhỏ mạnh mẽ.

Người Saxon thịnh vượng trong hơn 800 năm, sống sót sau Thế chiến thứ hai và những năm ngay sau đó. Họ hầu như biến mất khỏi Transylvania trong những thập kỷ cuối cùng của thế kỷ 20. Dưới thời nhà độc tài cộng sản Nicolae Ceaușescu của Romania, nhiều người đã di cư đến Đức, và sau khi chế độ này sụp đổ vào năm 1989, gần nửa triệu dân số đã chuyển đến Tây Âu.

Ngày nay, chỉ có 10 người Saxon vẫn còn sống ở Viscri, với mức dân số dưới 500 người, và không có nhiều người khác ở Meșendorf, Criț hoặc các ngôi làng xung quanh khác.

Nhưng nhà thờ và những ngôi nhà của họ vẫn còn, và khu vực này có một cảm giác hấp dẫn hầu như không thay đổi trong nhiều thế kỷ. Xe ngựa là phương thức vận chuyển chính và cư dân có thể tồn tại bền vững từ nghề tiểu nông hoặc chăn cừu.

Điểm thu hút chính của Viscri là nhà thờ kiên cố, được xây dựng để làm nơi tôn nghiêm trong thời gian bị bao vây. Ảnh: BBC.

Những ngôi nhà Saxon màu phấn

Trên đường phố chính của Viscri, một tòa nhà màu xanh lam hoa ngô hấp dẫn, với những bức tường cao và một cửa ngõ đủ lớn để cho một chiếc xe chở cỏ khô đi qua, ngôi nhà từng thuộc về một gia đình giàu có nhất trong làng nhưng đang trên bờ vực sụp đổ.

Đây là một trong 20 ngôi nhà truyền thống ở Târnava Mare mà nền móng đã được khôi phục – sử dụng thợ thủ công địa phương và sử dụng các kỹ thuật và vật liệu ban đầu như đất sét vàng, vôi tôi, gạch thủ công, gỗ thông và gỗ sồi – như một cách cho cư dân địa phương thấy rằng di sản của họ có thể là nguồn gốc của sự phát triển cho cộng đồng.

Điểm thu hút chính của Viscri chính là nhà thờ kiên cố. Một trong 7 nhà thờ kiên cố ở Târnava Mare đã được ghi vào danh sách Di sản Thế giới của UNESCO. Nhà thờ được xây dựng vào thế kỷ 12, được củng cố vào thế kỷ 15 và sau đó được hoàn thiện thêm trong 200 năm tiếp theo với một bức tường bên ngoài và các tháp phòng thủ.

Phụ nữ địa phương kiếm được thu nhập từ việc làm tất, dép và các đồ thủ công mỹ nghệ khác. Ảnh: BBC.

Các cửa hàng được trang trí dựa trên những bức tường dày, và khi Viscri bị tấn công, dân làng sẽ rút lui cùng gia súc vào nhà thờ và ngồi ngoài vòng vây. Thời gian còn lại, các gian phòng được sử dụng để phơi khô thịt xông khói và mỡ.

Cái gọi là “Tháp mỡ” của nhà thờ được mở vào Chủ nhật hàng tuần để mỗi hộ gia đình có thể lấy một miếng mỡ hoặc thịt xông khói để dùng trong tuần, một truyền thống chỉ kết thúc vào đầu những năm 1990.

Nguyên vẹn theo thời gian

Trên những con đường chạy xuống từ nhà thờ và những con phố xung quanh, bắt gặp những quầy hàng nhỏ bên ngoài một số ngôi nhà, mỗi quầy hàng đều có tất len, găng tay và dép màu sắc, thành quả của một sáng kiến giúp phụ nữ địa phương kiếm thu nhập.

Cristina Vasilche, người đã làm hai đôi dép mỗi ngày trong 10 năm qua, đã chỉ cho tôi quy trình, kỳ cọ từng lớp len và vải lanh xen kẽ với xà phòng và nước cho đến khi đôi giày dẻo dai thành hình.

Xe ngựa vẫn là phương tiện giao thông chính ở các làng Saxon của Târnava Mare. Ảnh: BBC.

Saschiz, giống như Viscri và tất cả các ngôi làng khác ở Târnava Mare, tương đối không thay đổi kể từ khi người Saxon đầu tiên định cư ở đây: Vẫn là hai dãy nhà song song với màu phấn, được xây dựng thành hàng ở hai bên bờ suối.

Các ngôi làng ban đầu được xây dựng thành các khu phố khác nhau, các cộng đồng hỗ trợ đã làm việc cùng nhau để thực hiện các nhiệm vụ chung, một thực tế vẫn tiếp tục cho đến ngày nay. Ví dụ, chủ sở hữu gia súc vẫn phải dành một khoảng thời gian nhất định (tùy thuộc vào số lượng gia súc hoặc cừu mà họ sở hữu) để thu dọn đồng cỏ chà là.