Vòng kim cô tài chính Mỹ siết Taliban
Hàng tỷ USD dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan lẫn nguồn viện trợ tài chính quốc tế đều bị Mỹ phong tỏa sau khi Taliban nắm quyền.
Trước khi Taliban tiến vào thủ đô Kabul, Ngân hàng Trung ương Afghanistan còn gần 9 tỷ USD dự trữ. Tuy nhiên, khoảng 7 tỷ USD trong số đó được gửi trong các tài khoản tại Mỹ, do Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York quản lý. Thông tin này được chính cựu quyền thống đốc Ngân hàng Trung ương Afghanistan Ajmal Ahmady tiết lộ vào ngày 18/8.
Ngay sau đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen và Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) của Bộ Tài chính Mỹ đã lập tức đóng băng các tài khoản này. Không chỉ có vậy, “vòng kim cô” tài chính của Mỹ còn có thể siết chặt các nguồn t.iền khác của Taliban
Bằng sức ảnh hưởng lên hệ thống tài chính quốc tế, Washington còn có khả năng ngăn Taliban tiếp cận 1,3 tỷ USD dự trữ mà Ngân hàng Trung ương Afghanistan gửi trong các tài khoản quốc tế khác, đặc biệt là tài khoản bằng đồng euro và bảng Anh ở một số ngân hàng châu Âu.
Phần còn lại trong khoản t.iền dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan, trị giá khoảng 700 triệu USD, được lưu tại Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đặt ở Thụy Sĩ.
“Khoản t.iền Taliban có thể tiếp cận được rơi vào khoảng 0,1-0,2% tổng dự trữ quốc tế của Afghanistan. Không nhiều lắm”, Ahmady nhận định.
Video đang HOT
Lãnh đạo Taliban tham dự đàm phán hòa bình tại Doha, Qatar vào tháng 9/2020. Ảnh: AP.
Lực lượng này cũng khó tiếp tục nhận các khoản hỗ trợ tài chính quốc tế được cam kết viện trợ cho Afghanistan trước khi Kabul thất thủ.
Quỹ T.iền tệ Quốc tế (IMF) ngày 18/8 xác nhận sẽ ngăn Afghanistan tiếp cận gói dự trữ gần 460 triệu USD dưới dạng quyền rút vốn đặc biệt (SDR), dưới sức ép của chính quyền Biden. Khoản t.iền nằm trong khuôn khổ gói giải cứu kinh tế toàn cầu 650 tỷ USD của IMF. Afghanistan dưới thời Taliban sẽ không thể quy đổi dự trữ này thành t.iền mặt như nhiều nước thành viên khác của IMF.
“Cộng đồng quốc tế vẫn chưa làm rõ về mức độ công nhận chính phủ hiện tại ở Afghanistan, do vậy họ không thể tiếp cận SDR hay những tài nguyên khác của IMF”, người phát ngôn tổ chức thông báo.
Tương lai gói hỗ trợ 12 tỷ USD cho Afghanistan trong vòng 4 năm, được hơn 60 quốc gia thống nhất vào tháng 11/2020, cũng có thể chịu số phận tương tự. Từ tuần trước, chính phủ Đức đã cảnh báo ngừng mọi khoản viện trợ cho Afghanistan nếu Taliban lên nắm quyền và áp đặt luật Hồi giáo Sharia hà khắc. Ngày 17/8, Liên minh châu Âu (EU) có động thái tương tự, yêu cầu chính quyền mới ở Afghanistan “làm rõ tình hình” nếu muốn được nối lại hỗ trợ.
Hàng tỷ USD dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan và các khoản viện trợ tài chính quốc tế sẽ là lợi thế mặc cả đáng kể cho Washington nếu Taliban muốn tìm kiếm sự công nhận của cộng đồng quốc tế. Theo Ahmady, lực lượng này chỉ có thể tiếp cận t.iền dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan thông qua đàm phán với chính phủ Mỹ.
Một nguồn thu quan trọng của Taliban là thông qua khai thác khoáng sản hoặc sản xuất m.a t.úy, nhưng những phương án này đều đang chịu thách thức bởi các lệnh cấm vận và biện pháp chống tội phạm xuyên quốc gia của các nước.
Ahmady cho biết trước khi Taliban nắm quyền, Afghanistan phụ thuộc rất nhiều vào nguồn USD chuyển từ Mỹ do nước này có thâm hụt tài khoản vãng lai lớn. Hàng hóa nhập khẩu vào Afghanistan, thường được thanh toán bằng đồng USD, có nguy cơ giảm mạnh trong thời gian tới nếu ngân khố không còn t.iền.
“Lượng USD còn lại trong ngân khố gần như bằng không vì các đợt chuyển t.iền từ Mỹ bị đình trệ trong giai đoạn tình hình an ninh xấu đi, đặc biệt trong vài ngày qua”, Ahmady cho biết.
Ông dự báo đồng Afghani sẽ bước vào giai đoạn sụt giá và nền kinh tế rơi vào lạm phát nhanh chóng nếu Taliban không thể khôi phục dự trữ tại Ngân hàng Trung ương. Tình trạng đói nghèo ở Afghanistan sẽ trở nên trầm trọng hơn chừng nào Taliban chưa tìm ra hướng khắc phục, đặc biệt khi gần 3/4 chi tiêu công của Afghanistan dựa vào viện trợ và vay quốc tế.
Công thức k.iếm t.iền bằng m.a t.úy và tài trợ từ những người ủng hộ ở nước ngoài đã đảm bảo cho Taliban nguồn tài chính vững chắc để đầu tư cho quân sự, nhưng việc đảm bảo chi tiêu công cho cả một quốc gia lại là câu chuyện hoàn toàn khác. John Sopko, tổng thanh tra đặc biệt của chính phủ Mỹ về tái thiết Afghanistan, nhận định bản thân Taliban cũng hiểu rõ họ đang rất cần dòng chảy viện trợ nước ngoài.
“Taliban đã chiến thắng về quân sự. Giờ họ phải điều hành đất nước. Điều này không dễ chút nào”, Ahmady chia sẻ.
Mỹ quan ngại các biến thể virus SARS-CoV-2 đe dọa tiến trình hồi phục kinh tế
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen ngày 11/7 bày tỏ quan ngại về nguy cơ mà các biến thể mới của virus SARS-CoV-2 có thể gây ra đối với tiến trình hồi phục nền kinh tế toàn cầu sau đại dịch.
Nhân viên y tế tiêm vaccine ngừa COVID-19 cho người dân tại Los Angeles, bang California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Phát biểu với báo giới sau hội nghị Bộ trưởng Tài chính Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) diễn ra tại thành phố Venice (Italy), Bộ trưởng Yellen nêu rõ: "Chúng tôi vô cùng quan ngại về biến thể Delta cũng như các biến thể khác có thể xuất hiện và đe dọa tới tiến trình hồi phục. Chúng ta là một nền kinh tế toàn cầu liên kết chặt chẽ, bất kỳ điều gì xảy ra ở một khu vực nào đó trên thế giới sẽ ảnh hưởng tới tất cả các quốc gia khác".
Bà Yellen cũng nhấn mạnh tới tầm quan trọng của sự hợp tác giữa các nước nhằm đẩy nhanh tiến độ tiêm phòng COVID-19 để đạt được mục tiêu tiêm chủng cho 70% dân số thế giới vào năm tới. Theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ, đã có nhiều nỗ lực trong việc hỗ trợ tài chính để các nước đang phát triển có thể mua vaccine, nhưng thế giới cần "cố gắng hơn nữa, hiệu quả hơn nữa" trong việc ứng phó các ổ dịch trên toàn cầu, như cung cấp thuốc men và trang thiết bị bảo hộ y tế.
Trước đó, trong tuyên bố chung công bố chiều 10/7, các Bộ trưởng Tài chính G20 cảnh báo rằng sự lây lan của các biến thể là "mối đe dọa tiêu cực" cho sự phục hồi nền kinh tế, đồng thời cho biết sự khác biệt về tỉ lệ tiêm chủng giữa nước giàu và nước nghèo trên thế giới vẫn rất lớn.
Liên quan tới kế hoạch áp thuế kỹ thuật số, bà Yellen đã kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) xem xét lại kế hoạch "mang tính phân biệt đối xử" này.
Bà nêu rõ: "Thỏa thuận mà chúng ta đã đạt được trong các cuộc thảo luận của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) kêu gọi các nước nhất trí dỡ bỏ việc áp thuế kỹ thuật số hiện nay mà Mỹ coi là mang tính phân biệt đối xử và kiềm chế đưa ra các biện pháp tương tự trong tương lai. Vì vậy, việc này thực sự sẽ phụ thuộc vào Ủy ban châu Âu (EC) và các nước thành viên EU đưa ra quyết định thúc đẩy kế hoạch này như thế nào".
Theo kế hoạch, bà Yellen sẽ tới Brusels vào ngày 12/7 tới để hội đàm với Bộ trưởng Tài chính các nước thuộc khu vực đồng t.iền chung châu Âu (Eurozone).
Hội nghị Bộ trưởng Tài chính G20 ngày 10/7 đã ủng hộ kế hoạch của OECD về cải cách phương pháp đ.ánh thuế các công ty đa quốc gia, trong đó có cả các tập đoàn công nghệ Mỹ. Trước đó, ngày 1/7, 132 quốc gia thuộc OECD đã nhất trí đ.ánh thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu ít nhất 15% và cho phép các quốc gia đ.ánh thuế một phần lợi nhuận mà các công ty lớn tạo ra dựa trên doanh thu họ kiếm được từ quốc gia đó, thay vì nơi mà họ đặt trụ sở (vốn được tận dụng để né thuế).
EU dự kiến sẽ đ.ánh thuế thu nhập lên tới 23% đối với 5 tập đoàn công nghệ của Mỹ gồm Google, Apple, Facebook, Amazon và Microsoft như doanh nghiệp châu Âu thay vì chỉ phải nộp 9% như hiện nay.
Mặc dù chưa được công khai, nhưng EC khẳng định kế hoạch áp thuế kỹ thuật số của EU sẽ phù hợp với mọi quy định của OECD và sẽ tác động đến hàng nghìn doanh nghiệp, trong đó có cả các công ty châu Âu. Số t.iền thu được từ chính sách thuế này dự kiến sẽ đóng góp vào quỹ phục hồi sau đại dịch COVID-19 trị giá 750 tỷ euro của EU.
Mỹ lo Trung Quốc hưởng lợi từ sáng kiến giãn nợ nước nghèo Bộ trưởng Tài chính Mỹ e ngại sáng kiến giãn nợ của G20 nhằm giúp các nước nghèo phục hồi kinh tế sẽ khiến Trung Quốc hưởng lợi. Các nước G20, bao gồm Mỹ, hồi tháng 4 đồng ý gia hạn thanh toán lãi vay cho những quốc gia nghèo nhất tới tháng 12, bởi lo ngại các nước này bị tụt hậu...