Vì sao mô hình AI ’siêu việt’ từ Trung Quốc khiến nhà đầu tư Mỹ bất an, cổ phiếu lao dốc?

Thị trường chứng khoán Mỹ đã lao dốc mạnh sau sự ra mắt của một tiến bộ bất ngờ từ công ty trí tuệ nhân tạo Trung Quốc, DeepSeek, đe dọa đến hào quang bất khả chiến bại bao quanh ngành công nghệ của Mỹ.

Trợ lý AI của DeepSeek gần đây đã đứng đầu danh sách các ứng dụng iPhone miễn phí trên cửa hàng ứng dụng của Apple. Ảnh: investopedia

DeepSeek, công ty khởi nghiệp mới 1 năm tuổi của Trung Quốc, đã giới thiệu một mô hình AI đáng kinh ngạc vào tuần trước: Mô hình giống với ChatGPT có tên là R1, có tất cả các khả năng quen thuộc, hoạt động với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ so với các mô hình AI phổ biến của OpenAI, Google hoặc Meta.

Công ty Trung Quốc cho biết họ chỉ chi 5,6 triệu USD cho sức mạnh tính toán ở mô hình cơ sở của mình, so với hàng trăm triệu hoặc hàng tỷ USD mà các công ty Mỹ chi cho công nghệ AI của họ. Điều đó đã gây chấn động khắp các thị trường, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ, vào ngày đầu tuần, 27/1.

Cổ phiếu Nasdaq thiên về công nghệ đã giảm 3,1% và S&P 500 giảm 1,5%. Tuy nhiên, Chỉ số Dow Jones, được thúc đẩy bởi các công ty chăm sóc sức khỏe và tiêu dùng dễ bị ảnh hưởng bởi AI, đã tăng 289 điểm, hay cao hơn khoảng 0,7%. Thị trường chứng khoán đã giảm mạnh hơn nhiều vào đầu ngày.

Tuần trước, Meta, công ty mẹ của Facebook, Instagram, cho biết họ sẽ chi hơn 65 tỷ USD trong năm nay cho việc phát triển AI. Năm ngoái, Sam Altman, CEO của OpenAI, đưa ra dự báo ngành AI sẽ cần hàng nghìn tỷ USD đầu tư để hỗ trợ phát triển các chip theo nhu cầu cần thiết để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu ngốn nhiều điện năng, nơi vận hành các mô hình phức tạp của ngành.

Trên mạng X, Marc Andreessen, người ủng hộ Tổng thống Donald Trump và là một trong những nhà đầu tư công nghệ hàng đầu thế giới, đã gọi DeepSeek là “một trong những đột phá đáng kinh ngạc và ấn tượng nhất mà tôi từng thấy”.

Thành tựu đáng kinh ngạc từ một công ty khởi nghiệp AI tương đối ít người biết đến càng gây sốc hơn khi biết rằng, Mỹ trong nhiều năm đã nỗ lực hạn chế nguồn cung cấp chip AI công suất cao cho Trung Quốc, với lý do lo ngại về an ninh quốc gia. Điều đó có nghĩa là DeepSeek đã có thể đạt được mô hình chi phí thấp của mình trên các chip AI công suất thấp.

Cổ phiếu công nghệ Mỹ lao dốc trước sự trỗi dậy của AI Trung Quốc

Cổ phiếu công nghệ Mỹ đã bị ảnh hưởng nặng nề vào ngày 27/1. Cổ phiếu của Nvidia (NVDA), nhà cung cấp chip AI hàng đầu thế giới, đã giảm gần 17% và mất 588,8 tỷ USD giá trị thị trường cho đến nay là giá trị thị trường lớn nhất mà một cổ phiếu từng mất trong một ngày, cao hơn gấp đôi kỷ lục trước đó là 240 tỷ USD, xảy ra với Meta cách đây gần 3 năm.

Nvidia đã bắt đầu ngày 27/1 với tư cách là cổ phiếu được giao dịch công khai có giá trị nhất trên thị trường hơn 3,4 nghìn tỷ USD sau khi cổ phiếu của công ty tăng gấp đôi trong mỗi 2 năm qua. Tuy nhiên, Nvidia đã kết thúc ngày ở vị trí thứ ba sau Apple và Microsoft.

Cổ phiếu của Meta và Alphabet, công ty mẹ của Google, cũng giảm mạnh. Các đối thủ cạnh tranh của Nvidia là Marvell, Broadcom, Micron và TSMC cũng chứng khiến cổ phiếu giảm mạnh. Cổ phiếu Oracle, Vertiv, Constellation, NuScale cũng như các công ty năng lượng và trung tâm dữ liệu khác đều lao dốc.

“Cú sốc” đó đã kéo thị trường chứng khoán Mỹ nói chung đi xuống, vì cổ phiếu công nghệ chiếm một phần đáng kể của thị trường công nghệ chiếm khoảng 45% S&P 500 – theo Keith Lerner, nhà phân tích tại Truist.

“Điểm mấu chốt ở chỗ, hiệu suất vượt trội của Mỹ là do công nghệ và sự dẫn đầu của các công ty Mỹ trong lĩnh vực AI”, ông Lerner cho biết. “Việc triển khai mô hình DeepSeek đang khiến các nhà đầu tư đặt câu hỏi về sự dẫn đầu của các công ty Mỹ và số tiền đang được chi tiêu và liệu khoản chi đó có dẫn đến lợi nhuận (hay là chi tiêu quá mức) hay không”.

Tuần này là tuần khởi đầu cho một loạt các công ty công nghệ báo cáo thu nhập, vì vậy phản ứng của họ trước sự kiện DeepSeek có thể dẫn đến những biến động thị trường hỗn loạn trong những ngày và tuần tới. Trong khi đó, các nhà đầu tư đang xem xét kỹ hơn các công ty AI của Trung Quốc.

“Các công ty công nghệ Trung Quốc, bao gồm cả những công ty mới gia nhập như DeepSeek, đang giao dịch ở mức chiết khấu đáng kể do lo ngại về địa chính trị và nhu cầu toàn cầu yếu hơn”, Charu Chanana, chiến lược gia đầu tư chính tại Saxo cho biết. Theo ông, “sự trỗi dậy của DeepSeek có thể khơi dậy sự quan tâm mới của nhà đầu tư đối với các công ty AI của Trung Quốc bị định giá thấp, mang đến một câu chuyện tăng trưởng thay thế”.

Ngày 22/5/2024, Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về trí tuệ nhân tạo (AI) do Hàn Quốc và Anh đồng tổ chức đã thông qua Tuyên bố Seoul nhằm tăng cường an toàn, đổi mới và hòa nhập về trí tuệ nhân tạo (AI). Ảnh: Đức Thắng – PV TTXVN tại Hàn Quốc

Thay đổi lớn trong các khoản đầu tư

Thông tin về năng lực AI “siêu việt” của DeepSeek cũng đã gây ra một sự thay đổi lớn trong các khoản đầu tư vào các công ty không phải công nghệ trên Phố Wall. Các công ty năng lượng được giao dịch ở mức cao hơn đáng kể trong những năm gần đây do lượng điện khổng lồ cần thiết để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu AI. Nhưng tất cả đều giảm mạnh vào ngày 27.1. Cổ phiếu của Constellation Energy, công ty đứng sau kế hoạch khôi phục nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island để cung cấp năng lượng cho AI, đã giảm 21%. Các đối thủ cạnh tranh như Vistra đã giảm 28% và GE Vernova giảm 21%.

Giá khí đốt tự nhiên tương lai, được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các máy phát điện, cũng giảm 5,9%. Dầu giảm hơn 2%. Bitcoin và các loại tiền điện tử khác cũng lao dốc.

Thành tựu của Trung Quốc liệu có đứng vững

Một thành tựu, mặc dù là một thành tựu gây sửng sốt, có thể không đủ để chống lại nhiều năm tiến bộ trong vị thế dẫn đầu về AI của Mỹ. Và khả năng khách hàng chuyển sang một công ty khởi nghiệp của Trung Quốc là không cao. Vì vậy, đợt bán tháo trên thị trường có thể là hơi quá đà, hoặc có lẽ các nhà đầu tư đang tìm kiếm một cái cớ để bán.

Michael Block, chiến lược gia thị trường tại Third Seven Capital bình luận: “Thời gian sẽ trả lời liệu mối đe dọa DeepSeek có thực sự xảy ra hay không cuộc đua về công nghệ nào hiệu quả và các công ty lớn của phương Tây sẽ phản ứng và phát triển như thế nào vẫn đang diễn ra. Thị trường đã trở nên quá tự mãn vào đầu kỷ nguyên Trump 2.0 và có thể đã tìm kiếm một cái cớ để rút lui và họ đã có một cái cớ tuyệt vời ở đây”.

Ngành công nghiệp này cũng tin vào báo cáo của DeepSeek về chi phí cực thấp. Với thành tựu tiết kiệm chi phí đáng kể, mô hình R1 trở thành là đối thủ cạnh tranh của ChatGPT – một mô hình ngôn ngữ lớn tập trung vào người tiêu dùng. Tuy nhiên, nó vẫn chưa chứng minh được rằng nó có thể xử lý một số năng lực AI đầy tham vọng cho các ngành công nghiệp mà hiện tại vẫn cần đầu tư cơ sở hạ tầng rất lớn.

Giuseppe Sette, Chủ tịch công ty nghiên cứu thị trường AI Reflexivity, cho biết: “Nhờ có nguồn nhân lực dồi dào và nguồn vốn dồi dào, Mỹ vẫn là ’sân nhà’ hứa hẹn nhất mà chúng tôi mong đợi sẽ chứng kiến ​​sự xuất hiện của thế hệ AI tự cải thiện (self-improving AI) đầu tiên”.