Vui xuân, nhưng đừng quá chén…

Theo tài liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), rượu, bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 loại bệnh và là nguyên nhân gián tiếp của 200 loại bệnh. Có 8,3% nguyên nhân tử vong (gần 33 triệu cái chết) liên quan đến rượu, bia.

Cục Y tế dự phòng tập huấn về tác hại của rượu, bia cho cán bộ y tế. Ảnh: H.HOA

Về tiêu thụ rượu, bia, Việt Nam đứng thứ 2 ở khu vực Ðông Nam Á, đứng thứ 10 ở châu Á và thứ 29 trên thế giới . Năm 2017, nước ta tiêu tốn cho rượu, bia khoảng 4 tỉ USD và 50.000 tỉ đồng giải quyết hậu quả tai nạn giao thông liên quan đến rượu, bia, 71,7% tử vong do xơ gan ở nam giới do rượu, bia và 15% số giường bệnh tại các bệnh viện tâm thần dành để điều trị những người loạn thần do uống rượu, bia.

Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, 1 đơn vị cồn bằng 10g cồn nguyên chất, tương đương ¾ chai hoặc lon bia 330ml chứa 5% độ cồn = 1 ly bia hơi 330ml = 1 ly rượu vang 100ml có 13,5% độ cồn = 1 ly 30ml rượu mạnh chứa 40% độ cồn. Bộ Y tế khuyến cáo, nam giới không uống quá 2 đơn vị cồn trên ngày và không quá 5 ngày/tuần; nữ giới không uống quá 1 đơn vị cồn/ngày.

Ngộ độc rượu xảy ra khi uống quá mức đáp ứng của cơ thể, kể cả với những sản phẩm đã được xác nhận an toàn thực phẩm. Nguy cơ càng tăng với hậu quả khó lường nếu uống phải rượu giả, rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ, rượu có chứa Methanol (hàm lượng Methanol vượt ngưỡng trên 0,05% có thể mù mắt và tử vong cao). Ðã có những trường hợp tử vong khi sử dụng rượu chứa Methanol, rượu ngâm thảo mộc (lá, rễ, hạt cây), động vật (mật, phủ tạng, bộ phận khác) chứa độc tố tự nhiên.

Ðể bảo vệ sức khỏe cộng đồng, phòng, chống tác hại của việc lạm dụng, sử dụng rượu không bảo đảm an toàn thực phẩm trong dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, ngành Y tế khuyến cáo người tiêu dùng: Không nên uống quá nhiều rượu do lạm dụng rượu có thể ảnh hưởng tới sức khỏe về thể chất, sức khỏe tâm thần của người sử dụng từ nhẹ đến nặng tùy theo mức độ sử dụng; không sử dụng rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ, đặc biệt là các loại rượu trôi nổi trên thị trường.

Rượu, bia làm người lái xe phản xạ chậm, xử lý tình huống giao thông không kịp thời, không chính xác. Từ đó dễ gây ra tai nạn giao thông và để lại hậu quả nặng nề cho bản thân và người khác. Mỗi năm ở Việt Nam có gần 7.000 vụ tai nạn giao thông đường bộ có liên quan đến rượu, bia. Theo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia 2019: uống rượu, bia khi lái xe có thể bị phạt đến 10 năm tù. Ngoài ra, không ép người khác uống rượu, bia. Tại Nghị định 117/2020/NÐ-CP của Chính phủ, hành vi ép người khác uống rượu, bia bị phạt tới 3 triệu đồng. Bên cạnh đó, người đứng đầu cơ quan bị phạt 3-5 triệu đồng nếu để tình trạng uống rượu, bia trong thời gian làm việc, tại nơi làm việc.

Khi người uống rượu có các biểu hiện về thần kinh như đau đầu, chóng mặt, ngủ lịm, lẫn lộn, hôn mê, co giật… cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử lý, điều trị kịp thời.

Ðể ngày Tết vui tươi, xuân lành mạnh, nếu có uống rượu, bia, hãy uống có chừng mực và chỉ dùng rượu có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, đã uống rượu, bia thì không lái xe .

6 điểm mới của Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia 2019 cần biết: Đã uống rượu, bia thì không được lái xe . Phải dán thông báo không bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi. Quán nhậu hỗ trợ gọi taxi cho khách sau khi uống rượu, bia. Không mở mới điểm bán rượu, bia gần trường học, bệnh viện. Thành viên gia đình được hướng dẫn kỹ năng từ chối uống rượu, bia. Không quảng cáo rượu, bia dưới 5,5 độ trong khung giờ “vàng”.

Ngộ độc rượu: Ðến Tết lại lo!

Trước Tết Nguyên đán thường là dịp "cao điểm" của các hoạt động cưới hỏi, giỗ chạp, liên hoan tất niên...

Cùng với những bữa tiệc liên miên ấy, số lượng rượu bia tiêu thụ cũng tăng cao, kèm theo đó là nguy cơ gia tăng số vụ ngộ độc do sử dụng rượu kém chất lượng.

Uống rượu không rõ nguồn gốc, kém chất lượng sẽ dẫn đến nguy cơ ngộ độc cao. Ảnh: Nguyễn Cao

Hậu quả khôn lường

Thời gian gần đây, số lượng bệnh nhân nhập viện do ngộ độc methanol (cồn công nghiệp) có chiều hướng gia tăng. Theo đó, trong tháng 10 và tháng 11-2020, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận 2 vụ ngộ độc methanol với ít nhất 7 người bị ngộ độc, 1 người tử vong và 1 người bị tổn thương mắt và não. Tất cả các trường hợp này được xác định có liên quan tới sản phẩm rượu mang tên "rượu nếp", "hầm rượu Việt" của cơ sở sản xuất rượu Đất Lúa, có địa chỉ ghi trên nhãn mác ở phố Trương Xá, xã Toàn Thắng, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên.

Đáng chú ý, ngày 3-11-2020, Trung tâm tiếp nhận một bệnh nhân nam (32 tuổi) được chẩn đoán ngộ độc cồn công nghiệp. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, đồng tử giãn, huyết áp tụt, xét nghiệm cho thấy nồng độ methanol trong máu rất cao, nhiễm toan chuyển hóa nặng. Kết quả chụp CT cho thấy, bệnh nhân có tổn thương não rất nặng, dù bệnh nhân được giải độc, cấp cứu và hồi sức tích cực nhưng đã tử vong.

Trước đó, từ đầu tháng 7 đến đầu tháng 8-2020, Trung tâm Chống độc đã tiếp nhận và điều trị cho 7 bệnh nhân ngộ độc methanol trong tình trạng rất nặng. Như vậy, chỉ trong 5 tháng, từ tháng 7 đến tháng 11-2020 cơ sở này đã tiếp nhận gần 20 bệnh nhân ngộ độc rượu được cấp cứu trong tình trạng nguy hiểm tới tính mạng.

Theo bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, thời điểm trước và sau Tết, số bệnh nhân nhập viện liên quan đến rượu bia tăng cao, trong đó chủ yếu là xuất huyết tiêu hóa, men gan tăng, viêm gan, xơ gan, viêm tụy... Hầu hết bệnh nhân vào viện trong tình trạng lạm dụng rượu kéo dài nhiều năm. Cá biệt có nhiều bệnh nhân ra vào viện 9 - 13 lần do xuất huyết tiêu hóa.

Nhấn mạnh về tác hại của rượu bia đối với sức khỏe, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên cho hay, việc lạm dụng rượu bia lâu ngày sẽ gây ra các bệnh về gan, thần kinh và làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể. Đáng lưu ý, nhiều người sai lầm khi cho rằng, uống rượu "xịn", uống bia không gây hại cho gan, nhưng thực tế không phải như vậy, dù là loại rượu bia "xịn" gì thì cũng vẫn là gánh nặng cho gan. Chưa kể, không ít người bị ngộ độc rượu, thoát chết nhưng phải chịu di chứng nặng nề ở não, mắt..., mất khả năng lao động, trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Tránh xa "tử thần"

Về nguyên nhân xuất hiện nhiều ca ngộ độc methanol trong thời gian qua, các chuyên gia cho rằng đó là do các loại rượu có pha cồn công nghiệp methanol vẫn đang được bán trôi nổi trên thị trường, trong các quán ăn, nhà hàng nhưng chưa được kiểm soát tốt. Cụ thể, thời gian gần đây, ở các quán nhậu vỉa hè xuất hiện loại "đặc sản" mang tên "rượu ngô bao tử" hay còn gọi là "ngô non", hoặc "ngô vàng", được "dân nhậu" ưa thích.

Còn trên các trang mạng, người buôn kẻ bán quảng cáo rầm rộ "Rượu ngô bao tử Bắc Hà" hay "Rượu ngô bao tử thơm ngon, nguyên chất 100% ủ bằng men lá, không đau đầu, không háo nước". Các loại rượu ngô bao tử này đều là loại hàng hóa không tem nhãn, được đóng thành can 10 - 20 lít, bán với giá "siêu rẻ" - từ 20.000 đồng tới 28.000 đồng/lít.

Theo chia sẻ của một số dân buôn có kinh nghiệm thì các hộ kinh doanh nhập rượu từ Trung Quốc, sau đó sử dụng hóa chất tạo màu vàng cho rượu, pha thêm hương liệu thường được sử dụng để sản xuất kẹo ngô.

Theo Thạc sĩ Trần Việt Nga, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, về nguyên tắc, nếu nhìn bằng mắt, ngửi hoặc nếm thì khó biết được rượu chứa hàm lượng methanol cao hay thấp. Chính vì thế, người dân phải nâng cao cảnh giác, chọn loại rượu có đầy đủ nhãn mác, thông tin như tên sản phẩm, tên và địa chỉ của nhà sản xuất hay đơn vị nhập khẩu.

"Nhiều người vẫn có thói quen mua rượu tùy tiện, tin vào lời quảng cáo của người bán hàng là "rượu quê" hay "rượu nhà nấu", "rượu xách tay", thậm chí nhiều người còn mua các loại rễ cây, thảo mộc, động vật, côn trùng để ngâm rượu mà không quan tâm đến nguồn gốc, xuất xứ. Điều này rất nguy hiểm bởi ngâm rượu không đơn giản là đổ rượu vào đồ định ngâm rồi cất trữ trong thời gian dài; việc này đòi hỏi kiến thức chuyên môn, chẳng hạn như nguyên liệu làm thuốc và trái cây cần được tuyển chọn kỹ, các loại trái cây phải có độ an toàn cao, thuộc nhóm thực phẩm ít axit oxalic phù hợp để ngâm rượu", Thạc sĩ Trần Việt Nga khuyến cáo.

Ngoài ra, theo Thạc sĩ Trần Việt Nga, ngành Y tế cần thường xuyên đưa ra cảnh báo về việc sử dụng rượu bia đối với người dân, như không uống cồn công nghiệp và rượu có hàm lượng methanol> 0,1% vì có thể gây mù mắt và tử vong; không uống rượu nồng độ từ 30 độ trở lên vượt quá 30ml/người/ngày; không uống rượu ngâm với lá, rễ cây, tạng động vật không rõ độc tính hay rượu ngâm theo kinh nghiệm cá nhân; không uống rượu không rõ nguồn gốc, rượu không công bố tiêu chuẩn chất lượng; không uống rượu khi đang đói, mệt hoặc đang uống thuốc điều trị; trẻ em dưới 16 tuổi không được uống rượu bia...

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, kiến nghị: Các cơ quan chức năng cần có biện pháp quyết liệt hơn nữa trong công tác quản lý hoạt động sản xuất và kinh doanh rượu, hóa chất, cồn công nghiệp nhằm ngăn chặn tình trạng ngộ độc do uống rượu được pha chế từ cồn công nghiệp. Người bị ngộ độc methanol nếu được điều trị kịp thời thì khá đơn giản, chỉ cần được lọc máu, sử dụng thuốc giải độc là có thể chữa khỏi, thậm chí còn không để lại tổn thương trên cơ thể. Tuy nhiên, do hầu hết bệnh nhân không biết mình bị ngộ độc methanol nên đến viện khi đã muộn. Chính vì không được điều trị kịp thời nên tỷ lệ tử vong ở các ca bệnh này rất cao.