Vì sao MU vượt mặt Liverpool?

Việc đi ngược lại số đông và thời cuộc đang mang lợi thế cho MU trước kình địch Liverpool trong mùa giải bị ảnh hưởng nặng bởi dịch bệnh.

Triết lý của Sir Alex Ferguson là gì? Xuyên suốt hơn 39 năm làm công tác huấn luyện của nhà cầm quân người Scotland, việc miễn cưỡng chỉ ra một vài gạch đầu dòng là có thể nhưng nhìn chung, Sir Alex biết cách thích nghi với hoàn cảnh.

Ông không xây dựng hay truyền ý tưởng về việc bóng đá nên được chơi như thế nào, điều biến cựu thuyền trưởng của MU trở nên vĩ đại là khả năng tổ chức tập thể, động viên cá nhân và tiến hóa đội bóng.

Sir Alex Ferguson vĩ đại nhất kỷ nguyên Premier League không bởi triết lý cụ thể nào. Ảnh: Getty.

Nghịch lý MU

Gần đây, những HLV luôn bị cho là phải trở thành triết gia: Pep Guardiola với lối chơi kiểm soát khoảng không (juego de posicion), Juergen Klopp và các đồng nghiệp người Đức với Gegenpressing.

Từ sau chức vô địch Premier League năm 2013 của Sir Alex cùng MU, chức vô địch Premier League duy nhất lọt vào tay một HLV không phải triết gia thuộc về Leicester năm 2016. Ngay cả khi ấy, lối chơi của “Bầy cáo” cũng rõ ràng.

Đó là một trong nhiều lý do khiến tất cả hoài nghi Ole Solskjaer, người không có bất kỳ triết lý bóng đá nào, ngoài việc hỏi Sir Alex xem mình nên làm gì mỗi khi khó khăn. Song, nghịch lý là việc không chơi bóng với triết lý chính là đặc trưng của MU.

Ole Solskjaer thường nhờ sự giúp đỡ của Sir Alex trước mỗi trận đánh lớn của MU. Ảnh: Getty.

Khi Noel Cantwell tới Old Trafford năm 1960, nhà cầm quân này sốc trước lối suy nghĩ giản đơn đến kinh ngạc ở MU. Cantwell tới từ West Ham, nơi các cầu thủ sẽ tụ tập ở một quán cafe gần sân Upton Park để nói đủ thứ về bóng đá, từ lối chơi đang thịnh hành trên thế giới đến những tư tưởng cách tân đang nhen nhóm.

Ở MU, buổi tập chỉ gồm vài lần nâng tạ, vài pha bứt tốc, một chút tennis làm nóng người và những trận ẩu đả thường xuyên ở bãi để xe phía sau sân tập.

Bill Shankly ở Liverpool, Don Revie ở Leeds, Alf Ramsey ở Ipswich hay Bill Nicholson ở Tottenham đều cố gắng xây dựng nên cách chơi cụ thể, song Matt Busby không làm như vậy tại MU. Cantwell chỉ trích mạnh mẽ tư duy của Busby: “Đá bóng như thế thì cần HLV làm gì? Thành công kiểu gì nếu không nỗ lực và thấu hiểu lối chơi?”.

MU giành 2 chức vô địch Anh, và vô địch cúp C1 châu Âu trong thập niên đó.

Tư duy của Busbey đủ tốt khi trong đội có Bobby Charlton, Denis Law, George Best, ba trong những cầu thủ hay nhất thế giới. Tuy nhiên, điều đáng bàn xảy ra sau đó. Khi Charlton luống tuổi, Law sa sút vì chấn thương đầu gối, và Best bị phần con trong người xâm chiếm, MU mất hoàn hoàn bệ đỡ.

Busby giã từ sự nghiệp năm 1969, và mọi thứ cứ thế bung bét. MU xuống hạng năm 1974, không giành danh hiệu nào tới năm 1977 và trắng tay ở giải VĐQG đến năm 1993. Không có triết lý dẫn đường, MU lạc lối. Họ là CLB thành công nhất tại Anh với 20 chức vô địch, nhưng những chiến công ấy chỉ đến dưới thời của 3 HLV.

Khác với những CLB vĩ đại khác trên thế giới, MU dường như dựa hẳn vào những thống soái vĩ đại trên ghế chỉ đạo.

Việc trung thành với một triết lý rõ ràng đang làm hại Liverpool. Ảnh: Getty.

Liverpool chết bởi thời cuộc?

Đối lập với MU, Liverpool, đối thủ của họ tại cúp FA rạng sáng 25/1, là CLB có triết lý rõ ràng nhất tại Anh. Kenny Dalglish, Joe Fagan hay Bob Paisley đều giành lấy thành công dựa trên di sản được thừa hưởng của Bill Shankly.

Liverpool chơi bóng với một triết lý cơ bản. Xuyên suốt 2 thập niên 70 và 80 thống trị bóng đá Anh và cả châu Âu, Liverpool đã chơi với bộ tứ hậu vệ cùng hệ thống pressing tầm cao và luôn chủ động kiểm soát lại bóng.

Sự sa sút trong thập niên 90 là chuyện cần bàn. Ảnh hưởng từ thảm họa Hillsboroug là rõ ràng. Graeme Souness có lẽ cũng không phải lựa chọn đúng đắn để tiếp nối truyền thống trước đó. Tuy nhiên, sự thay đổi chung của thời cuộc là nguyên nhân chính.

Sự xuất hiện của Premier League và truyền hình vệ tinh mở ra cơ hội để MU hùng bá xứ sở sương mù bằng thế mạnh thương mại. Trong khi việc cấm chuyền về cho thủ môn khiến câu chuyện giành lại quyền kiểm soát bóng trở nên khó khăn hơn. Việc sở hữu triết lý mang lại thành công trong nhiều năm lại chính là điều cản trở Liverpool trong một thế giới thay đổi từng ngày.

Ba thập niên sau, mùa giải 2020/21 đang là hình ảnh phản chiếu cho quá khứ đó.

Liverpool là CLB cô đặc bởi triết lý chơi bóng. Jurgen Klopp là kẻ tiên phong của thế hệ HLV Đức làm bùng nổ lục địa già. Phong cách của Klopp có thể xem là hình mẫu hiện đại của triết lý Liverpool từng tung hoành trong quá khứ.

MU, với những vật vã ở thời kỳ hậu Sir Alex, đã kinh qua đủ thứ triết lý: từ truyền thống Anh với David Moyes, kiểm soát cực đoan của Van Gaal, thực dựng của Jose Mourinho và giờ là phong cách phục hưng Ferguson của Ole Solskjaer.

MU mới chỉ đá mạch lạc trong hơn một năm trở lại, nhưng nhìn chung vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào các cá nhân. Bruno Fernandes thăng hoa sau khi tới từ Sportling Lisbon vào tháng 1. Dù ghi 19 bàn và kiến tạo 14 lần sau 32 trận tại Premier League, Fernandes vẫn không thể thay đổi sự thật rằng MU không biết cách tạo ra cơ hội khi anh im tiếng.

Pogba, Cavani hay Rashford đã tạo ra những khoảnh khắc ấn tượng, nhưng một khi MU vẫn đặc biệt nguy hiểm ở các tình huống phản công, thì vấn đề của Solskjaer vẫn luôn là việc ông chưa thể bôi trơn hệ thống tấn công chủ động của “Quỷ đỏ”.

Đó từng là điểm mạnh của Liverpool: pressing khôn ngoan, giành lại bóng và tổ chức tấn công nhanh. Việc chỉ có 1 bàn sau 4 trận vừa qua, không chỉ cho thấy sự sa sút rõ rệt của bộ ba tấn công Salah – Firmino – Mane, mà còn vạch ra những lỗ hổng ở hàng tiền vệ từ việc cặp trung vệ gặp chấn thương.

Dường như việc lịch thi đấu trở nên khắc nghiệt như hiện tại, khiến thời gian hồi phục thể lực và lên chiến lược bị cắt ngắn, đồng thời khiến các chấn thương diễn ra với tần suất dày đặc hơn, thì càng khiến Liverpool trở nên khó thích nghi bởi sự liên kết chuẩn chỉnh bị phá hỏng.

Tại MU, một CLB không chú trọng đến việc phát triển triết lý bóng đá, sự tập trung giờ nằm cả vào những cá nhân và khoảnh khắc cụ thể. Đó là hệ thống ít phức tạp, nhưng yêu cầu cực cao ở tinh thần đoàn kết và các yếu tố thuần túy bóng đá khác.

Điều đó đi ngược lại xu thế phát triển bóng đá hiện đại, nhưng lại có thể mang về được những lợi thế nhất định, trong mùa giải quái dị này.