Vai trò không thể xem thường của đất ngập nước
Với chủ đề “Không thể tách rời – Đất ngập nước, Nước và Sự sống” ngày Đất ngập nước thế giới 2/2 năm nay nhằm nhấn mạnh sự đóng góp của các vùng đất ngập nước đối với số lượng, chất lượng của nước ngọt trên hành tinh.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, nước và đất ngập nước được kết nối trong mối quan hệ tồn tại không thể tách rời, có ý nghĩa quan trọng đối với sự sống, phúc lợi của con người và sức khỏe của hành tinh.
Công ước về các vùng Đất ngập nước (Công ước Ramsar, Iran, 1971) là điều ước quốc tế với sứ mệnh “Bảo tồn và sử dụng khôn khéo các vùng đất ngập nước thông qua các hành động của địa phương, khu vực, quốc gia và hợp tác quốc tế, nhằm góp phần đạt được mục tiêu phát triển bền vững trên toàn thế giới” với sự tham gia của 171 quốc gia. Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên trở thành thành viên của Công ước Ramsar từ năm 1989.
Vườn quốc gia Tràm Chim ở huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp sở hữu một khu rừng đặc dụng với các cảnh quan tiêu biểu, các hệ sinh thái đất ngập nước đặc thù. Ảnh: Chương Đài/TTXVN.
Các vùng đất ngập nước có vai trò quan trọng đối với tài nguyên nước, đảm bảo nguồn cấp nước cho thế giới thông qua quá trình thu giữ và lưu trữ nước mưa, bổ sung vào các tầng chứa nước ngầm, điều tiết lượng nước, giữ cho lưu vực đầu nguồn trong lành, cung cấp nước uống an toàn tự nhiên; đồng thời cung cấp lương thực, thực phẩm hỗ trợ sản xuất cho 3,5 tỷ người trên thế giới. Đất ngập nước còn có vai trò thiết yếu đối với đa dạng sinh học, 40% số loài trên thế giới sống ở vùng đất ngập nước.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, Ban thư ký Công ước Ramsar đã lựa chọn chủ đề của Ngày Đất ngập nước thế giới năm 2021 là “Không thể tách rời – Đất ngập nước, Nước và Sự sống” (“Inseparable – Water, Wetlands and Life”), đề nghị các quốc gia hưởng ứng, tổ chức các hoạt động kỷ niệm Ngày Đất ngập nước thế giới 2/2/2021 với chủ đề này.
Tại Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường là đơn vị chủ trì tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Đất ngập nước thế giới hàng năm. Năm nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Công văn số 235/BTNMT-TCMT gửi các Bộ, Ban, ngành, đoàn thể tại Trung ương và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị tuyên truyền, phổ biến về tầm quan trọng của các vùng đất ngập nước đối với tài nguyên nước, sự sống của con người, đa dạng sinh học.
Đặc biệt, công văn kêu gọi mọi người dân cùng cam kết bảo tồn, sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước, dừng các hoạt động gây suy thoái và phục hồi các vùng đất ngập nước. Tùy theo điều kiện cụ thể, tiến hành các hoạt động truyền thông phù hợp, tổ chức lễ kỷ niệm, các cuộc thi, triển lãm hoặc phát động các phong trào gắn với chủ đề Ngày Đất ngập nước thế giới năm 2021.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đề nghị các Bộ, ngành, địa phương thực hiện lồng ghép nội dung về bảo tồn và sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước, nguồn nước vào các chương trình, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển.
Nhiều hoạt động về bảo tồn và sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước
Hưởng ứng Ngày Đất ngập nước Thế giới 2/2/2021 với chủ đề "Không thể tách rời - Đất ngập nước, Ban Thư ký Công ước Ramsar đề nghị các quốc gia hưởng ứng, tổ chức các hoạt động kỷ niệm, ngày 18/1, Bộ Tài nguyên và Môi trường có Công văn số 235/BTNMT-TCMT gửi các bộ, cơ quan ngang bộ và cơ quan thuộc Chính phủ; cơ quan Trung ương của các ban, ngành và đoàn thể; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc Hưởng ứng Ngày Đất ngập nước Thế giới năm 2021.
Hàng nghìn, hàng vạn con cò bay lượn trên Đầm Vân Long. Ảnh minh họa: Minh Đức/TTXVN
Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị các bộ, ngành, địa phương chỉ đạo tổ chức một số hoạt động tuyên truyền, phổ biến về tầm quan trọng của các vùng đất ngập nước đối với tài nguyên nước, sự sống của con người, đa dạng sinh học và kêu gọi mọi người dân cùng cam kết bảo tồn, sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước, dừng các hoạt động gây suy thoái các vùng đất ngập nước và phục hồi các vùng đất ngập nước bị suy thoái.
Các bộ, ngành địa phương tùy theo điều kiện cụ thể, tiến hành các hoạt động truyền thông phù hợp, tổ chức lễ kỷ niệm, các cuộc thi, triển lãm hoặc phát động các phong trào gắn với chủ đề Ngày Đất ngập nước thế giới năm 2021.
Các bộ, ngành, địa phương lồng ghép nội dung về bảo tồn và sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước, nguồn nước vào các chương trình, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển...
Công ước Ramsar- Công ước về các vùng đất ngập nước (được ký tại thành phố Ramsar, Iran vào năm 1971). Đây là một điều ước quốc tế với sứ mệnh "bảo tồn và sử dụng khôn khéo các vùng đất ngập nước thông qua các hành động của địa phương, khu vực, quốc gia và hợp tác quốc tế nhằm góp phần đạt được mục tiêu phát triển bền vững trên toàn thế giới" với sự tham gia của 171 quốc gia.
Việt Nam là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên trở thành thành viên của Công ước Ramsar từ năm 1989. Trong thời gian qua, Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động về bảo tồn và sử dụng khôn khéo đất ngập nước để thực hiện trách nhiệm quốc gia thành viên, xây dựng hành lang pháp luật về quản lý đất ngập nước như: Nghị định số 66/2019/NĐ-CP ngày 29/7/2019 của Chính phủ về bảo tồn và sử dụng bền vững các vùng đất ngập nước; thông tư số 07/2020/TT- BTNMT ngày 31/8/2020 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết các nội dung tại điểm c khoản 1 Điều 31 Nghị định số 66/2019/NĐ-CP; quy hoạch thành lập mới 45 khu bảo tồn đất ngập nước đến năm 2030.
Đến nay, Việt Nam có 9 khu đất ngập nước được công nhận vào là khu Ramsar thế giới gồm: Vườn quốc gia Xuân Thủy (Nam Định); Khu hệ đất ngập nước Bàu Sấu nằm trong Vườn quốc gia Cát Tiên (Đồng Nai); Vườn quốc gia Ba Bể (Bắc Kạn); Vườn quốc gia Tràm Chim (Đông Tháp); Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen (Đồng Tháp Mười); Vườn quốc gia U Minh Thượng; Vườn quốc gia Mũi Cà Mau (Cà Mau); Vườn quốc gia Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu); Khu bảo tồn đất ngập nước Vân Long (Ninh Bình). Trong đó năm 2020 công bố thành lập thêm được 2 khu bảo tồn đất ngập nước gồm: Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tam Giang - Cầu Hai (Thừa Thiên Huế) và Khu bảo tồn đất ngập nước Thái Thụy (Thái Bình). Việt Nam tổ chức nhiều hoạt động hướng dẫn sử dụng bền vững đất ngập nước và có nhiều mô hình sử dụng khôn khéo đất ngập nước với sự tham gia của cộng đồng được triển khai nhiều nơi trên cả nước.
Các vùng đất ngập nước có vai trò rất quan trọng đối với tài nguyên nước và cuộc sống con người. Vùng đất ngập nước đảm bảo nguồn cấp nước cho thế giới thông qua quá trình thu giữ và lưu trữ nước mưa, bổ sung vào các tầng chứa nước ngầm, điều tiết lượng nước, giữ cho lưu vực đầu nguồn trong lành cung cấp nước uống an toàn một cách tự nhiên. Các vùng đất ngập nước cung cấp lương thực, thực phẩm hỗ trợ sản xuất, một lượng lớn thủy sản được đánh bắt từ các vùng đất ngập nước. Đồng thời, đất ngập nước cũng cung cấp gạo cho 3,5 tỷ người trên thế giới. Đất ngập nước còn có vai trò rất quan trọng đối với đa dạng sinh học, 40% số loài trên thế giới sống ở vùng đất ngập nước.
Nhiều giống loài ở ĐBSCL dần biến mất Do tác động bởi con người, môi trường sống bị thu hẹp, nhiều loài chim quý hiếm của Vườn Quốc gia Tràm Chim - Khu bảo tồn đất ngập nước (Ramsar thứ 2.000 của thế giới) đã giảm mạnh, thậm chí không còn Những ngày này, về Vườn Quốc gia Tràm Chim (huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp) - nơi được mệnh danh...