Vụ MH17: 8 câu hỏi quan trọng chưa có lời đáp

Máy bay mang số hiệu MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines bị bắn rơi ngày 17/7 tại miền đông Ukraine, khiến 298 người thiệt mạng. Cho tới nay, nhiều câu hỏi quan trọng về thảm họa này vẫn chưa có lời giải đáp thỏa đáng.

Dưới đây là 8 câu hỏi quan trọng về thảm họa máy bay MH17 vẫn chưa có lời giải đáp:

1. Ai bắn hạ máy bay?

Một cuộc điều tra toàn diện mới có thể giải đáp được câu hỏi này. Những gì chúng ta biết cho tới này là máy bay MH17 bị bắn hạ bởi một tên lửa đất đối không tại khu vực do phe ly khai thân Nga kiểm soát ở miền đông Ukraine.

Chính phủ Ukraine cho biết, họ có “bằng chứng thuyết phục” cho thấy Nga đã cung cấp hệ thống tên lửa và hỗ trợ phe ly khai vận hành, phóng tên lửa. Mỹ cũng cáo buộc Nga huấn luyện phe ly khai ở miền đông Ukraine.

“Chúng tôi có một video cho thấy hệ thống phóng tên lửa được đưa trở lại Nga, với ít nhất 1 tên lửa bị thiếu trên bệ phóng”, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết trên kênh truyền hình CNN.

Tuy nhiên, Nga đã phủ nhận bất cứ liên quan nào. Phe ly khai cáo buộc Ukraine bắn hạ máy bay nhưng không đưa ra bằng chứng.

Hiện trường máy bay MH17 rơi được các tay súng ly khai bảo vệ nghiêm ngặt.

2. Tại sao mục tiêu là máy bay dân sự?

Nếu thực sự phe ly khai đứng sau vụ tấn công, họ có thể đã nhầm máy bay MH17 với một máy bay quân sự của Ukraine. Trong vài tháng qua, phe ly khai ở miền đông Ukraine đã sử dụng tên lửa đất đối không để bắn hạ hơn 10 máy bay, bao gồm 2 máy bay vận tải, đại sứ quán Mỹ ở Kiev cho biết.

Bộ trưởng Quốc phòng của Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng Igor Strelkov tuyên bố trên mạng xã hội rằng phe ly khai đã bắn hạ một máy bay vận tải quân sự. Nội dung đăng tải này đã được xóa sau khi có thông tin chiếc máy bay MH17 bị bắn rơi.

“Họ đã xác định nhầm máy bay mà họ tin rằng là của Ukraine”, Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain cho biết trong cuộc phỏng vấn với hãng tin MSNBC.

3. Tại sao MH17 bay qua vùng chiến sự?

Cựu tổng thanh tra của Bộ Vận tải Mỹ, Mary Schiavo, cho biết, phần lớn các hãng hàng không tuân thủ luật đề ra bởi cơ quan hàng không dân sự quốc gia sở tại và lựa chọn tuyến bay ngắn nhất có thể. Máy bay của hãng hàng không Malaysia Airlines di chuyển từ Amsterdam tới Kuala Lumpur. Nó đã bay qua miền đông Ukraine, tuyến bay phổ biến của các hãng hàng không quốc tế.

Tuần trước, Cơ quan điều phối không phận châu Âu (Eurocontrol) cho biết, các nhà chức trách Ukraine đã đóng không phận ở độ cao dưới 10.000m ở miền đông, nhưng tầm bay của MH17 trên 10.000m khi bị bắn rơi.

“Có nhiều câu hỏi sẽ được đưa ra ở nhiều nơi khác nhau”, nhà phân tích hàng không của CNN, Miles O’Brien, cho biết. “Tại sao các quan chức chính phủ không đóng hoàn toàn không phận? 10.000 là một con số hoàn toàn tùy tiện”.

4. Khi nào các nhân viên điều tra quốc tế được tiếp cận hiện trường?

Cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc kết thúc vào sáng 21/7, với một nghị quyết do Australia đề xuất, kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra quốc tế mau lẹ.

“Tại thời điểm hiện tại, hiện trường máy bay rơi đang được kiểm soát bởi phe ly khai thân Nga. Gần như chắc chắn rằng các tay súng ly khai thân Nga tham gia bắn rơi máy bay. Vì thế, để những người đó kiểm soát hiện trường gần giống như để tội phạm kiểm soát hiện trường phạm tội”, Thủ tướng Australia Tony Abbott khẳng định.

Nhưng Nga, quốc gia có quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, muốn sửa nghị quyết theo hướng loại Ukraine khỏi các cuộc điều tra.

Thi thể của hành khách trên máy bay MH17 được giữ trong hai toa tàu lạnh cách hiện trường máy bay rơi khoảng 16km.

5. Hộp đen của máy bay ở đâu?

Lực lượng ly khai thân Nga cho biết, họ đã tìm thấy vật được cho là hộp đen của máy bay MH17, nhưng chưa thể khẳng định. “Có một số thiết bị kỹ thuật. Chúng tôi không thể chắc chắn chúng là các hộp đen”, lãnh đạo lực lượng ly khai Alex Borodai cho biết trên CNN.

Việc tìm thấy các hộp đen rất quan trọng, chúng sẽ cung cấp những manh mối về thời gian cuối cùng trước khi máy bay rơi. Tuy nhiên, điều gì xảy ra với các hộp đen cũng chưa rõ.

Trong đoạn ghi âm được chính phủ Ukraine công bố, một lãnh đạo ly khai đã nói rằng Moscow rất quan tâm tới các hộp đen và kêu gọi các tay súng ly khai khẩn trương tìm kiếm các hộp đen.

6. Tìm thấy thi thể của tất cả hành khách?

Không có cách nào để trả lời câu hỏi này. Các tay súng ly khai đang giữ phần lớn các thi thể trong hai toa tàu lạnh cách hiện trường máy bay rơi khoảng 16km. Trong khi các nhà quan sát quốc tế khẳng định họ đã nhìn thấy hàng chục thi thể trên tàu, không có cách nào để kiểm tra tổng số thi thể.

7. Các thi thể sẽ được xử lý như thế nào?

Không ai biết khi nào các thi thể sẽ được nhận dạng và họ sẽ được chôn cất ở đâu. Lãnh đạo ly khai Alex Borodai cho biết, ông muốn chuyển giao các thi thể cho thân nhân, nhưng chỉ sau khi chuyên gia giám định các thi thể này. Ông lo ngại nếu thi thể được chuyển cho Ukraine, chính phủ Kiev sẽ sử dụng các thi thể như một bằng chứng cáo buộc tay súng ly khai đã bắn hạ máy bay.

“Tôi muốn các thi thể”, bà Selena Fredriksz, có con trai 23 tuổi là hành khách trên chuyến bay MH17, nghẹn ngào nói tại sân bay Schiphol ở Amsterdam. “Họ có thế lấy đi mọi thứ, nhưng thi thể phải được trả lại. Hãy lấy iPhone, tiền bạc và mọi thứ”.

8. Nga sẽ phản ứng thế nào?

Nếu cuộc điều tra kết luận máy bay MH17 bị phe ly khai sử dụng tên lửa của Nga cung cấp để bắn hạ hoặc do chính Nga bắn rơi, Tổng thống Vladimir Putin sẽ có 2 lựa chọn và cả 2 lựa chọn đó đều khiến ông bất lợi, giáo sư Daniel Treisman nhận định.

Ông Putin có thể phản đối các kết luận và đứng về phía phe ly khai ở miền đông Ukraine. Nếu ông lựa chọn như vậy, ông có nguy cơ trở thành người bị quốc tế tẩy chay. Phương Tây cũng có thể trừng phạt Nga với những lệnh cấm vận kinh tế mạnh mẽ hơn, đủ để làm tê liệt nền kinh tế Nga. Hoặc ông Putin có thể cắt đứt quan hệ với phe ly khai, nhưng lựa chọn này cũng có thể gây ra rắc rối.

Theo Khampha