Vấn đề Biển Đông và Malaysia trong vai trò Chủ tịch ASEAN
Malaysia sẽ tiếp tục cách tiếp cận mềm dẻo trong việc giải quyết các tranh chấp biển, hơn là có một lập trường cứng rắn với vấn đề Biển Đông.
Năm 2015 là năm Malaysia tiếp quản vị trí Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và có trách nhiệm thúc đẩy một cộng đồng ASEAN mạnh hơn. Vai trò lãnh đạo của Malaysia đặc biệt quan trọng hơn vì năm nay là năm chuyển đổi hướng tới sự hội nhập và thành lập một Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC).
Cờ ASEAN (ảnh: Shutterstock.com)
Mặt khác, Malaysia lại đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN giữa lúc các căng thẳng ở Biển Đông chưa được giải quyết. Cả khu vực và thế giới đều đặt sự kỳ vọng cao đối với vai trò của Malaysia trong năm 2015 khi nước này có quan hệ tốt với cả Trung Quốc và Mỹ.
Lập trường Malaysia trong vấn đề Biển Đông
Viện Nghiên cứu Quốc tế S.Rajaratnam (RSIS) nhận định, một số nhà nghiên cứu đã coi cách xử lý tranh chấp trên Biển Đông của Malaysia là một dạng “bảo hiểm rủi ro” nhằm mục đích cân bằng giữa lợi ích quốc gia (duy trì mối quan hệ kinh tế chặt chẽ với Bắc Kinh) và lợi ích của “khu vực” (đảm bảo tranh chấp không quá căng thẳng).
Điều này có lẽ không hề đáng ngạc nhiên khi từ vài năm qua, kim ngạch thương mại của Malaysia với Trung Quốc là rất lớn, vượt quá con số 100 tỷ USD mỗi năm. Có thể nói, Trung Quốc chính là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia và Malaysia là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc tại khu vực Đông Nam Á.
Một hội nghị kinh tế giữ Trung Quốc và Malaysia với sự tham của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (ảnh: Tân Hoa xã)
RSIS cho biết thêm, tuy nhiên thuật ngữ “bảo hiểm rủi ro” cần phải được hiểu trong một bối cảnh lớn. Khác với một số nước Đông Nam Á, Malaysia cũng hoan nghênh cả những đóng góp của Mỹ trong các vấn đề an ninh ở khu vực. Các cuộc tập trận chung (bao gồm cả trong hoặc gần vùng biển tranh chấp) và nỗ lực chống khủng bố tiếp tục là nền tảng cho hợp tác an ninh Mỹ-Malaysia.
The Straight Times (Singapore) ngày 12/1 nhận định, dù không công khai, quyết đoán như Philippines và Việt Nam trong các phản đối tuyên bố về hành động của Trung Quốc nhưng Malaysia cũng đã bày tỏ sự quan ngại của mình với Trung Quốc thông qua các kênh ngoại giao.
Chắc chắn Malaysia sẽ thúc đẩy sự đoàn kết của khu vực khi giải quyết tranh chấp trên Biển Đông. Malaysia vẫn cam kết và đang chủ động thúc đẩy các giải pháp mang tính toàn khu vực cho cuộc tranh chấp này. Malaysia cũng không phản đối lựa chọn giải quyết vấn đề Biển Đông bằng đàm phán song phương với các bên tranh chấp.
Chắc chắn Malaysia sẽ thúc đẩy sự đoàn kết của khu vực khi giải quyết tranh chấp trên Biển Đông (ảnh: The Star)
Video đang HOT
RSIS cho biết, từ trước đến nay, cách thức xử lý tranh chấp của Malaysia khá linh hoạt từ đàm phán trực tiếp, hòa giải, cùng phát triển đến việc để tòa án quốc tế phân xử. Hầu hết, các biện pháp này đã từng được Kuala Lumpur thực hiện thành công trong việc giải quyết tranh chấp với các nước láng giềng Thái Lan, Indonesia và Singapore.
Malaysia sẽ ưu tiên cao cho việc thúc đẩy COC năm 2015
Trong buổi tọa đàm vào đầu tháng 1/2015 tổ chức ở Hà Nội, Đại sứ Dato’ Azmil Zabidi đến từ Đại sứ quán Malaysia tại Việt Nam đã khẳng định, một trong 8 ưu tiên của Malaysia trong năm nay là làm sao phải ngăn chặn được các cuộc xung đột và giải quyết tranh chấp bằng con đường hòa bình
Bên cạnh đó, tại Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM Retreat) diễn ra trong 2 ngày 27-28/1/2015, Malaysia đã chỉ đạo cho Thái Lan làm điều phối viên thúc đẩy các cuộc họp giữa hiệp hội và Trung Quốc.
Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (ảnh: TTXVN)
Có thể thấy, Malaysia đang nỗ lực hướng đến việc đẩy nhanh tiến trình đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) và có thể thông qua COC giải quyết tranh chấp cho các bên có tuyên bố chủ quyền. Đây là phương pháp mà Malaysia có khả năng đặt ưu tiên cao trong năm 2015.
Tuy nhiên, giáo sư Carl Thayer nhận định, việc thông qua COC là không mấy khả thi trong năm nay. Trung Quốc khăng khăng rằng việc tiến hành Tuyên bố chung về hành vi ứng xử của các nước liên quan trong khu vực Đông Nam Á (DOC) cần phải được tiến hành trước. Mặc dù một vài nhóm đàm phán đã được lập ra theo sau DOC và Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn ngân sách cho việc này, nhưng không một kế hoạch gây dựng lòng tin nào được thông qua.
Việc ký kết COC dựa trên cơ sở đồng thuận làm cho ASEAN rất khó khăn trong việc đẩy nhanh những tham vấn về Bộ Quy tắc ứng xử (COC) nếu Trung Quốc không sẵn sàng, giáo Carl Thayer cho biết thêm.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể hy vọng COC sẽ được ký kết khi ASEAN cho thấy được sự đoàn kết của mình. “ASEAN phải duy trì sự thống nhất và Chủ tịch hiện tại của ASEAN phải liên tục ép Trung Quốc đẩy nhanh tốc độ của các cuộc đàm phán. Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các nhà lãnh đạo chính phủ cũng có thể sử dụng các cuộc họp và hội nghị thượng đỉnh thường niên để tạo thêm áp lực. ASEAN cần thiết lập ra một lộ trình và một danh sách những tiến triển đã đạt được về tiến trình đàm phán COC”, giáo sư Carl Thayer cho hay.
Còn nhiều thách thức ở phía trước
Có mối quan hệ tốt với Trung Quốc, Malaysia được xem là đang ở vị thế khá phù hợp để tạo điều kiện kết thúc đàm phán nhanh hơn về COC. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ hết sức khó khăn với bất cứ nước nào giữ cương vị Chủ tịch ASEAN, đặc biệt đối với Malaysia vì bản thân nước này cũng có tuyên bố chủ quyền tại vùng biển này.
Hơn thế nữa, bên cạnh mối quan hệ tốt với Trung Quốc, Malaysia cũng có những gắn kết nhất định với Mỹ. Malaysia đã tham gia “Sáng kiến An ninh chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt” (PSI) do Mỹ đứng đầu mà Trung Quốc phản đối vì cho rằng hoạt động của PSI là vi phạm luật quốc tế (PSI do Mỹ và Ba Lan khởi xướng vào năm 2003 nhằm ngăn chặn các tàu thuyền chở vũ khí hủy diệt hàng loạt, PSI đã thu hút được chữ ký từ hơn 100 quốc gia khác nhau trên thế giới).
Ngoài ra, Malaysia đã cho phép Mỹ sử dụng lãnh thổ để tiếp liệu cho máy bay giám sát tàu ngầm Poseidon. Đây là loại máy bay này có khả năng phát hiện và theo dõi tàu ngầm của Trung Quốc trên Biển Đông – hành động mà Trung Quốc xem là không thân thiện.
Tờ báo điện tử của Singapore, The Straight Times viết, là Chủ tịch ASEAN, Malaysia nhiều khả năng “mắc kẹt” giữa sức ép ngoại giao từ phía Trung Quốc, Mỹ và các nước ASEAN.
Tờ báo điện tử cho biết thêm, nếu Malaysia lựa chọn việc giữ nguyên trạng tranh chấp ở vùng Biển Đông như hiện nay, thay vì đối đầu với Trung Quốc hay Mỹ, áp lực và căng thẳng trong ASEAN có thể dẫn đến chia rẽ.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng băn khoăn rằng, trong trường hợp xảy ra những tình huống không thể lường trước như đụng độ quân sự Mỹ-Trung trên Biển Đông liệu Malaysia có thể hiện vai trò lãnh đạo hiệu quả ứng phó với các sự kiện này hay không?
Liệu Malaysia có thể hiện vai trò lãnh đạo hiệu quả trong năm 2015 sau khi tiếp quản chức Chủ tịch ASEAN ngày 13/11/2014 (ảnh: EPA)
Tuy vậy, Malaysia chắc chắn đã chuẩn bị cho cương vị Chủ tịch ASEAN đầy thử thách. Bởi thế, nhiều nhà quan sát hy vọng rằng Malaysiasẽ thực hiện được mục tiêu đã đề ra từ thời Ismail Abdul Rahman và từ thời điểm sáng lập nên ASEAN. Ismail Abdul Rahman là ngoại trưởng đầu tiên của Malaysia, người ủng hộ hoà bình và trung lập cho khu vực Đông Nam Á, mà từ sáng kiến đó đã hình thành khối ASEAN.
Năm 2015, Malaysia có cơ hội để dẫn dắt khối ASEAN phát triển và nâng cao uy tín của bản thân trên trường quốc tế. Giới quan sát đang kỳ vọng Malaysia sẽ thể hiện được vai trò lãnh đạo của mình trong năm mới./.
Theo VOV Online
Việt Nam cần làm gì để giảm lệ thuộc về kinh tế với Trung Quốc?
Ông Carl Thayer cho biết, Việt Nam khó có thể chấm dứt việc thâm hụt thương mại với Trung Quốc, nhưng sẽ cải thiện được điều này bằng cải cách kinh tế.
Việt Nam phải tập trung cải cách kinh tế
Giáo sư Carl Thayer (ảnh: Quốc Việt/Tuổi trẻ)
PV: Thưa giáo sư Carl Thayer, ông nghĩ Việt Nam có cách nào để thoát khỏi sự phụ thuộc quá lớn vào nền kinh tế Trung Quốc?
GS Carl Thayer: Việt Nam không bao giờ và không nên tính chuyện hoàn toàn "độc lập về kinh tế" đối với Trung Quốc. Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới mà nền kinh tế trên thế giới là nền kinh tế mở và phụ thuộc lẫn nhau.
Hiện Việt Nam có sự thâm hụt thương mại rất lớn với Trung Quốc. Việt Nam đã tìm cách để cân đối lại "sự ảnh hưởng của Trung Quốc" nhưng rất khó để có thể làm được việc này trong thời gian ngắn trước mắt. Điều tốt nhất đối với Việt Nam lúc này là cần dần dần cân đối lại "sự phụ thuộc" ở một số lĩnh vực kinh tế nhất định.
Ví dụ, Ấn Độ đã đồng ý cho Việt Nam vay một khoản tín dụng trị gía 300 triệu USD để thúc đẩy quan hệ thương mại. Việt Nam có thể sử dụng khoản tiền này để nhập khẩu các nguyên liệu cho ngành may mặc và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Việt Nam cũng nên tiếp tục thúc đẩy cải cách nền kinh tế của mình bằng cách thúc đẩy các công ty nhà nước hoạt động hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, Việt Nam cần cung cấp một môi trường phù hợp cho các doanh nghiệp nước ngoài để kéo họ chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam.
Cuối cùng, Việt Nam nên gia nhập TPP và tận dụng cơ hội này của mình đối với 40% nền kinh tế toàn cầu của các nước thành viên. Có một vài dấu hiệu Trung Quốc đang sử dụng đòn bẩy kinh tế để phuc vụ mục đích chính trị (thắt chặt giao dịch nguyên liệu quý hiếm cho Nhật Bản và chuối từ Philippines), tuy nhiên chính điều này đã làm cho Trung Quốc bị hạn chế.
Hơn thế nữa, Việt Nam là thành viên của ASEAN và Hiệp định thương mại tự do Trung Quốc - ASEAN. Việc Trung Quốc tận dụng tối đa đòn bẩy kinh tế đối với Việt Nam có thể sẽ gây ra một kẽ hở ở Đông Nam Á đặc biệt là khi cộng đồng kinh tế ASEAN đã hoàn thiện.
PV: Hiện Việt Nam đang nhập siêu rất lớn từ Trung Quốc. Ngoài đường chính ngạch, hàng hóa của Trung Quốc còn tuồn rất nhiều sang Việt Nam qua các đường tiểu ngạch. Việt Nam cần làm gì để giảm thiểu điều này?
GS Carl Thayer: Việt Nam phải cải cách nền kinh tế của mình, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp nhà nước, và nên khuyển khích sản xuất hàng hóa có chất lượng. Việt Nam nên tham gia TPP. Việt Nam khó có thể chấm dứt thâm hụt thương mại với Trung Quốc, nhưng có thể cải thiện được điều này bằng cách tăng cường trao đổi thương mại với các nền kinh tế khác. Mặt khác đối với tiểu ngạch (buôn lậu), Việt Nam cũng cần phải dập tắt tình trạng tham nhũng của các quan chức biên giới và hải quan.
Câu chuyện TPP và quan hệ Việt- Mỹ- Trung
PV: Việc Việt Nam tham gia vào Hiệp định TPP sẽ tác động thế nào đến quan hệ hợp tác kinh tế giữa Việt Nam - Trung Quốc, khi hiện nay nước này vẫn đang là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam với với kim ngạch song phương hàng năm khoảng 50 tỷ USD, thưa ông?
GS Carl Thayer: Trung Quốc có thể là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam xét về kim ngạch nhưng Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của Việt Nam. Khi Việt Nam gia nhập TPP sẽ có những lợi thế thâm nhập vào những thị trường của tất cả các nước thành viên khác.
Nói một cách khác lợi thế khi Việt Nam tham gia vào TPP là cắt giảm thuế quan. Nếu Việt Nam sử dụng nguyên liệu xuất xứ từ Trung Quốc để sản xuất hàng hoá cho các nước thành viên TPP thì sẽ phải chịu thuế cao hơn là nếu Việt Nam sử dụng nguyên liệu thô từ các nước thành viên TPP khác.
Mối quan hệ kinh tế của Việt Nam với Trung Quốc về cơ bản sẽ không bị ảnh hưởng khi Việt Nam gia nhập TPP. Một số doanh nhân Trung Quốc biết rằng họ vẫn sẽ có lợi nếu đầu tư ở Việt Nam. Và việc Việt Nam gia nhập TPP cũng sẽ không làm ảnh hưởng đến việc Trung Quốc tham gia vào Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực với các nước ASEAN.
PV: Giáo sư đánh giá như thế nào về quan hệ Mỹ- Việt Nam- Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng ở Biển Đông?
GS Carl Thayer: Năm nay sẽ là một năm đáng nhớ trong quan hệ Mỹ-Việt Nam khi hai nước kỷ niệm 20 năm quan hệ ngoại giao. Cả hai bên sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ Đối tác toàn diện.
Các nhà lãnh đạo Việt Nam có lẽ sẽ phải cân nhắc các phản ứng của Trung Quốc khi tạo dựng mối quan hệ với Washington.
Cho dù quan hệ Việt -Mỹ có được cải thiện đến đâu thì cũng sẽ không ảnh hưởng gì tới việc thay đổi trong chính sách của Mỹ đối với Biển Đông. Mỹ sẽ tiếp tục giữ vai trò trung lập đối với các tranh chấp chủ quyền lãnh thổ. Mỹ sẽ tăng cường hỗ trợ an ninh hàng hải của Việt Nam bằng cách hỗ trợ Lực lượng cảnh sát biển.
Lợi ích của Mỹ gắn liền với tự do hàng hải, hàng không và thương mại hợp pháp. Mỹ sẽ phản đối các yêu sách của Trung Quốc nếu những yêu sách này ảnh hưởng đến lợi ích của Mỹ. Tuy nhiên, Mỹ sẽ không can thiệp quân sự đối với vấn đề Biển Đông./.
Phương Chi
Theo_VOV
Giáo sư Carl Thayer dự đoán động thái của Trung Quốc trên Biển Đông Theo Giáo sư Carl Thayer, Trung Quốc đang lặng lẽ củng cố sự hiện diện của mình và "mọi việc sẽ được tiến hành âm thầm" trên Biển Đông trong năm nay. Tuần vừa qua, Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia nghiên cứu về Việt Nam và khu vực Đông Nam Á đã có một buổi giao lưu trực tuyến với các nhà...