‘Vũ khí’ định hình lại thương mại toàn cầu của Tổng thống Mỹ

Tổng thống Donald Trump đã và đang định hình lại hệ thống thương mại toàn cầu theo hướng ông mong muốn.

Và các động thái mới nhất cho thấy quá trình này sẽ còn tiếp diễn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng, Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN

Chế độ thuế quan đối ứng của ông Trump đã có hiệu lực, đánh dấu một bước tiến trong nỗ lực của Tổng thống Mỹ nhằm định hướng lại các khuôn khổ thương mại toàn cầu đã tồn tại bảy thập kỷ qua. Những sự kiện gần đây cho thấy một vị Tổng thống ngày càng tỏ ra tự tin vào cách tiếp cận của mình, cho rằng việc sử dụng thuế quan theo cách chưa từng có tiền lệ sẽ không mang lại tác động tiêu cực.

Đây là một quan điểm mà nhiều nhà điều hành doanh nghiệp , lãnh đạo nước ngoài và giới chuyên gia kinh tế không đồng tình. Họ chỉ ra các dấu hiệu cảnh báo trong dữ liệu kinh tế, báo cáo lợi nhuận và các động thái địa chính trị. Tuy nhiên, ông Trump vẫn kiên định và dự kiến sẽ tích cực mở rộng dấu ấn của mình trên hệ thống thương mại toàn cầu mới trong những tuần tới.

Theo một quan chức cấp cao , thuế quan được xem là một công cụ đa năng và ngày càng mạnh mẽ của ông Trump, không có một vấn đề nào mà không thể giải quyết bằng công cụ này. Vị quan chức cho rằng kinh nghiệm trong vài tháng qua đã chứng minh hiệu quả của cách tiếp cận đó.

Hiện tại, Mỹ đã áp đặt các biện pháp thuế quan đối ứng cũng như các khung thương mại song phương với các quốc gia chiếm khoảng 60% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thế giới . Thuế quan đối với các ngành thép, nhôm, đồng, ô tô và phụ tùng ô tô cũng đã có hiệu lực.

Cùng với đó, Mỹ đang xử lý các mức thuế tăng vọt đối với chất bán dẫn, dược phẩm, gỗ, khoáng sản quan trọng, máy bay, polysilicon, xe tải và dự kiến sẽ triển khai chúng trong những tuần tới.

Thuế quan thực tế dường như chỉ có xu hướng tăng lên, với việc ông Trump gần đây đã đặt mức thuế cho chip và chất bán dẫn là “khoảng 100%”. Con số này đối với dược phẩm nhập khẩu vào Mỹ có thể lên tới 250%.

Các nhà lãnh đạo thế giới và đội ngũ thương mại đã nỗ lực đàm phán để giảm bớt các mức thuế mới, nhưng nhiều nỗ lực chưa mang lại kết quả như mong đợi.

Một nhà vận động hành lang cho biết các điều khoản đàm phán dường như thay đổi liên tục, trong khi ông Trump luôn mong muốn những con số lớn, những cam kết lớn, những minh chứng thành công rõ rệt.

Các quan chức cho biết hàng trăm tỷ USD cam kết đầu tư của các tập đoàn là những yếu tố mà ông Trump mong muốn nhất trong các khuôn khổ thương mại song phương. Tổng thống Mỹ đã đặc biệt viện dẫn những cam kết này như một cách để các quốc gia có thể “trả dần” các mức thuế quan bị đe dọa.

Các cố vấn của ông Trump đã xây dựng kế hoạch sử dụng những cam kết đó để củng cố các điểm yếu và lỗ hổng trong chuỗi cung ứng của Mỹ. Tuy nhiên, Tổng thống Trump nhìn nhận các cam kết đầu tư này dưới một góc độ khác. Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình CNBC trong tuần này, ông nói rằng đã nhận được “một khoản tiền thưởng ký kết” trị giá 550 tỷ USD từ Nhật Bản. Và đó là tiền của Mỹ để đầu tư theo ý muốn của nước này.

Nói cách khác, ông Trump muốn chính xác những gì Giám đốc điều hành (CEO) Apple Tim Cook đã đưa ra tại Phòng Bầu dục hôm 6/8, với thông báo cam kết đầu tư 100 tỷ USD vào việc làm và các nhà cung cấp tại Mỹ.

Cảng hàng hóa Los Angeles, bang California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Chỉ vài giờ trước cuộc gặp với ông Cook, ông Trump đã áp thuế 25% lên Ấn Độ vì nước này mua năng lượng của Nga. Nếu có hiệu lực trong ba tuần tới, mức thuế này sẽ nâng tổng thuế của Mỹ đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Ấn Độ lên 50% – một trong những mức cao nhất trên thế giới. Nhiều quan chức tiết lộ rằng lý do cơ bản cho sự leo thang của ông Trump là phía Ấn Độ từ chối giảm gần như toàn bộ thuế quan đối với các nhà sản xuất Mỹ.

Các mức thuế đối với Ấn Độ, nơi Apple có hoạt động sản xuất đáng kể, có thể tạo ra thách thức lớn cho CEO Tim Cook. Nhưng các quan chức Nhà Trắng cho biết trong ngắn hạn, các miễn trừ hiện có đối với sản phẩm công nghệ cụ thể sẽ giúp Apple không bị ảnh hưởng ngay.

Trong một thông báo bất ngờ tại sự kiện, Tổng thống Trump đã làm rõ rằng những miễn trừ đó cũng sẽ được duy trì trong dài hạn. Ông cho hay Mỹ sẽ áp một mức thuế rất lớn lên chip và chất bán dẫn nhập khẩu. Nhưng tin tốt cho các công ty như Apple là nếu họ đang xây dựng hoặc đã cam kết xây dựng năng lực sản xuất tại Mỹ, họ chắc chắn sẽ không bị tính phí.

Vẫn còn nhiều câu hỏi về hình thức cuối cùng của hàng nghìn tỷ USD cam kết đầu tư được nêu trong thông báo của doanh nghiệp và khuôn khổ thương mại với các đối tác nước ngoài. Tuy nhiên, các cố vấn của ông Trump dường như không lo ngại về khả năng hoàn thiện các điều khoản đàm phán trong những tháng tới. Một quan chức cấp cao cho biết phương pháp để buộc các quốc gia và các công ty phải thực hiện cam kết của họ tất nhiên, là thuế quan.