Vụ Cao Minh Huệ: Lấy ‘thiệt hại tiềm ẩn’ để buộc tội

VKS cho rằng ngoài tiền thuê đất, thiệt hại trong vụ án này là thiệt hại tiềm ẩn… để quy buộc các bị cáo phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Sáng 28-5, TAND Cấp cao tại TP.HCM mở phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ án lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ đối với các bị cáo Cao Minh Huệ (cựu giám đốc Sở Địa chính tỉnh Bình Dương), Phan Văn Trung (cựu trưởng Phòng NN&PTNT huyện Bến Cát, nay là thị xã Bến Cát, Bình Dương) và Đỗ Văn Sâm (cựu cán bộ Phòng NN&PTNT huyện Bến Cát).

Xử sơ thẩm tháng 5-2019, TAND tỉnh Bình Dương tuyên phạt bị cáo Huệ 12 năm tù, Trung 11 năm tù và Sâm 10 năm tù. Có 51/96 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan kháng cáo. Cả ba bị cáo đều kháng cáo kêu oan vì cho rằng họ chỉ làm theo chủ trương đúng của UBND tỉnh Bình Dương.

Tính khách quan của kết luận giám định

Tại tòa, HĐXX đặt vấn đề bị cáo Huệ là người làm tờ trình đề nghị UBND tỉnh Bình Dương nâng hạn mức giao đất từ 10 ha lên 30 ha/hộ trái với quy định pháp luật. Cạnh đó, ông Huệ cũng đã mua hơn 75 ha để vợ, con, chị em ruột của mình đứng tên, trục lợi giá trị quyền sử dụng đất (QSDĐ).

Bị cáo Huệ cho rằng kết luận giám định của Bộ TN&MT đã viện dẫn căn cứ pháp luật mà tờ trình số 666 do bị cáo Huệ ký, trình UBND tỉnh Bình Dương để làm căn cứ giám định. Tuy nhiên, nội dung và phân tích của kết luận giám định lại không đúng với nội dung tờ trình 666 nên kết luận giám định đã không đúng với bản chất của đối tượng cần giám định.

Cụ thể, tờ trình 666 do bị cáo Huệ lập có nội dung giao đất nông nghiệp trồng cây lâu năm cho hộ hoặc cá nhân tối đa 30 ha chỉ giới hạn một số xã trên địa bàn tỉnh Bình Dương: Dầu Tiếng, Bến Cát, Tân Uyên, Phú Giáo và thị xã Thủ Dầu Một. Tuy nhiên, bản kết luận giám định của Bộ TN&MT lại khẳng định tờ trình số 666 áp dụng trong phạm vi toàn bộ tỉnh Bình Dương.

Theo bị cáo Huệ, trong việc ký ba văn bản đề xuất lên UBND tỉnh, bị cáo không tự mình đề xuất với cấp có thẩm quyền nên không có cơ sở để cấp sơ thẩm khẳng định các hợp đồng chuyển nhượng đất vườn cao su mà vợ, con bị cáo Huệ ký kết với Công ty Sobexco có động cơ vụ lợi, vun vén cho gia đình. Tất cả đều được ban hành trên cơ sở đề xuất của Sở Tài chính – Vật giá tỉnh Bình Dương và Hội đồng định giá thanh lý tài sản Công ty Sobexco.

Các bị cáo tại phiên tòa phúc thẩm sáng 28-5. Ảnh: HOÀNG GIANG

Thế nào là thiệt hại tiềm ẩn?

Trước đó, đại diện VKS nhận định: “Giá trị thiệt hại hơn 131 tỉ đồng đã được xác minh và giám định tại ngân hàng, xác định không phải bán tài sản thế chấp. Thiệt hại: Tiềm ẩn thiệt hại ngoài tiền thuê đất, tiềm ẩn đến năm 2007 thì phát sinh thiệt hại là tiền bồi thường”.

Các luật sư (LS) bào chữa cho ba bị cáo cho rằng quan điểm trên của VKS là không đúng. Thiệt hại để quy buộc trách nhiệm hình sự của các bị cáo phải là thiệt hại trực tiếp, có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả tại thời điểm phát sinh thiệt hại (năm 2000) khi chuyển nhượng vườn cây cao su, đã xác định giá trị của vườn cao su bao gồm cả giá trị QSDĐ là 50 triệu đồng/ha, chứ không phải là thiệt hại tiềm ẩn từ thời điểm 2000-2007.

Khi đó các điều kiện về thị trường đã tác động nâng giá trị QSDĐ lên cao hơn rất nhiều, thông qua việc lập dự án Khu công nghiệp An Tây và thực hiện các chính sách ưu đãi của Nhà nước bồi thường cho người sử dụng đất để tạo điều kiện ổn định cuộc sống, cải thiện đời sống cho người dân.

LS của bị cáo Trung đặt câu hỏi: Chủ trương của tỉnh cho phép đưa giá trị QSDĐ vào chuyển nhượng, thực tế cũng sát với giá thị trường, vậy ai mới là người phải chịu trách nhiệm?

LS này viện dẫn bối cảnh: Được sự chấp thuận của UBND tỉnh Sông Bé (cũ), Công ty Sobexco đã thế chấp vườn cây cao su bao gồm cả giá trị QSDĐ tại Ngân hàng Công Thương tỉnh Sông Bé từ năm 1995. Việc thế chấp QSDĐ này phù hợp với quy định tại điểm b khoản 1 Điều 4 Pháp lệnh về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức trong nước được Nhà nước giao đất, cho thuê đất ngày 14-10-1994.

Khi Công ty Sobexco không trả được khoản nợ vay có thế chấp tại ngân hàng thì UBND tỉnh Bình Dương có thẩm quyền cho phép bán đấu giá hoặc bán chỉ định tài sản trên đất, QSDĐ đã được thế chấp để trả nợ là phù hợp quy định pháp luật.

Hôm nay, phiên tòa tiếp tục với phần tranh luận…

VKS đề nghị giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo

Trước khi vào phần tranh luận, đại diện VKS cho rằng việc cấp sơ thẩm xử các bị cáo tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn là đúng người, đúng tội, không oan. Cạnh đó, VKS cho rằng không có cơ sở để chấp nhận kháng cáo của những người liên quan khi mà các kiến nghị của cấp sơ thẩm đang được các cơ quan có thẩm quyền xem xét.

Tuy nhiên, VKS cũng đề nghị giảm nhẹ hình phạt cho cả ba bị cáo, bởi những người này cung cấp thêm được những tình tiết giảm nhẹ mới.

Theo hồ sơ, Công ty Chế biến cây công nông nghiệp xuất khẩu (Sobexco) là doanh nghiệp nhà nước, có trụ sở tại huyện Bến Cát, do Nguyễn Thanh Hải làm giám đốc (đã mất năm 2010). Quá trình hoạt động, Sobexco được tỉnh Bình Dương giao quản lý 706 ha đất vườn điều tại xã An Tây (huyện Bến Cát).

Năm 1997, Sobexco thanh lý 650 ha vườn điều vay vốn để trồng cây cao su nhưng không hiệu quả dẫn đến nợ kéo dài. Khi được sự đồng ý của UBND tỉnh Bình Dương, Sobexco đã bán 658 ha cao su/706 ha đất được giao. Những người mua vườn cao su được UBND huyện Bến Cát cấp giấy chứng nhận QSDĐ (giấy đỏ).

Án sơ thẩm cho rằng việc bán cao su kèm với QSDĐ là sai, việc cấp giấy đỏ cho người mua là không đúng quy định pháp luật, khiến Nhà nước thất thu tiền thuê đất. Đến năm 2007, khi Nhà nước giải phóng mặt bằng Khu công nghiệp An Tây, những người đã mua đất lại được tiền bồi thường về đất. Án sơ thẩm quy kết các bị cáo đã gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 131 tỉ đồng…

Tuy nhiên, tại phiên tòa sơ thẩm, các bị cáo và LS của họ cho rằng họ chỉ làm theo chủ trương của UBND tỉnh Bình Dương và chủ trương này không trái quy định của Luật Đất đai lúc đó. Ngược lại, việc làm này là phù hợp với điều kiện khách quan của tỉnh lúc đó. Là cấp dưới, họ chỉ tham mưu và thực hiện chủ trương của UBND tỉnh, họ không có động cơ vụ lợi như quy kết của cơ quan tố tụng…

Chủ trương của tỉnh cho bán QSD đất

Trả lời HĐXX, bà Trần Thị Kim Vân, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, cho biết bà là phó chủ tịch UBND tỉnh qua hai đời chủ tịch. Trong các cuộc họp lãnh đạo tỉnh có chủ tịch, các phó chủ tịch UBND và các sở, ban, ngành đều có chủ trương bán vườn cây cao su cộng giá trị đất thì mới đủ tiền cho Sobexco trả nợ ngân hàng (lúc này đã mất khả năng chi trả).

Sau này có hai luồng ý kiến cho rằng việc làm đó có sai và không sai, dẫn đến thanh tra và Thủ tướng yêu cầu khắc phục thì bà Vân ký các văn bản thu hồi các quyết định và giấy chứng nhận đã cấp cho người dân mua đất. Khi mời người dân lên thuyết phục, đối thoại thì người dân không đồng ý. Người dân nói họ mua ngay tình và thậm chí đòi khởi kiện các quyết định mà bà Vân đã ký. Và khi trả lời cho LS, bà Vân cho rằng các quyết định 2826, 4004 là vẫn còn nguyên hiệu lực. Văn bản trả lời 5649 của Bộ TN&MT trả lời việc cấp giấy chứng nhận là đúng hay sai thì Bộ TN&MT khẳng định là đúng và đến nay vẫn còn nguyên giá trị pháp lý. Nên cái nào đã thu hồi, khắc phục được thì đã làm, bây giờ tiếp tục thì người dân phản đối.