Vụ Dương Chí Dũng: Tình huống pháp lý dưới góc nhìn luật sư

Liên quan đến việc nguyên cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam Dương Chí Dũng vừa bị bắt, PV Người đưa tin đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thế Truyền – Chủ tịch HĐTV Công ty Luật hợp danh Thiên Thanh về những khía cạnh pháp lý liên quan đến vụ việc này.

Xin ông cho biết, tội “làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” có khung hình phạt ra sao và quy định cụ thể như thế nào?

Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định cụ thể về hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng tại Điều 165 cụ thể như sau: 1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây thiệt hại từ một trăm triệu đồng đến dưới ba trăm triệu đồng hoặc dưới một trăm triệu đồng, đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 12 năm: a) Vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác b) Có tổ chức c) Dùng thủ đoạn xảo quyệt d) Gây thiệt hại từ ba trăm triệu đồng đến dưới một tỷ đồng hoặc gây hậu quả rất nghiêm trọng khác. 3. Phạm tội gây thiệt hại từ một tỷ đồng trở lên hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng khác, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm. 4. Người phạm tội còn có thể bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Hình ảnh ông Dương Chí Dũng lúc chưa bị khởi tố.

Như vậy, khung hình phạt cao nhất đối với tội phạm này là 20 năm. Ngoài việc phải chịu một trong các hình phạt chính nêu trên, thì tùy từng trường hợp cụ thể người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung: (1) Tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. (2) Cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm, theo quy định tại khoản 4 của Điều này.

Đối với trường hợp của ông Dương Chí Dũng, khi cơ quan cảnh sát điều tra tống đạt các quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can với tội danh trên, ông này không có mặt tại nơi cơ trú và được xác định là bỏ trốn. Việc bỏ trốn có được xem là tình tiết tăng nặng của vụ án?

Theo quy định của Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 1999 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009), chỉ có các tình tiết được quy định tại Điều 48 mới được coi là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Cụ thể như sau: 1. Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự: a) Phạm tội có tổ chức b) Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội d) Phạm tội có tính chất côn đồ đ) Phạm tội vì động cơ đê hèn e) Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng g) Phạm tội nhiều lần, tái phạm, tái phạm nguy hiểm h) Phạm tội đối với trẻ em, phụ nữ có thai, người già, người ở trong tình trạng không thể tự vệ được hoặc đối với người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác i) Xâm phạm tài sản của Nhà nước k) Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng l) Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội m) Dùng thủ đoạn xảo quyệt, tàn ác phạm tội hoặc thủ đoạn, phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người n) Xúi giục người chưa thành niên phạm tội o) Có hành động xảo quyệt, hung hãn nhằm trốn tránh, che giấu tội phạm. 2. Những tình tiết đã là yếu tố định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng.

Như vậy, với tình tiết bỏ trốn khi cơ quan điều tra tống đạt các quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can không thuộc các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại khoản 1, Điều 48 Bộ luật Hình sự. Vì vậy, hành vi bỏ trốn không thể áp dụng như một hình thức tăng nặng trách nhiệm hình sự đối với bị can Dương Chí Dũng.

Theo nguồn tin từ cơ quan công an, ông Dương Chí Dũng bị truy nã quốc tế. Vậy giả sử ông Dũng bị bắt ở nước ngoài, thì có thể bị xem xét khởi tố thêm về hành vi “vượt biên trái phép” không?

Hành vi vượt biên trái phép liên quan đến quy định của tội danh Xuất cảnh, nhập cảnh trái phép được quy định tại Điều 274 Bộ luật Hình sự.

Đối với người thực hiện hành vi này, ngoài việc thỏa mãn các yếu tố cấu thành tội phạm (về chủ thể, khách thể, chủ quan và khách quan) thì chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi: Người thực hiện hành vi trên đã bị xử phạt hành chính (bằng quyết định của cơ quan có thẩm quyền) về hành vi này mà còn vi phạm.

Như vậy, trong trường hợp thỏa mãn đầy đủ các dấu hiệu như đã phân tích ở trên thì các cơ quan tiến hành tố tụng có thể xem xét về hành vi xuất cảnh trái phép theo quy định tại Điều 274 Bộ luật Hình sự.

Nếu có người bao che, tổ chức cho Dương Chí Dũng bỏ trốn ra nước ngoài, thì người này phạm những tội danh gì?

Trong trường hợp này cần phải căn cứ vào rất nhiều các tình tiết cụ thể như: Động cơ, mục đích, tính chất, mức độ và cách thức thực hiện tội phạm, hoặc bao che cho người phạm tội thì mới có thể định tội danh đối với các hành vi đó. Tuy nhiên, với vụ án này, trong trường hợp có những người thực hiện hành vi bao che, tổ chức cho bị can trốn ra nước ngoài thì có thể bị xem xét đối với các tội quy định tại Điều 313 (Tội che giấu tội phạm) hoặc Điều 314 (Tội không tố giác tội phạm) Bộ luật Hình sự.

Xin cảm ơn ông!

“Không có vùng cấm”Tại buổi họp báo thường kỳ của Chính phủ chiều ngày 5/9, trả lời báo chí về vụ bắt ông Dương Chí Dũng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam cho biết: Việc tiến hành điều tra, khởi tố và áp dụng các biện pháp ngăn chặn đặc biệt với ông Dương Chí Dũng đều được chỉ đạo theo đúng pháp luật. Thủ tướng chỉ đạo sát từ đầu vụ việc này và yêu cầu làm rõ về bao che, tiếp tay cho việc bỏ trốn của cựu Cục trưởng Cục Hàng Hải Dương Chí Dũng. Bộ trưởng Vũ Đức Đam cũng khẳng định tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là “không có vùng đất cấm” và “cá nhân nào vi phạm đều bị xử lý”.Theo NDT