‘Vax’ được chọn là từ của năm

Hãng từ điển tiếng Anh Oxford chọn “vax”, viết tắt của “vaccine”, là từ của năm 2021 khi tần suất sử dụng nó tăng vọt trong năm qua.

Công ty xuất bản Từ điển Anh ngữ Oxford hôm 31/10 cho biết từ “vax” (viết tắt của vaccine) được sử dụng trong tháng 9 với tần suất gấp 72 lần so với cùng kỳ năm ngoái, khiến nó “tự bơm mình vào dòng chảy Anh ngữ” năm 2021 trong thời kỳ đại dịch Covid-19.

Từ này, cùng với những từ khác liên quan tới tiêm chủng, đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều bối cảnh khác nhau, như “fully vaxxed” (tiêm chủng đầy đủ) hay “vax cards” (thẻ chứng nhận tiêm chủng).

Một người phụ nữ cầm biển kêu gọi mọi người hãy tiêm vaccine (vax up) tại thành phố New York, Mỹ, ngày 25/10. Ảnh: AFP

Oxford theo dõi tần suất sử dụng những từ mới nổi liên quan tới vaccine như “phân phối vaccine” hồi tháng 12/2020 tới “triển khai vaccine” và “hộ chiếu vaccine” đang trở nên phổ biến từ giữa tháng 3 năm nay. “Vax” cũng được sử dụng trong các từ mô tả người bài vaccine như “anti-vax” hay “anti-vaxxers”.

Công ty cho hay xu hướng này cũng xuất hiện trong một số ngôn ngữ khác. Từ “vacina” được sử dụng trong tiếng Bồ Đào Nha cao gấp 10 lần so với một thập kỷ trước, còn từ “vaccin” tiếng Pháp hiện gần như được dùng chỉ để đề cập tới tiêm chủng Covid-19.

Casper Grathwohl, chủ tịch Oxford Languages, cho hay “khi xem xét các bằng chứng về ngôn ngữ, từ vax nổi lên là một lựa chọn đương nhiên. Chúng tôi bị thu hút bởi việc tần suất sử dụng từ này đầu tiên. Sau đó, chúng tôi phân tích và tìm hiểu câu chuyện quanh nó, biết được làm thế nào mà vax trở thành từ của năm”.

Khái niệm vaccine được sử dụng trong tiếng Anh từ cuối những năm 1970, vào lúc Edward Jenner phát hiện có thể dùng dịch chiết từ bệnh nhân nhiễm bệnh đậu mùa ở bò như một loại vaccine chống virus đậu mùa chết người.

Oxford đánh giá tần suất sử dụng từ này bằng cách xem xét nội dung tin tức thời sự khắp thế giới. Tiến sĩ Mercedes Durham, chuyên gia ngôn ngữ học xã hội học tại Đại học Cardiff, cho hay từ “vax” được chọn vì nó có khả năng thích ứng cao.

“Tôi cho rằng bản thân từ đó có hiệu ứng không kém gì meme. Với meme, bạn có thể chụp một bức ảnh rồi thêm hình vẽ, từ ngữ lên đó. Với vax, bạn cũng có thể gắn với nó nhiều từ khác như hộ chiếu, bài xích, hai mũi, mà bản thân nó là một từ ngắn nên có thể thêm nhiều thứ vào nó”, bà nói.

Durham cho rằng không có gì đáng ngạc nhiên khi từ của năm 2021 liên quan tới tiêm chủng bởi nó “mang tinh thần của thời đại và người ta đang dành nhiều thời gian hơn bao giờ hết để nghĩ tới vaccine”.