Về làng săn thú… nghe cách xem tướng chó săn
Bây giờ người làng Rẫy không còn đi săn thú nữa vì Nhà nước đã cấm săn bắt và thú rừng cũng không còn nhiều nữa. Những mùa săn bây giờ chỉ còn trong ký ức của những người thợ săn già.
Làng Rẫy, xã Tây Trạch, huyện Bố Trạch xưa nổi tiếng khắp vùng với nghề săn thú rừng. Những cánh rừng phía tây Bố Trạch đều in dấu chân thợ săn làng Rẫy, thời hoàng kim làng có đến 3 phường săn. Tuy nhiên, khác với nhiều phường săn, thợ săn làng Rẫy không d.ùng s.úng hay đặt bẫy mà chỉ dùng chó săn để phát hiện và rượt đuổi con thú đến mệt lã rồi bắt…
Mùa săn
Lật lại ký ức của những năm chinh chiến cùng rừng già để bắt thú, lão thợ săn già Hoàng Văn Bưu (82 t.uổi) bộc bạch: “Cách đây hơn 50 năm, khi đó tui là một chàng trai trẻ ngoài 20 t.uổi nhưng đã là chủ một phường săn nức tiếng có trên 10 thợ săn. Ngày đó, khắp dãy Trường Sơn này thú rừng còn nhiều vô kể, không có chuyến săn nào mà chúng tôi về tay không cả”
Ông Bưu kể, làng Rẫy tuy nức tiếng với nghề săn thú nhưng đây không phải là nghề mưu sinh nên mỗi năm các phường săn của làng chỉ tổ chức đi săn vào mùa xuân khi công việc đồng áng đã hoàn tất, trai tráng trong làng đã rỗi việc. Ăn Tết Nguyên đán xong, các chủ phường săn họp phường để chọn ngày ra quân đi săn. Thường thì chủ phường săn chọn giờ Mẹo và ngày Tuất để làm lễ xuất quân. Sau khi chọn được ngày, chủ phường làm một mâm nhỏ để cúng ngay tại cửa rừng, xin phép với thần rừng, thần núi đã làm kinh động và xin thần phù hộ bắt được con thú to.
Thợ săn Hoàng Văn Bưu và chiến lợi phẩm còn sót lại của những mùa săn
Trong ký ức của ông Bưu, đó là những cuộc đi săn đầy hấp dẫn nhưng cũng hồi hộp đến ngộp thở. Trong tiếng tù và, tiếng chó săn sủa vang rừng là tiếng kêu xé lòng của những con thú lồng lộn như điên dại để tìm lối thoát. Những cuộc săn như vậy thường kết thúc khi con thú đã mệt lã, không còn sức để chạy nữa, bị đàn chó và thợ săn vây kín, đứng chờ c.hết. Nhưng nếu con thú đó đang nhỏ, hoặc đang mang thai thì người thợ săn ở làng Rẫy không bắt mà để lại cho rừng. Khi lượng thú săn được nhắm chừng đã được chia, chủ phường săn sẽ dừng chuyến đi săn…
Video đang HOT
Săn thú chỉ vừa đủ ăn là một quy ước của các phường săn làng Rẫy. Phường săn làng không bao giờ g.iết thú dự trữ để ăn dần và không bao giờ g.iết cả bầy thú – dù bầy thú chỉ có một vài con… Thế nên trong lễ cúng sau mỗi cuộc đi săn, chủ phường bao giờ cũng khấn với thần rừng rằng: “Chúng tôi chỉ xin thần rừng vừa đủ. Nếu g.iết hết giống của rừng sẽ là tội lớn, xin thần rừng hãy cứ trừng phạt chúng tôi.”
Mùa săn của những người thợ săn làng Rẫy kéo dài khoảng 3 tháng cho hết mùa xuân. Đến tháng 4 (âm lịch), khi gió Lào bắt đầu thổi, cũng là lúc bắt đầu vào vụ mùa thu hoạch vụ lúa thì mùa săn kết thúc.
Những chú chó cội
Do cái kiểu đi săn “nguyên thuỷ” của làng Rẫy, nên trong những cuộc đi săn những chú chó săn quyết định sự thành bại của chuyến đi. Thường thì mỗi phường săn ở làng Rẫy có từ 10 đến 12 con chó săn. Trong đàn chó săn đó, chỉ có một con đầu đàn gọi là chó cội. Chó cội có khả năng đ.ánh hơi thú rừng cách xa từ 3 đến 4 km. Trong những cuộc săn, sau khi làm lễ cúng thần rừng xong, xác định cánh rừng cần săn, phường săn thả đàn chó săn vào rừng.
Đàn chó săn vào đó, đ.ánh được hơi thú sẽ sủa loạn xạ, nhưng thường thì những người thợ săn chỉ chú ý đến động tĩnh của con chó cội. Chó cội bắt đầu sủa và dẫn đầu đàn chó tiến gần đến nơi con thú rừng ẩn nấp. Phường săn theo đàn chó săn cho đến khi phát hiện được con thú và cuộc rượt đuổi sẽ bắt đầu cho đến khi con thú mệt mệt lã, không thể chạy được nữa. Vì thế, thú rừng mà phường săn làng Rẫy thường hay bắt là hươu, nai, mang, nây và lợn rừng. Những loài thú như hổ, gấu thì không thể vì chó săn hễ nghe mùi của nó thì đã khiếp vía mà không dám sủa…
Thợ săn Nguyễn Xuân Thi chỉ cách xem tướng chó săn cho phóng viên.
Nếu như ông Bưu là một thợ săn nổi tiếng bởi tài nhìn dấu chân biết được đó là con thú gì, kích thước và con đực hay con cái, thì ông Trịnh Xuân Thi (77 t.uổi) được biết đến là một thợ săn chạy nhanh không biết mệt. Trong nhiều cuộc săn, chỉ mình ông Thi là người duy nhất theo kịp đàn chó săn. Ông Thi cũng là người có biệt tài xem tướng và huấn luyện chó săn cừ khôi. Theo ông Thi, thường thì trong 100 con chó con, gặp may ông mới chọn được một con chó săn được xem là chó cội. “Đặc điểm để nhận biết một con chó săn tốt thì nhiều lắm. Thường con chó săn tốt là con chó có chân to, người thon, lông mượt. Đặc biệt, khi đàn chó con đang ngủ mà con nào ngước mõm lên trên thì đó cũng là một trong những con chó biết săn…” – Ông Thi chia sẻ.
Con chó cội rất quan trọng, bởi vậy sau những cuộc săn chúng cũng được chia phần thịt thú rừng săn được. Hai chú chó được chia một phần thịt giống như người thợ săn. Thường ai sở hữu được chú chó cội sẽ tự đứng ra lập phường săn…
Ám ảnh với s.úng săn
Từ ngày Nhà nước cấm săn bắt và thú rừng cũng hiếm đi do nạn săn b.ắn trái phép thì những phường săn ở làng Rẫy cũng giải thể. Kiểu đi săn của làng Rẫy, dẫu “nguyên thủy” cũng là phạm pháp. Những thợ săn thế hệ như ông Bưu, ông Thi người già yếu, người đã thác về với cát bụi. Thế nhưng, ở cạnh làng Rẫy, nhiều phường săn vẫn tồn tại và họ d.ùng s.úng để tận diệt thú rừng.
Ông Thi kể rằng, cách đây chưa lâu, biết ông là một người biết xem tướng chó và huấn luyện chó săn cừ khôi, một nhóm thợ săn ở thị trấn Nông trường Việt Trung đã ra mời ông đi mua chó săn. Sau khi mua được chó, chủ phường săn đó mời ông Thi đi săn với họ. M.áu nghề nổi lên, ông Thi theo họ vào rừng. Vào đến rừng rồi, ông Thi mới toá hoả, thì ra họ không đi săn kiểu như phường săn của làng ông. Hàng chục thợ săn của phường này, tay người nào cũng lăm lăm s.úng. Thôi thì đủ cả chủng loại, đã b.ắn là khó con nào chạy thoát.
Sau khi thả chó săn cho nó đ.ánh hơi, đàn thợ săn lặng lẽ theo sau với những khẩu s.úng đạn đã lên nòng. Sau một tiếng “đùm” chát chúa, ông Thi theo đàn thợ săn tiến lại gần, một con gấu to gần nửa tạ nằm thoi thóp dưới gốc cây cổ thụ. Cả đời làm nghề thợ săn nhưng hôm đó ông Thi đã rùng mình và ám ảnh với cảnh tượng thoi thóp, m.áu m.e đầy mình của con thú và tiếng s.úng nổ chát chúa…
Sau lần đó, ông Thi đã thề không bao giờ đi săn với nhóm người ấy nữa. Nhiều lần họ cũng đã ra đến nhà nhờ ông đi tìm mua chó săn, nhưng ông cáo ốm…
“Bây giờ người ta d.ùng s.úng để săn thú cũng phải thôi, “có ăn” quá mà. Một con mang vừa vừa cũng đã vài triệu đồng. Heo rừng thì cứ mỗi kí hơn 200.000 đồng. Con kỳ đà bằng cổ tay cũng gần trăm nghìn đồng. Thú rừng vì thế bị họ tận diệt đến hết” – Người thợ săn già thở dài.
Theo Infonet/ Baoquangbinh
Đi chợ phiên nghe chuyện "Vua mèo"
Chinh phục những cung đường, khám phá vẻ đẹp thiên nhiên, con người, cuộc sống là niềm đam mê bất tận của những người yêu du lịch và khám phá. Mỗi địa danh, mỗi con đường, mỗi câu chuyện, mỗi điểm dừng chân đều đem lại những cảm xúc riêng. Ở trong vô số niềm đam mê ấy, khám phá những buổi chợ phiên vùng cao Tây Bắc luôn có sức hấp dẫn, thu hút kỳ lạ. Đến buổi chợ phiên thực sự hấp dẫn như đến với một "mối tình".
Không giống như những phiên chợ vùng cao trên khắp rẻo biên giới phía Bắc thường họp vào thứ 7, chủ nhật, hay những phiên chợ lùi tính theo lịch 12 con giáp. Chợ phiên Đường Thượng lại chỉ họp vào những ngày thứ 6. Những ngày thứ 6 rất đỗi bình thường trong tuần, trong tháng, trong năm ở tất cả mọi nơi lại là ngày vui tấp nập của những người dân ở xã vùng cao biên giới này, ngày chợ phiên Đường Thượng.
Từ thị trấn Tam Sơn, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang đi theo quốc lộ 4C, qua dốc 9 khoanh huyền thoại với biết bao câu chuyện kể về những khúc cua tay áo đến rợn người chỉ chừng 5 cây số. Ngã ba Lùng Tám đ.ánh dấu điểm đầu của tuyến tỉnh lộ 181 đi Thái An - Đường Thượng - Lũng Hồ - Du Già rồi vòng tiếp lên Mèo Vạc nối dài qua những thung lũng xám xanh đẹp vào bậc nhất của vùng cao nguyên đá.
Cách Quản Bạ 40km. Qua những con đèo mỏng manh như sợi chỉ vắt ngang đưa bước chân lãng khách đến với một buổi chợ phiên ngày thứ 6. Chợ phiên Đường Thượng là nơi tập trung giao thương, buôn bán lớn nhất của cả vùng. Chợ họp ở ngay khu trung tâm với hàng hóa chính là những nông thổ sản của người dân mang ra mua bán, trao đổi và gần như chưa hề có sự xuất hiện của thương nhân từ nơi khác đến đây.
Dù đã có tình lẫn trong rực rỡ sắc màu của ngày chợ phiên ở vùng cao. Sự xuất hiện họa hoằn của một vài người khách đi "du lịch ba lô" trong chợ cũng có thể trở thành tâm điểm. Những ánh mắt trẻ thơ hồn nhiên trong trẻo, những nụ cười ngượng nghịu của cô gái Mông mỗi khi bắt gặp ống kính của người khách lạ hướng đến mình. Có lẽ, ngay cả ở Tây Bắc bây giờ cũng hiếm có phiên chợ nào còn giữ được cái hồn nguyên sơ, mộc mạc như bóng núi dáng đèo ở xã vùng cao heo hút này.
Có lẽ cũng bởi địa thế quá heo hút và sự tàn phá của thời gian mà nay ít người biết rằng, ở Đường Thượng cũng từng có một vị "Vua Mèo". Chuyện kể rằng: Sùng Chứ Đà là một phù thủy người Mông. Lúc đi làm nương, nghỉ bên một khe đá rộng, người dân túm tụm thách đố nhau: "Ai mà nhảy qua được bờ bên kia sẽ tôn người đó lên làm vua". Chứ Đà bảo, thật không, bà con làm nông vui vẻ xác nhận. Hắn vươn mình lấy đà nhảy tót sang bờ bên kia. Dân hào hứng tung hô lên: "đây là vua của vùng này".
Sau khi được tôn lên làm vua, hắn dở những trò phù phép, khiến dân làng càng ngày càng tin. Tiếng lành đồn xa, nên dân làng ngày càng tin ông này có tài và tôn sùng gọi là Chúa Đà. Chúa Đà hay ghen, quản lý vợ rất chặt. Một lần nghe tin vợ đi đâu không rõ, nghi vợ có bạn trai, ông ta bực lắm, vác dao c.hém đ.ứt đôi người đàn ông kia. Cũng từ đó, Chúa Đà bắt dân đục đẽo cột đá treo người này để trừng phạt những đôi trai gái "hủ hóa" với nhau. Chả cần đ.ánh, chỉ cần thò hai tay vào hai lỗ đá, không cho ăn uống cho đến c.hết gục rã rời thân xác. Người dân trong vùng căm giận ngút trời. Cũng bởi vậy mà sau khi c.hết, những di tích, nhà cửa của Chúa Đà bị người dân phá bỏ. Đến nay chỉ còn lại cột đá treo người đã được đưa về bảo tàng tỉnh Hà Giang.
Vũ Thanh
Theo ANTD
Thả nhiều động vật hoang dã về rừng Ngày 24.12, Hạt kiểm lâm thanh phô Đông Hà (Quảng Trị) phối hợp với Trạm bảo vệ rừng và Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Đăk Rông thả nhiều cá thể động vật hoang dã về rừng. Nhiêu động vật hoang dã được thả về rừng - Ảnh do Hạt kiểm lâm thanh phô Đông Hà cung cấp Số động vật...