Vùng đất đá cổ xưa bí ẩn nằm dưới lớp băng Nam Cực có gì?
Bắc Cực ở Bắc Bán cầu chỉ là một tảng băng trôi trên biển, nhưng Nam Cực ở Nam Bán cầu lại là một lục địa với vùng đất đá cổ xưa bí ẩn nằm dưới lớp băng.
Ảnh minh họa
Đào sâu vào dưới lớp băng Nam Cực không phải là một công việc đơn giản. Theo Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF), lớp băng này có độ dày trung bình là 2.160m, đạt tới 4.776m ở điểm dày nhất. Trên tổng diện tích, châu Nam Cực chứa khoảng 27 triệu km3 nước đóng băng, và nếu tan chảy, mực nước biển có thể tăng cao tới khoảng 58m.
Lớp băng che phủ khoảng 98% diện tích lục địa Nam Cực, làm che khuất hầu hết các địa hình dưới đó khỏi tầm nhìn. Nhưng nhờ sự tiến bộ trong kỹ thuật hình ảnh, con người đã có thể hiểu rõ hơn về hình dạng của nơi này mà không cần nhìn thấy lớp băng.
Vào năm 2013, sử dụng các dữ liệu về độ cao bề mặt, độ dày băng và địa hình đá, thu thập từ vệ tinh, máy bay và khảo sát trên mặt đất, NASA và Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh ( BAS) đã tạo ra bản đồ Bedmap2. Bản đồ này cho thấy rằng dưới lớp băng Nam Cực là một vùng đất gồ ghề với dãy núi, khe núi và địa hình đa dạng.
Video đang HOT
Vào năm 2019, một nhóm nghiên cứu từ BAS đã thực hiện khoan lỗ vào băng Nam Cực với độ sâu hơn 2.000m, nhưng vẫn còn rất nhiều điều chưa được biết về những gì nằm ở độ sâu lớn hơn. Năm 2022, một nhóm nhà khoa học, trong đó có nghiên cứu sinh Austin Carter tại Viện Hải dương học Scripps, đã chia sẻ một video ghi lại quá trình hạ camera vào một lỗ khoan băng có độ sâu 93m tại Đồi Allan, Đông Nam Cực.
Trong khi đó, lớp băng ở Bắc Cực cũng có những điều thú vị. Lớp băng này thường chỉ dày khoảng 3 – 4m, và ở một số khu vực, có thể dày tới 20m. Dưới lớp băng là một vùng nước thuộc Bắc Băng Dương, một trong năm đại dương lớn trên Trái Đất, với độ sâu trung bình chỉ khoảng 1.03m.
Nếu muốn khám phá sâu hơn về những gì nằm dưới lớp băng Bắc Cực, ta phải dựa vào việc khám phá đáy Bắc Băng Dương. Vào năm 2013, một nhóm nhà khoa học từ Đài quan sát Trái Đất Lamont-Doherty thuộc Đại học Columbia đã dành thời gian để khám phá và thu thập thông tin về thế giới dưới lớp băng Bắc Cực tại Barrow, Alaska. Họ đã sử dụng camera để thâm nhập qua lớp băng, xuống đáy Bắc Băng Dương và ghi lại hình ảnh của đáy biển.
Nghiên cứu cho thấy dưới đáy Bắc Băng Dương là một đáy biển đầy bùn với một lượng tảo khổng lồ phủ kín. Nhóm chuyên gia đã ghi lại cảnh các sinh vật thuộc bộ Chân đều (Isopoda) lang thang dưới đáy biển, mặc dù vẫn chưa xác định chính xác chúng là loài gì và sống như thế nào.
“Một trong những bài học từ việc nghiên cứu các vùng cực là chúng ta cần mở rộng khái niệm về nơi có thể tồn tại và phát triển sinh vật”, ông Andy Juhl, nhà sinh thái học thủy sinh và nhà hải dương học của dự án, nói. “Ở Bắc Cực, sự sống phát triển dưới lớp băng, ở nhiệt độ dưới mức đóng băng. Điều này cho thấy chúng ta có thể tìm kiếm khoa học sự sống ở những nơi không thường xuyên. Điều này là một phần trong những điều thú vị mà chúng ta học được từ công việc này. Băng không nhất thiết phải là một môi trường không thể sống được và trên các hành tinh có băng, chúng ta cũng có thể tìm kiếm dấu hiệu về sự sống”, ông nói thêm.
Khoan sông băng Ngày Tận Thế, lộ 'bí mật ớn lạnh' 5.000 năm trước
Một lõi đá được lấy lên từ mũi sâu xuống sông băng Ngày Tận Thế (Thwaites) của Nam Cực đã đem đến cho nhân loại một tin rất tốt và một tin rất xấu.
Sông băng Ngày Tận Thế từ lâu được chứng minh là ảnh hưởng sâu sắc tới nhân loại, nhất là các quốc gia giáp biển, vì sự tan chảy của nó đủ nhấn chìm nhiều thành thị, làng mạc. Nhưng nó có thể tan chảy đến đâu và có cơ hội phục hồi hay không luôn là câu hỏi lớn.
Nhóm nhà khoa học từ Tổ chức hợp tác quốc tế sông băng Ngày Tận Thế (ITGC) đã quyết định tìm hiểu điều đó qua một lõi đá mang dữ liệu hàng ngàn năm địa chất, được lấy bằng cách khoan sâu xuống băng.
Trại dã chiến của nhóm nghiên cứu trên sông băng Ngày Tận Thế - Ảnh: TRUNG TÂM ĐỊA THỜI HỌC BERKELEY
Theo bài công bố trên tạp chí The Cryophere, sông băng Ngày Tận Thế có khả năng biến đổi vượt xa tưởng tượng của nhân loại ngày nay.
Chỉ 5.000 năm trước, nó mỏng hơn hiện tại đến 35 m. Rồi trong khoảng 3.000 năm, nó dần dần tự phục hồi và đạt được độ dày như hiện nay.
Điều này đem đến một tin rất xấu: Sông băng có khả năng tan chảy rất cao khi nhiệt độ tăng cao.
Với hàng chục mét băng mất đi, sông băng Ngày Tận Thế đủ gây ra "ngày tận thế" thật sự cho nhiều vùng sinh sống ven biển do làm mực nước biển tăng vọt, ảnh hưởng đến môi trường đại dương xung quanh, các dòng hải lưu, sinh vật dưới nước; trực tiếp hay gián tiếp tác động đến con người trên nhiều mặt.
Đó là điều đang chực chờ xảy ra, trong bối cảnh sự nóng lên toàn cầu do các hoạt động của con người đang khiến băng hà khắp thế giới tan chảy.
Tuy nhiên, kết quả cũng kèm một tin tốt, theo SciTech Daily, đó là khả năng phục hồi tự nhiên của sông băng này cũng ngoạn mục như cách nó có thể bị phá hủy.
Nhưng, thách thức lớn nhất vẫn là tìm hiểu cách mà điều này có thể được đảo ngược. Nó không đơn giản là việc làm cho khí hậu mát hơn.
"Nhìn bề ngoài, những kết quả này có thể là một tin tốt - sông băng Ngày Tận Thế có thể tái sinh từ một cấu hình nhỏ hơn trong quá khứ gần. Tuy nhiên, tiến trình này cần đến 3.000 năm" - SciTech Daily dẫn lời nhà địa chất Joanne Johnson, Cơ quan Khảo sát Nam cực của Anh (BAS), người cộng tác với ITGC, đồng tác giả nghiên cứu.
Theo TS Johnson, đó là một thách thức trong điều kiện khí hậu ấm như chúng ta dự đoán trong các thế kẻ tới. "Khoảng thời gian đó dài hơn những gì cũng ta có thể chờ đợi" - ông nói thêm.
Các nhà khoa học thành công trong việc lưu trữ mẫu băng cổ xưa ở Bắc Cực Một nhóm nhà khoa học quốc tế đã thành công trong việc lưu trữ các mẫu băng cổ xưa ở Bắc Cực để phục vụ công tác nghiên cứu trong cuộc đua với thời gian trước khi nó tan chảy do biến đổi khí hậu. Sông băng ở Nam cực ngày 14/9/2017. Ảnh (tư liệu) minh họa: AFP/TTXVN Tám nhà nghiên cứu người...
