Việt Nam tham gia công bố công trình khoa học trên tạp chí Nature

Các nhà vật lý tại Viện nghiên cứu IFIRSE của Việt Nam tham gia đồng tác giả công bố một công trình khoa học mang tính chất đột phá về neutrino trên tạp chí khoa học Nature.

3 thành viên Nhóm neutrino Việt Nam tại phòng điều khiển thí nghiệm T2K tại Nhật Bản – Ảnh: ICISE

Ngày 16.4, Thí nghiệm quốc tế T2K (ở Nhật Bản) đã công bố công trình nghiên cứu với tên gọi “Ràng buộc tham số pha vi phạm đối xứng vật chất-phản vật chất trong dao động neutrino” trên tạp chí Nature (tạp chí khoa học hàng đầu thế giới, xuất bản tại Anh), trong đó Viện nghiên cứu Khoa học và Giáo dục liên ngành (IFIRSE) của Việt Nam đứng tên đồng tác giả.

Đây là lần đầu tiên một nhóm các nhà nghiên cứu vật lý Việt Nam ở trong nước được tham gia đồng tác giả công bố một công trình nghiên cứu khoa học mang tính chất đột phá trên tạp chí Nature.

Thí nghiệm T2K là thí nghiệm quốc tế về vật lý hạt cơ bản, nghiên cứu các dao động của neutrino sinh ra từ máy gia tốc được thực hiện tại Nhật Bản bởi sự hợp tác của khoảng 500 nhà vật lý và kỹ sư của 69 tổ chức nghiên cứu đến từ 12 quốc gia trên thế giới.

Ngoài nước chủ nhà Nhật Bản, Việt Nam là quốc gia châu Á duy nhất tham gia thí nghiệm này với đại diện là Nhóm nghiên cứu Neutrino của IFIRSE, tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc Trung tâm Quốc tế Khoa học và giáo dục liên ngành ( Trung tâm ICISE – ở TP. Quy Nhơn, Bình Định).

Danh sách các quốc gia và đơn vị nghiên cứu tham gia thí nghiệm T2K – Ảnh: ISICE

Theo TS Trần Thanh Sơn, Phó giám đốc Trung tâm ICISE, 3 thành viên Nhóm nghiên cứu neutrino của IFIRSE gồm: PGS TS Nguyễn Thị Hồng Vân (nghiên cứu viên kiêm nhiệm, hiện công tác tại Viện Vật lý thuộc Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam), TS Cao Văn Sơn (đang làm thí nghiệm ở Nhật) và nghiên cứu sinh TS Trần Văn Ngọc tham gia vào thí nghiệm T2K từ năm 2017. Kinh phí tham gia dự án do Trung tâm ICISE chi trả.

Cũng theo TS Trần Thanh Sơn, bài viết trên tạp chí Nature ngày 16.4 có tiêu đề: “Constraint on the matter-antimatter symmetry-violating phase in neutrino oscillations”, dịch sang tiếng Việt là: Ràng buộc tham số pha vi phạm đối xứng vật chất-phản vật chất trong dao động neutrino. Nội dung bài viết công bố kết quả nghiên cứu về dấu hiệu phá vỡ đối xứng CP (CP: vi phạm liên hợp điện tích và đảo ngược chẵn lẻ) ở trong dao động neutrino.

Nhóm nghiên cứu neutrino (thành lập năm 2017) có 3 nghiên cứu viên cơ hữu: TS Cao Văn Sơn, PGS TS Nguyễn Thị Hồng Vân và nghiên cứu sinh TS Trần Văn Ngọc. Đây là nhóm nghiên cứu thực nghiệm được thành lập theo đề nghị của các giáo sư Pháp, Nhật Bản. Sau lần tới thăm và dự hội nghị khoa học năm 2016 tại ICISE, GS Kajita Takaaki (đạt giải Nobel Vật lý năm 2015 về hạt neutrino) cũng cam kết sẽ giúp đỡ nhóm nghiên cứu này. Hiện cố vấn khoa học cho nhóm là GS Nakaya Tsuyoshi.

GS Kajita Takaaki (Nobel Vật lý 2015 – thứ 4 từ phải sang) và GS David Gross (Nobel Vật lý 2004 – thứ 3 từ phải sang) tại ICISE vào năm 2016 – Ảnh: ICISE

Hiện IFIRSE do GS Trần Thanh Vân (Chủ tịch Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam, Giám đốc Trung tâm ICISE) làm viện trưởng. Hội đồng khoa học của IFIRSE có nhiều nhà khoa học nổi tiếng trên thế giới như: GS Phạm Quang Hưng (Đại học Virginia, Mỹ), GS Dumarchez Jacques (Phòng thí nghiệm Vật lý hạt nhân và Vật lý năng lượng cao, Đại học Paris 7, Pháp), GS Đàm Thanh Sơn (Đại học Chicago, Mỹ), GS Nakaya Tsuyoshi (Đại học Kyoto, Nhật Bản; nguyên là người phát ngôn của Thí nghiệm quốc tế T2K về vật lý neutrino tại Nhật Bản), GS Giraud Heraud Yannick (Phòng thí nghiệm Vật lý hạt Vũ trụ và Vũ trụ học, Đại học Paris 7, Pháp)…

Hoàng Trọng