Văn hoá công sở nghiệt ngã tại Nhật Bản
Sách trắng của Bộ Y tế Nhật Bản cho thấy mối liên hệ giữa thời gian làm việc kéo dài với tình trạng trầm cảm và tử vong do làm việc quá sức, được gọi là karoshi.
Bộ Y tế nước này đã công bố sách trắng hàng năm về thời gian làm việc quá sức của người dân và mối liên hệ của nó với chứng trầm cảm và karoshi. Ảnh: The Borgen Project
Từ lâu, năng suất làm việc cũng như là kỷ luật trong công việc của người Nhật đã được nhiều quốc gia khác đánh giá cao, thậm chí còn được cho là quy chuẩn để hình thành môi trường công sở vững mạnh, mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển công ty.
Tuy nhiên ít ai biết rằng, đằng sau nét văn hóa cống hiến hết mình cho công việc ấy là một vấn nạn đã và đang khiến chính phủ Nhật Bản đau đầu. Vấn nạn này gói gọn trong hai từ “nghiệt ngã”.
Sách trắng của Bộ Y tế Nhật Bản cho thấy mối liên hệ giữa thời gian làm việc kéo dài với tình trạng trầm cảm và tử vong do làm việc quá sức, được gọi là karoshi.
Khi chiếc cáng nâng Kei Sato (tên đã được thay đổi để đảm bảo quyền riêng tư) lên xe cứu thương tới bệnh viện, cảm giác của anh chỉ đơn giản là… nhẹ nhõm. Sau hơn 1 năm làm việc bằng sức của 3 người cộng lại, cơ thể của anh cuối cùng đã “nổi loạn”.
“Tôi nhớ rất rõ”, Sato kể, “Tôi vừa thuyết trình xong và đột nhiên cảm thấy mệt. Trước đây tôi từng bị sỏi thận và ban đầu tôi nghĩ đó chỉ là do bệnh cũ tái phát. Nhưng tình hình nhanh chóng trở nên tồi tệ hơn nên tôi phải gọi cấp cứu”.
Anh được phẫu thuật thận ngay lập tức và được thông báo sẽ phải nằm viện ít nhất 10 ngày.
Sato nói: “Tôi có thể khẳng định tình trạng sức khỏe của mình là do căng thẳng trong công việc gây ra. Tôi đã được cấp trên giao quá nhiều nhiệm vụ và không có nhân viên nào hỗ trợ, đó thực sự là một cơn ác mộng”.
Sato thường xuyên có mặt ở văn phòng trước 8 giờ sáng và ở lại làm đến 11 giờ đêm.
Câu chuyện của Sato không có gì lạ ở Nhật Bản. Vào ngày 13/10 mới đây, Bộ Y tế nước này đã công bố Sách Trắng hàng năm về thời gian làm việc quá sức của người dân và mối liên hệ của nó với chứng trầm cảm và karoshi (hay còn gọi là tử vong do làm việc quá sức).
Video đang HOT
Tổng cộng có 2.968 người ở Nhật Bản chết vì các vụ tự tử do karoshi gây ra vào năm ngoái (năm 2021 có 1.935 vụ).
Sách trắng của Bộ Y tế Nhật Bản liên kết karoshi với số giờ làm việc của người dân. Trong đó, 10,1% nam giới làm việc ít nhất 60 giờ một tuần và 4,2% phụ nữ làm việc trên 60 giờ mỗi tuần.
Karoshi có thể xảy ra do sức khỏe kém. Năm 2022, có tới 803 người đã nộp đơn xin chính phủ bồi thường vì các bệnh về não hoặc tim do căng thẳng trong công việc gây ra. Con số đó tăng từ 753 trường hợp vào năm 2021 và mức cao nhất là 938 trường hợp vào năm 2000.
Nam giới ở độ tuổi 40 và phụ nữ ở độ tuổi 20 là những đối tượng chịu nhiều áp lực công việc nhất. Khoảng 13,2% nam giới ở độ tuổi 40 và 4,9% phụ nữ ở độ tuổi 20 làm việc ít nhất 60 giờ một tuần.
Con số này cao hơn ở những người kinh doanh tự do, với 15,4% nam giới và 7,8% phụ nữ làm việc ít nhất 60 giờ.
Nghiên cứu cũng tìm thấy mối tương quan giữa số giờ làm việc và chứng trầm cảm. 26,8% nam giới và phụ nữ làm việc hơn 60 giờ/tuần tin rằng họ đang mắc một dạng trầm cảm hoặc lo lắng nào đó.
Bill Cleary, giám đốc lâm sàng của tổ chức tư vấn TELL Lifeline có trụ sở tại Tokyo (Nhật Bản), thừa nhận cảm thấy có phần “bất lực” trước một thực tế rằng các nhà chức trách, công ty và cá nhân mỗi người dân đều nhận ra vấn đề nghiêm trọng từ giữa những năm 1980 nhưng vẫn chưa có các giải pháp hiệu quả.
Ông nói: “Tôi có cảm giác rằng đại dịch Covid-19 cũng là nguyên nhân, khi mọi người trở nên cô lập về mặt xã hội và ít có khả năng gắn kết tình bạn và các mối quan hệ hơn”.
“Nhiều nghiên cứu cho thấy điều rõ ràng rằng các tương tác xã hội giúp cải thiện các bệnh huyết áp cao hoặc bệnh tim. Nếu chúng ta cùng lúc bị cô lập và áp lực công việc tăng lên, thì thật dễ hiểu khi thấy số lượng trường hợp karoshi nhiều hơn”, ông nói thêm.
Ông Bill cho rằng tác động của đại dịch Covid-19 xuất phát từ thái độ “không khoan nhượng” của người Nhật Bản đối với công việc.
Makoto Watanabe, giáo sư truyền thông tại Đại học Hokkaido Bunkyo ở Eniwa, cho biết có quá ít thay đổi tại nơi làm việc ở Nhật Bản và nhiều công ty đang mắc kẹt trong “kỷ nguyên bong bóng” những năm 1980.
“Tôi đến từ ‘thế hệ băng hà’, những người lao đầu vào tìm kiếm việc làm đầu những năm 1980, ngay sau khi bong bóng kinh tế vỡ tung và mọi thứ trở nên ảm đạm”, ông Watanabe nói.
Vị giáo sư cho rằng: “Cấp trên của chúng tôi đã được hưởng lợi từ sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong những năm 1970 và 1980 và không muốn thay đổi bất cứ điều gì. Nhưng tiền lương vẫn vậy, số lượng nhân viên giảm nên mọi người phải làm việc chăm chỉ hơn và thời gian dài hơn”.
Từ những năm 1950, quyết tâm xây dựng lại nền kinh tế Nhật Bản sau thế chiến II, Thủ tướng Shigeru Yoshida khi đó đã khuyến khích người lao động dành nhiều thời gian hơn cho công việc. Kế hoạch rõ ràng có hiệu quả, vì nền kinh tế Nhật Bản đã vươn lên thứ ba thế giới.
Thỏa thuận này nhanh chóng được người lao động cũng như là các chủ/ban lãnh đạo doanh nghiệp Nhật áp dụng. Giai đoạn ấy, đa số dân công sở đều chọn một công ty để làm việc và cống hiến mãi cho đến lúc nghỉ hưu ở tuổi 60.
Đây có thể được xem là thời kỳ mà người lao động và doanh nghiệp Nhật Bản thực hiện “cuộc hôn nhân trọn đời” với nhau. Nền kinh tế Nhật Bản theo đó mà khôi phục nhanh chóng một cách thần kỳ
Nhận thấy hiệu quả, cam kết này được thắt chặt hơn từng ngày, thậm chí người Nhật khi ấy còn lấy công việc làm “niềm vui”. Và cũng từ đây, mầm mống của căn bệnh Karoshi được hình thành, bắt nhốt và vắt kiệt sức của dân công sở Nhật hàng chục năm sau đó.
Sự căng thẳng, mệt mỏi khiến bệnh đột quỵ và suy tim trở nên phổ biến hơn đối với nhân viên Nhật Bản. Ảnh: BitGab
30 năm sau lời kêu gọi của Thủ tướng Shigeru Yoshida, kinh tế Nhật Bản biến động khi giá cổ phiếu và bất động sản tăng cao, kéo dài mang tới sự bứt phá với cái tên đầy rủi ro “ nền kinh tế bong bóng”, dân công sở Nhật Bản bị buộc phải làm việc kiệt sức đến ngưỡng giới hạn. Theo số liệu thống kê, đỉnh điểm gần 7 triệu người (tức khoảng 5% dân số Nhật Bản khi đó) “quay cuồng” với 60 giờ làm việc mỗi tuần.
Đến năm 1987, các trường hợp karoshi được ghi nhận lần đầu tiên. Lúc này đây, nhận thấy mức độ nghiêm trọng của tình trạng làm việc quá sức của dân công sở, chính phủ Nhật Bản buộc lưu tâm nhưng không thể, tất cả ngoài tầm kiểm soát, tất cả đã quá muộn.
Mọi chuyện càng thêm tồi tệ khi nền kinh tế bong bóng tại Nhật Bản sụp đổ và rơi vào khủng hoảng trong thập niên 1990. Hàng loạt các công ty thời điểm đó bắt buộc phải tái cơ cấu dẫn đến tình trạng dân công sở phải làm việc hết công suất, làm thêm ngoài giờ đến mức kiệt quệ nếu không muốn bị sa thải. Giai đoạn này, các trường hợp karoshi được ghi nhận tương đương với số người Nhật chết vì dịch bệnh.
Trong các bảng số liệu thu thập, danh sách karoshi hầu hết bao gồm những nạn nhân làm việc quá 100 giờ/tháng trước khi chết hoặc quá 80 giờ/tháng trong 2 tháng liên tiếp. Ảnh: News.com
Kể từ khi bong bóng kinh tế Nhật Bản vỡ vào đầu những năm 1980, ông Bill tin rằng người lao động Nhật Bản cần tìm lại sự cân bằng và giữ gìn sức khỏe tinh thần của mình.
Ông nói: “Thông điệp của tôi là mọi người nên nhìn vào bên trong bản thân để có thể quyết định những điều nằm trong tầm kiểm soát của họ”.
Ông đề nghị hãy tránh xa tất cả những tin tức xấu trên mạng xã hội, tập thể dục thường xuyên, cố gắng có giấc ngủ ngon và nói chuyện với bạn bè, gia đình. “Chúng ta phải thay đổi mọi thứ để có hy vọng, nếu không mọi chuyện có thể rơi vào tuyệt vọng”, Bill nói.
Chính phủ Nhật Bản đã thực hiện một số biện pháp để cân bằng cuộc sống – công việc bên cạnh việc phạt tiền các tập đoàn có nhân viên chết vì làm việc quá sức. Một trong những biện pháp đó là cho phép người lao động được tan sở từ 3h chiều mỗi thứ sáu cuối cùng của tháng. Tuy nhiên, biện pháp này không hiệu quả, làm thêm giờ vẫn là một khía cạnh phổ biến của văn hóa doanh nghiệp tại Nhật Bản
Thủ tướng Nhật Bản đề ra mục tiêu thúc đẩy kinh tế trong 3 năm
Ngày 23/10, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã cam kết thực hiện nhiều biện pháp trong 3 năm tới, trong đó có cắt giảm thuế, để thúc đẩy nền kinh tế Nhật Bản bị kìm hãm bởi lạm phát cao và tăng lương chậm.
Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio phát biểu tại kỳ họp thường niên của Quốc hội Nhật Bản ở Tokyo ngày 23/1/2023. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Trong bài phát biểu chính sách trong ngày làm việc thứ 2 tại phiên họp bất thường của Quốc hội, Thủ tướng Kishida cam kết thúc đẩy năng lực cung cấp của Nhật Bản để tạo đà tăng trưởng cho nền kinh tế, với sự trợ lực của tăng lương bền vững và đầu tư sôi động.
Thủ tướng Kishida nêu rõ ông sẽ "ưu tiên kinh tế trên hết", theo đó sẽ tìm cách giải quyết các thách thức mà Nhật Bản đang phải đối mặt, trong đó có giá cả leo thang, "với sự quyết tâm không lung lay và đưa ra các giải pháp dứt khoát, không trì hoãn".
Thủ tướng Kishida thể hiện sẵn sàng đưa ra gói kích thích kinh tế mới vào cuối tháng 10 này và đệ trình ngân sách bổ sung cho tài khóa hiện tại (đến hết tháng 3/2024) để có kinh phí cho gói kích thích mới. Để đối phó với lạm phát, Thủ tướng Kishida cho biết chính phủ sẽ gia hạn trợ cấp cho các mặt hàng xăng dầu, điện và khí đốt đến mùa Xuân tới, thay vì hết hạn vào cuối năm nay như dự kiến ban đầu. Thủ tướng Kishida cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các biện pháp hỗ trợ người thu nhập thấp đã gặp nhiều khó khăn do chi phí sinh hoạt tăng, đồng thời cam kết cung cấp thêm hỗ trợ tài chính cho nhóm này thông qua chính quyền địa phương.
Chính phủ Nhật Bản cũng có kế hoạch giảm thuế cho các công ty dự định tăng lương cho nhân viên, nhưng không đưa ra kế hoạch phục hồi tài khóa quốc gia hiện đang ở mức tồi tệ nhất trong nhóm các nền kinh tế phát triển.
Dù công bố kế hoạch giảm thuế với một số doanh nghiệp nhưng chính quyền của Thủ tướng Kishida trước đó đã quyết định tăng thuế thuốc lá và các loại thuế khác. Trong phát biểu chính sách trên, Thủ tướng Kishida không nêu rõ khi nào sẽ bắt đầu tăng thuế, nhưng cho biết thời điểm thực hiện sẽ được quyết định dựa trên tình hình kinh tế.
Bài phát biểu chính sách trên được đưa ra trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ nội các của Thủ tướng Kishida đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi ông lên nắm quyền hồi tháng 10/2021. Một trong những lý do chủ chốt là người dân ngày càng lo ngại về tình trạng lạm phát tăng vượt mức tăng lương. Phiên họp bất thường của Quốc hội Nhật Bản dự kiến kéo dài tới ngày 13/10.
Nhật Bản cấp phép sử dụng thuốc Lecanemab chữa Alzheimer Ngày 25/9, Bộ Y tế Nhật Bản cấp phép sản xuất và bán thuốc điều trị bệnh Alzheimer do công ty dược phẩm nội địa Eisai Co. và công ty Biogen Inc. của Mỹ phối hợp phát triển. Thuốc Lecanemab. Ảnh: 9News Thuốc Lecanemab, nhãn hiệu Leqembi, là thuốc đầu tiên được cấp phép ở Nhật Bản vừa để điều trị các nguyên...