Vì sao thất thoát 830 tỷ đồng mà TISCO không yêu cầu bồi thường?

Các bị cáo vi phạm pháp luật về đầu tư, đẩy TISCO vào thế bất lợi khi nhà thầu phụ không hoàn thành phần C cũng không ràng buộc được trách nhiệm của MCC, tạo điều kiện để MCC có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện Hợp đồng EPC số 01.

Trong phiên toà hình sự sơ thẩm xét xử 19 bị cáo bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” hoặc tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền 830 tỷ đồng, dư luận khó hiểu là tại sao, các bị cáo nguyên là cán bộ TISCO và Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) gây thất thoát hơn 830 tỷ đồng, nhưng đại diện TISCO (với tư cách là nguyên đơn dân sự trong vụ án này) lại không yêu cầu bồi thường thiệt hại?

Quá trình luận tội, đại diện Viện kiểm sát thực hành quyền công tố tại phiên toà khẳng định, tính đến ngày 31/12/2018, TISCO đã chi cho dự án mở rộng sản xuất giai đoạn hai của TISCO số tiền 4.423 tỷ đồng. Trong đó nguồn vốn của chủ đầu tư 1.335 tỷ đồng, vốn vay Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) 1.404 tỷ đồng và Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ( Vietinbank) 1.684 tỷ đồng.

TISCO trả lãi cho các ngân hàng từ khi Hợp đồng EPC số 01 chậm tiến độ (từ ngày 31/5/2011) đến khi khởi tố vụ án là 830 tỷ đồng. Các cá nhân có liên quan thuộc TISCO và VNS biết rõ, Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) vi phạm trong việc thực hiện hợp đồng và có văn bản đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng, tăng giá hợp đồng, tách phần C của Hợp đồng EPC số 01 không có căn cứ. Nhưng các bị cáo đã không xem xét dừng, chấm dứt hợp đồng, thu hồi tiền tạm ứng, áp dụng điều khoản phạt hợp đồng, báo cáo người có thẩm quyền xem xét để hủy đấu thầu và tổ chức đấu thầu lại theo quy định để đảm bảo hiệu quả và tiến độ của dự án.

Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên.

Các bị cáo vi phạm pháp luật về đầu tư, đẩy TISCO vào thế bất lợi khi nhà thầu phụ không hoàn thành phần C cũng không ràng buộc được trách nhiệm của MCC, tạo điều kiện để MCC có lý do chối bỏ trách nhiệm thực hiện Hợp đồng EPC số 01.

Do việc điều chỉnh tăng giá phần C, thực hiện phần C của Hợp đồng EPC số 01 theo hình thức hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh trái quy định, và việc chấp thuận Tổng Công ty Xây dựng Công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) không đủ năng lực để thực hiện phần C, dẫn đến việc thực hiện hợp đồng chậm tiến độ, làm phát sinh tăng chi phí đầu tư, chi phí lãi vay. Do đó VNS và TISCO đã phải điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư từ 3.834 tỷ đồng lên 8.104 tỷ đồng.

“Hậu quả thiệt hại của vụ án được xác định là số tiền lãi suất thực tế mà TISCO đã phải trả cho các ngân hàng kể từ khi dự án chậm tiến độ đến thời điểm khởi tố vụ án là hơn 830 tỷ đồng”, đại diện Viện kiểm sát nhấn mạnh.

Trong phần luận tội, ngoài đề nghị HĐXX tuyên phạt các bị cáo mức án cụ thể, đại diện Viện kiểm sát còn đề nghị HĐXX buộc 19 bị cáo phải liên đới bồi thường thiệt hại cho Nhà nước (do TISCO làm đại diện) số tiền 830 tỷ đồng. Tuy nhiên, điều khiến dư luận rất bất ngờ là đại diện TISCO tham dự phiên toà trả lời HĐXX “TISCO không có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại, cũng không yêu cầu 19 bị cáo bồi thường số tiền 830 tỷ đồng”.

Trước ý kiến trên của đại diện TISCO, HĐXX phân tích “TISCO là công ty cổ phần, trong đó vốn chủ sở hữu Nhà nước chiếm 68%. Do đó, thiệt hại này là thiệt hại của Nhà nước, thiệt hại tiền thuế của dân. Việc TISCO đồng ý hay không đồng ý với phần bồi thường thiệt hại, trong trường hợp này không có ý nghĩa”. Theo HĐXX, việc TISCO đề nghị bồi thường thiệt hại hay không đề nghị bồi thường thiệt hại chỉ là thủ tục, bởi thiệt hại đã hình thành trước khi TISCO có đơn đề nghị.

HĐXX hỏi đối với đại diện TISCO “Trước khi đưa ra quan điểm về việc TISCO không có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại, chủ trương này đã được Hội đồng quản trị của thông qua chưa?”. Câu trả lời của đại diện TISCO là “Thưa toà, vấn đề này Hội đồng quản trị TISCO chưa thông qua”.

HĐXX giải thích, theo Luật Doanh nghiệp, những quyết định liên quan đến quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cổ phần đều phải được thông qua Hội đồng quản trị. HĐXX tiếp tục hỏi “Thiệt hại của TISCO trong vụ án này là số tiền đặc biệt lớn. Vậy lý do gì Hội đồng quản trị chưa thông qua mà người đại diện của TISCO tham dự phiên toà đã đưa ra quan điểm?”. Đại diện TISCO trả lời “Trong phạm vi uỷ quyền, tôi chỉ biết trả lời HĐXX như vậy”.

Đại diện Viện kiểm sát xác định, hành vi sai phạm của các bị cáo trong vụ án này đã dẫn đến phát sinh nhiều chi phí, thiết bị bị hư hỏng nhiều tài sản, đất đai, khoáng sản có liên quan không được phát huy, đưa vào sử dụng đúng mục đích để đạt hiệu quả, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo việc làm, thu nhập cho người lao động.

Hành vi phạm tội của các bị cáo không những đã gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản, mà còn ảnh hưởng xấu đến việc phát triển kinh tế, tác động xấu trực tiếp đến hoạt động sản, xuất kinh doanh và ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động tại TISCO.

Ngoài những hậu quả trực tiếp như trên, hành vi phạm tội của các bị cáo còn tác động gián tiếp đến tiến trình thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của nền kinh tế, trở thành gánh nặng cho nền kinh tế và ảnh hưởng tiêu cực đến an sinh, xã hội, đồng thời gây mất niềm tin trong xã hội.

“Hậu quả của hành vi phạm tội của các bị cáo gây ra khiến dự án hiện vẫn trong tình trạng không tiếp tục thực hiện được, mặc dù Chính phủ, các Bộ, Ngành, VNS và TISCO đã tìm các giải pháp để tháo gỡ nhưng chưa có biện pháp nào để tiếp tục triển khai hoàn thành dự án”, đại diện Viện kiểm sát nhấn mạnh.