Vì sao Nhật Bản trắng tay 40 năm ở vòng loại World Cup?

Không nhiều người biết rằng tuyển Nhật Bản lừng lẫy từng trải qua chuỗi 40 năm thất bại tại vòng loại World Cup châu Á.

Góp mặt tại vòng loại World Cup lần đầu vào năm 1954 nhưng mãi tới 1998, tuyển Nhật Bản mới được hít thở không khí Cúp thế giới. 40 năm trước đấy, qua 9 lần dự vòng loại, họ đều không thể có vé tới ngày hội bóng đá lớn nhất thế giới.

Những người yêu mến tuyển Nhật Bản có lẽ sẽ không tưởng tượng được cảnh đó. Vì lẽ gì nền bóng đá mạnh nhất nhì châu lục, sở hữu giải quốc nội đứng đầu châu Á, có cả tá cầu thủ chơi tại châu Âu ngày nay từng không thể lấy nổi vé dự Cúp thế giới?

Hãy hỏi người Hàn Quốc để biết điều đó.

Son Heung-min và Hàn Quốc gieo sầu cho Nhật Bản ở chung kết Asian Games 2018. Ảnh: Việt Hùng.

Nỗi đau gắn với Hàn Quốc

Muốn hiểu về sự kình địch của hai đối thủ này, phải kéo ngược thời gian về gần 70 năm trước.

Khi đó, World Cup chưa mở rộng lên 32 đội, châu Á cũng chưa có 4,5 suất tham dự như bây giờ. Trong một thời kỳ dài, Liên đoàn Bóng đá Thế giới ( FIFA) chỉ trao 2 suất đến Cúp thế giới cho các đội châu Á. Điều đó khiến cơ hội của các đội tuyển bị hạn chế đáng kể. Do nằm cùng vùng địa lý với Hàn Quốc, Nhật Bản luôn là đội phải chịu ấm ức.

Suốt từ năm 1954 tới 1994, qua 9 lần dự vòng loại World Cup, Nhật đã thua Hàn 7 trận, 5 lần xếp dưới chính đối thủ này tại vòng loại World Cup. Vòng loại Cúp thế giới 1994, họ mới thắng nổi Hàn Quốc lần đầu tiên ở đấu trường này. Nhưng chung cuộc, họ vẫn nhìn đối thủ giành vé tới nước Mỹ.

HLV Lee Young-jin của tuyển Việt Nam hẳn rất nhớ kỷ niệm ấy vì ông là thành viên tuyển Hàn Quốc ở World Cup 1994 trên đất Mỹ.

Cay đắng cho Nhật Bản. Từ Olympic 1968, đội tuyển của họ đã sớm giành HCĐ, nghĩa là có đủ thực lực cho World Cup. Nhưng vì hạn chế suất tham dự của châu Á, họ mãi chưa tới được Cúp thế giới.

Người ta đã nói rất nhiều về mối kình địch giữa bóng đá Hàn Quốc và Nhật Bản. Khi HLV Akira Nishino tới Thái Lan, báo chí Hàn gọi cuộc đối đầu giữa ông và HLV Park Hang-seo là tái hiện đối đầu Nhật Bản – Hàn Quốc ở Đông Nam Á.

Nhật và Hàn đã đối đầu tổng cộng 80 trận ở cả bóng đá nam và nữ. Người Hàn áp đảo với 42 chiến thắng, hòa 23 và chỉ thua 15 trận. Điểm nhấn của Hàn Quốc là những chuỗi thắng kỷ lục như 7 trận liên tiếp từ năm 1985 tới 1991. Suốt cả thời kỳ dài, bóng đá Nhật Bản bị Hàn Quốc “át vía” ở cả sân chơi thế giới và châu Á. Năm 1988, Nhật cũng bị loại ngay từ vòng bảng trong lần đầu dự Asian Cup vì thua Hàn Quốc.

Nếu Hàn Quốc đã 5 lần đăng quang Asian Games thì Nhật Bản mới có 1 lần. Hàn đã 10 lần dự World Cup, đỉnh cao là vào tới bán kết. Thống kê tương tự của Nhật Bản chỉ là 6 lần, kết quả tốt nhất là vòng 16 đội.

Tuyển Nhật Bản ngày nay đã không còn yếu bóng vía trước Hàn Quốc. Ảnh: Yahoo Japan.

J.League ra đời và sự quật khởi của tuyển Nhật Bản

Người Nhật Bản không thể chịu đựng điều đó lâu hơn nữa. Họ vẫn chờ những cơ hội để chuyển mình, để vượt qua Hàn Quốc và vươn lên tại châu Á.

Năm 1998, cơ hội đó đã tới khi World Cup mở rộng lên 32 đội còn châu Á lần đầu có 3,5 suất tham dự. Dù chưa thể vượt qua Hàn Quốc, Nhật vẫn kịp có tấm vé muộn thông qua loạt trận play-off.

Trước đó, người Nhật Bản đã sớm nhận ra vấn đề của mình. Thất bại ở Asian Cup 1988 được xem là hậu quả từ việc thiếu một giải vô địch quốc gia mạnh mẽ. Nhu cầu chuyên nghiệp hóa bóng đá nội trở thành hướng phát triển không thể tranh cãi sau sự đi lên của kinh tế Nhật Bản. Năm 1992, Nhật đăng quang và vô địch Asian Cup.

Danh hiệu châu Á đầu tiên trở thành nguồn động lực mới cho bóng đá Nhật. Một năm sau, J1 League ra đời. Hãy lưu ý, giải đấu số một Nhật Bản ra đời chỉ một năm sau Ngoại hạng Anh.

Tới năm 2002, Nhật đăng cai World Cup trong lần đầu tiên giải đấu này được tổ chức tại châu Á. Tuyển Nhật cũng lần đầu vượt qua vòng bảng. HLV tuyển Nhật khi đó Philippe Troussier từng kể với Zing thành tựu này là kết quả của chiến lược đào tạo trẻ đã được triển khai trước đó cả chục năm.

Giống hệt con đường của bóng đá Việt Nam hay Thái Lan ngày nay, người Nhật từng phải tìm kiếm sự trợ giúp từ những chuyên gia nước ngoài như Troussier (Pháp), Hans Ooft (Hà Lan), Arsene Wenger (Pháp), Zico (Brazil) tại cả cấp đội tuyển và CLB trước khi tự mình có được những chiến lược gia đẳng cấp, điển hình như Hajime Moriyasu.

Những nỗ lực không mệt mỏi của người Nhật đã tạo ra thay đổi. Sau World Cup 1998, Nhật chưa từng vắng mặt ở Cúp thế giới. Dù thành tích tại sân chơi lớn nhất địa cầu chưa sánh bằng Hàn Quốc, Nhật Bản đã bắt đầu đi trước đối thủ ở một vài khía cạnh. Trên BXH FIFA, Nhật đứng đầu châu Á (hạng 28 thế giới) còn Hàn Quốc đứng thứ ba (hạng 39 thế giới). Các CLB Nhật đứng thứ 3 châu Á còn Hàn chỉ xếp hạng 5 (theo AFC).

5 lần gặp nhau gần nhất, đôi bên bất phân thắng bại với 2 thắng, 1 hòa cho mỗi đội. Hàn Quốc tự hào với những Park Ji-sung hay Son Heung-min nhưng Nhật Bản cũng có Shinji Kagawa hay Takumi Minamino. Trước lễ bốc thăm vòng loại thứ ba World Cup vừa qua, Nhật Bản ở nhóm hạt giống số một còn Hàn Quốc chỉ ở nhóm hai.

Cán cân lịch sử đã thay đổi. Và bóng đá Nhật Bản không còn đứng dưới cái bóng của kỳ phùng địch thủ Hàn Quốc.

Tuyển Nhật Bản là một trong 5 đối thủ của Việt Nam tại bảng B vòng loại thứ ba World Cup 2022 khu vực châu Á. Các đội còn lại là Australia, Saudi Arabia, Trung Quốc và Oman. Nhật là ứng viên đi tiếp hàng đầu ở bảng này. Trong lần chạm trán gần nhất tại Asian Cup 2019, tuyển Nhật Bản thắng Việt Nam 1-0.