Virgil Abloh – “Sự bất hoà” của thời trang thế giới, người đánh dấu kỷ nguyên tiền bạc có thể xoá nhoà đi ý nghĩa của thiết kế

Còn sót lại điều gì trong bản thán ca ai oán của ngành công nghiệp thời trang hiện đại này, khi điều mà tất cả những cái tên lớn nhất đều nhìn thấy đó chỉ là tiền?

Gần 4 năm trước Balenciaga đã chỉ định tài năng chưa được chứng thực (nhưng khá thú vị vào thời điểm đó) – Demna Gvasalia vào chiếc ghế Giám đốc sáng tạo của thương hiệu. Alex Fury, nhà phê bình thời trang nổi tiếng viết rằng, vị trí này xứng đáng dành cho Demna và đánh dấu một chiến thắng quan trọng cho các chuẩn mực thiết kế, vượt lên trên các loại quảng cáo thị trường hay đơn giản là thứ chúng ta gọi bằng cụm từ “HYPE”.

Demna Gvasalia tại lễ trao giải CFDA

Nhưng đáng tiếc, tất cả những gì chúng ta nhìn thấy dĩ nhiên đang chứng minh điều ngược lại, khi Balenciaga liên tục bị tố đạo nhái và gần đây nhất là copy ý tưởng của một nghệ sĩ gốc Việt.

Tác phẩm của Trà My (trái) và Balenciaga (phải)

Và trong khi “bồi thẩm đoàn” ngoài kia vẫn đang còn đắn đo về sự được mất, sống còn của ngành thời trang, Virgil Abloh lại tiếp tục làm rúng động bằng cách giành lấy vị trí Giám đốc nghệ thuật dòng sản phẩm menswear tại Louis Vuitton. Đây, chính là tuyên ngôn cuối cùng – “HYPE” đã giành chiến thắng và vượt lên trên các chuẩn mực thiết kế. Trong ngành công nghiệp thời trang, Abloh không được đánh giá là một nhà thiết kế thực thụ mà chỉ là một người tạo dựng hình ảnh đầy khôn khéo, luồn lách để vươn lên thông qua các mối quan hệ với người nổi tiếng – đáng chú ý nhất là Kanye West – và bên cạnh đó là những phương tiện truyền thông xã hội.

Kanye West và Virgil Abloh tại Louis Vuitton Spring/Summer 2019

Abloh, người không hề có kiến thức chuyên môn về thiết kế thời trang, bắt đầu sự nghiệp bằng cách in các bức tranh Caravaggio lên áo Champion cho dòng sản phẩm đầu tiên mang tên Pyrex Vision và cuối cùng đến tay người mua với con số gấp nhiều lần so với giá bán lẻ ban đầu. Những thứ này và hàng loạt sản phẩm thời trang đường phố khác của Virgil với hình in đen trắng “PYREX 23″ (“23″ số áo của Michael Jordan), rõ ràng đã nợ một lời xin lỗi về những gì Riccardo Tisci đang làm tại Givenchy lúc bấy giờ.

Thiết kế đặc trưng của Pyrex Vision của Virgil Abloh

Thiết kế đặc trưng của Givenchy dưới thời Riccardo Tisci

Khi celeb như Kanye West, A$AP Rocky, Chris Brown, Rihanna bắt đầu mặc chúng, cơn “HYPE” nhanh chóng bắt lửa khắp mọi ngóc ngách trong cộng đồng. Tận dụng điều đó, Virgil tập hợp mọi nguồn lực để hợp thức hóa danh xưng, đặt bước đầu tiên vào thời trang chính thống bằng cách tạo ra Off-White, một bệ phóng chính thức. Tuy nhiên, công việc của anh tại Off-White – thương hiệu đã thêm womenswear vào dòng menswear ban đầu, hoàn toàn không chứa đựng sự tinh tế lẫn cấp tiến như một nhà mốt thời trang, khi hầu hết chỉ đơn giản khôi phục các mẫu trang phục điển hình như jeans, hoodies, sweater, tees, denim jacket… Phần lớn trong số đó thậm chí không được thiết kế lại và được bao phủ bởi một biểu tượng Off-White có thể nhìn thấy rất rõ qua các sọc kẻ đen, trắng trông giống hệt biển báo giao thông, một công thức tạo “HYPE” hoàn hảo.

Off-White Spring/Summer 2014 – BST đầu tiên

Nó rất ăn ảnh và thậm chí truyền tải thông điệp ngay lập tức những gì bạn đang mặc. Đó là nguồn “năng lượng” không thể cưỡng lại của mạng xã hội – Facebook, Instagram, Twitter. Và hiển nhiên, những sản phẩm này bán ra với tốc độ chóng mặt.

Khi tiền bạc và danh vọng lên tiếng, sự hợp tác bừa bãi cùng nhiều cái tên nổi tiếng từ IKEA, Levi’s, Jimmy Choo cho đến Nike, Chrome Hearts đã tiếp tục đóng góp cho sự nổi tiếng của Virgil. Nhưng rốt cuộc, cốt lõi của sự nghiệp sáng tạo mà Virgil để lại vẫn trống rỗng. Sự nghiệp sáng tạo của Virgil đại diện cho tất cả mọi thứ, điều mà bản thân nó đang giả mạo chính chủ nghĩa hậu hiện đại, thế phẩm (thứ rẻ tiền thay thế cho một thứ khác đắt giá hơn), một nền văn hóa thị trường nơi mà chúng ta đang đắm chìm trong đó – nhiếp ảnh gia thay vì họa sĩ, DJ thay vì nhạc sĩ và stylist thay vì nhà thiết kế. Không phải tất cả chỉ mang mỗi hình thức mà không bao hàm giá trị – chúng đơn thuần là quá dễ để giả mạo.

Off-White x IKEA

Off-White x Chrome Hearts

Như Hussein Chalayan – một NTK thời trang xuất sắc đã có lần lưu ý rằng: “Tôi không hề công nhận bất kỳ nhà mốt nào mà tại đó, vợ của một người đàn ông giàu có (ám chỉ Victoria Beckham) có thể thuê một nhóm NTK làm việc cho cô ta và lại đi tuyên bố rằng cô ta là một NTK không được đào tạo trước đó. Nó làm rẻ rúng ngành công nghiệp của chúng ta”.

Chiếc đầm biến đổi đã đi vào lịch sử ngành thời trang của Hussein Chalayan

Tất cả những điều nói trên làm nước cờ mới của Louis Vuitton trông rất đáng nghi ngại. Tất nhiên, đây cũng là một cơ hội kinh doanh vô cùng tiềm năng. Cùng với sự trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết của đối thủ trực tiếp – tập đoàn Kering, khi sở hữu 2 cái tên luôn đứng đầu danh sách doanh số là Balenciaga và Gucci với dòng menswear đầy mê hoặc. Bernard Arnault (chủ tịch LVMH) có lẽ cũng rất sốt ruột và nung nấu quyết tâm thay đổi.

Balenciaga tràn ngập Seoul Fashion Week 2017

Như những thứ mà thương hiệu này đang đại diện, Louis Vuitton vừa là một nhà cung cấp các mặt hàng xa xỉ phẩm kiểu cũ, vừa là một nhà kinh doanh hàng đầu về lĩnh vực này. Nói cách khác, LV chính là thương hiệu thời trang cao cấp lớn nhất, nhưng không may khách hàng của nhà mốt này tính đến nay chủ yếu vẫn là nữ. Điều đó hoàn toàn bất lợi trong một bối cảnh khi hầu hết các nhà mốt hiện nay đều tập trung vào menswear cũng như khách hàng nam.

Và trong khi Kim Jones vẫn đang đảm nhiệm rất tốt dòng menswear cho Louis Vuitton, tất cả vẫn chưa đủ sức tạo nên cú hích, lời thề hẹn chiếm giữ ngôi vương vẫn còn phải bỏ ngỏ, cho đến khi cuộc bắt tay đình đám giữa Supreme và Louis Vuitton xảy ra vào năm 2017.

Louis Vuitton x Supreme 2017 chính là cú hích mạnh mẽ nhất

“Thử nghiệm” này cực kỳ thành công và đã chứng minh cho Louis Vuitton thấy rằng nếu muốn kinh doanh menswear, thương hiệu này bắt buộc phải chạy theo “chuyến tàu tốc hành” của thị trường streetwear đầy màu mỡ. Tia sáng cuối đường hầm mà nhà mốt này nhìn thấy không ai khác chính Virgil Abloh, một sự lựa chọn hoàn hảo. Việc tuyển dụng cái-tên-hoàn-toàn trái-ngược với phẩm giá Louis Vuitton rõ ràng không mảy may làm phiền lòng đến các Giám đốc điều hành của thương hiệu.

Bình luận về vấn đề này, Michael Burke, Giám đốc điều hành của Louis Vuitton cho biết: “Từ giữa thế kỷ 19 cho đến những năm 1920 và hơn thế nữa, LV luôn tìm cách phục vụ cho thế hệ giàu có mới chứ không phải tầng lớp quý tộc cũ. Tốt hơn hết, chúng ta có thể nói rằng Louis Vuitton là một thương hiệu xa xỉ đầy tham vọng, điều đầu tiên mà một người phụ nữ trung-lưu-kiểu-mới sẽ nghĩ đến đó chính là mua một chiếc túi Louis Vuitton. Đây rõ ràng là một sự ‘bắt chước’ lại các quý tộc cũ (một người bình thường khao khát muốn tiến đến cùng tầng lớp với xã hội thuợng lưu có từ trước đó và LV chính xác là thứ có thể giúp họ ‘cảm thấy’ mình đã làm được).”

Louis Vuitton Spring/Summer 2019

Quỹ đạo mới mà Louis Vuitton hình dung ra cho dòng menswear trông có vẻ khá rõ ràng. Một guồng máy tiếp thị mạnh mẽ kết hợp cùng danh tiếng sẵn có của Virgil Abloh hứa hẹn một khoản lợi nhuận cực kỳ to lớn. Menswear ngày nay trở thành mục tiêu khá dễ dàng, bởi bản thân nó là một phong cách mang đậm tính lặp lại hệt như đồng phục. Có thể thấy, Virgil Abloh sản xuất hàng loạt các mẫu menswear tại Off-White, chỉ khác nhau ở logo và bạn biết điều gì “kinh khủng” nhất không? Hầu hết chúng đều không ở lại trên kệ quá 1 tháng. Đáng buồn, đó là điều mà thời trang nam giới đã và đang trở thành. Bản thân những thiết kế quần áo ngày càng không có sự khác biệt, vì trông chúng quá giống nhau – do đó việc xây dựng tên tuổi cho thương hiệu (branding) ngày càng trở nên quan trọng. Đây không còn là ngành công nghiệp nơi thiết kế đóng vai trò chủ chốt nữa.

Louis Vuitton Fall/Winter 2020

Nhưng có lẽ điều mà Louis Vuitton muốn khi đặt Virgil Abloh vào vị trí cao nhất là đây. Chiếc ghế Giám đốc sáng tạo của NTK này hệt như một sự bất hòa đối với thời trang, bởi lẽ thời trang là một ngành sáng tạo. Theo truyền thống, tất cả đều cần hiểu rõ rằng các nhà mốt phải có trách nhiệm sáng tạo, không những để làm hài lòng các nhà phê bình mà còn duy trì một nền tảng văn hóa chủ chốt, ngay cả khi nó chỉ còn là một hình tượng nhỏ nhoi dưới đáy xã hội.

Khi thực hiện một cái nhìn thoáng qua danh sách NTK của LVMH trong hai thập kỷ qua – John Galliano, Alexander McQueen, Hedi Slimane, Nicolas Ghesquiere và Phoebe Philo – tất cả họ đều kể cùng một câu chuyện. Nhưng trong việc chỉ định Virgil Abloh, Louis Vuitton đã báo hiệu rõ rằng điều này đã không còn nữa. Còn sót lại gì trong bản thán ca ai oán của ngành công nghiệp thời trang hiện đại, khi điều mà tất cả những cái tên lớn nhất đều nhìn thấy đó chỉ là tiền?