VAFI: Xóa bỏ tận gốc suất đầu tư cao khu vực DNNN

VAFI mong muốn lấy Công ty cổ phần cảng Qui Nhơn ( CQN ), là đơn vị đầu tiên phải cam kết suất đầu tư bằng với khu vực doanh nghiệp tư nhân.

Hiệp hội Các Nhà Đầu tư Tài chính VN (VAFI) vừa có văn bản gửi UB Quản lý Vốn Nhà Nước tại Doanh nghiệp cùng các cơ quan, bộ ngành kiến nghị xóa bỏ tận gốc tình trạng suất đầu tư cao tại các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và doanh nghiệp có cổ phần chi phối của nhà nước.

Cảng Quy Nhơn. Ảnh: Báo Giao thông

VAFI cho rằng, cần phải đưa suất đầu tư tại các doanh nghiệp này bằng suất đầu tư so với khối doanh nghiệp tư nhân có trình độ quản trị tốt nhằm phòng chống tham nhũng triệt để, gia tăng niềm tin cho các nhà đầu tư tài chính, từ đó đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước & niêm yết chứng khoán.

Từ kiến nghị trên, VAFI mong muốn lấy Công ty cổ phần cảng Qui Nhơn (CQN ), là đơn vị đầu tiên phải cam kết suất đầu tư bằng với khu vực doanh nghiệp tư nhân

Nêu lý do chọn CQN thực hiện đầu tiên, VAFI cho rằng vì doanh nghiệp này còn nhiều tồn tại, bất cập.

HĐQT CQN đã thổi phồng thành tích kinh doanh năm 2019, báo cáo không trung thực

Ví dụ, báo cáo tài chính 2019 của CQN cho thấy, lợi nhuận trước thuế đạt 128,5 tỷ tăng 7% so với 2018. Nhưng VAFI cho rằng con số này không chính xác mà giảm 3 tỷ so với năm 2018.

VAFI giải thích, năm 2019 khấu hao cơ bản 51.9 tỷ đồng, năm 2018 khấu hao cơ bản 62,6 tỷ đồng, như vậy khấu hao của 2019 đã giảm 10,7 tỷ và chưa hiểu lý do giảm khấu hao nhưng nếu mức khấu hao 2019 như 2018 thì lợi nhuận trước thuế 2019 chỉ là 117,8 tỷ .

Hơn nữa, trong 6 tháng đầu năm 2019, quyền quản trị doanh nghiệp thuộc về công ty Hợp thành và sau đó được chuyển giao cho Vinalines ngày 29/6/2019 (trước đó Vinalines đã có thời gian chuẩn bị tiếp quản DN khoảng 1 năm). 6 tháng đầu năm 2019 Hợp thành báo cáo lợi nhuận sau thuế đạt hơn 56 tỷ. Nếu tính khấu hao theo mức cũ 2018 thì điều hành của CT Hợp thành vẫn tăng trưởng lợi nhuận so với 2018. Còn 6 tháng cuối năm dưới sự điều hành của nhân sự Vinalines cử xuống thì lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 47 tỷ (kém 9 tỷ so với Hợp Thành) nhưng lợi nhuận do Vinalines điều hành vẫn thấp hơn cùng kỳ năm trước.

“Một vấn đề đặt ra là lượng hàng hóa năm 2019 tăng thêm gần 1 triệu tấn, doanh thu tăng gần 100 tỷ, tăng 10% so với 2018 nhưng lợi nhuận lại giảm so với 2018 ở thời kỳ Vinalines quản lý trong khi yếu tố giá cước và nhiều yếu tố cơ bản khác không thay đổi. Một điều đáng lưu ý là thông thường hàng hóa 6 tháng cuối năm bao giờ cũng nhiều hơn 6 tháng đầu năm nhưng lợi nhuận giảm mà lại giảm mạnh trong thời kỳ Vinalines điều hành CQN”, VAFI đặt vấn đề.

Cũng theo VAFI, Công ty Hợp Thành còn mù mờ về khai thác cảng, lại chưa phải là nhà quản lý tài chính chuyên nghiệp nhưng có 1 vấn đề là họ quản lý được chi tiêu và khi chuyển giao sang Vinaline thì có vẻ như nhiều khoản chi tiêu không hợp lý tăng lên và hiện nay cổ đông lo là nếu không được cảnh báo, giám sát tốt thì CQN sẽ trở lại thời kỳ trước Hợp Thành: gửi giá, hoa hồng hoa khói, suất đầu tư cao, tiêu cực tham nhũng phổ biến ở nhiều cấp…..Quyền lợi của cổ đông nhà nước và tư nhân sẽ bị xâm phạm nghiêm trọng .

Những câu hỏi trên theo VAFI đã được các cổ đông đặt ra tại Đại hội cổ đông CQN ngày 26/6/2020, nhưng không nhận được câu trả lời.

Không niêm yết chứng khoán

Tiếp tục phân tích, VAFI cho biết, Nghị quyết ĐHCĐ ngày 29/6/2019 có nội dung đưa CQN lên sàn chứng khoán nhưng cho tới nay CQN không thực hiện bất kỳ công việc gì cho tiến trình niêm yết chứng khoán.

VAFI cho rằng, việc không thực hiện niêm yết của HĐQT làm mất lòng tin của nhà đầu tư vào tiến trình cổ phần hóa, niêm yết thoái vốn của Vinalines và các đơn vị thành viên, thiệt hại vật chất đáng kể cho chính Vinalines và các nhà đầu tư.

Do đó, VAFI đề nghị UB Quản lý vốn nhà nước vào cuộc và thi hành kỷ luật ở mức khiển trách các thành viên HĐQT đại diện vốn nhà nước của Vinalines theo Điểm 1 Điều 28 Nghị định 106/2015/NĐ-CP ngày 23/10/2017 về quản lý người đại diện phần vốn nhà nước giữ các chức danh quản lý tại doanh nghiệp mà nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ.

Đề nghị UB Quản lý vốn nhà nước vào xử phạt hành chính HĐQT càng Qui Nhơn về hành vi trốn niêm yết, không xúc tiến việc niêm yết trong năm 2019.

Lo tài sản bị ăn chặn, thất thoát

Trong kiến nghị của mình, VAFI cũng chỉ ra rằng cổ đông tư nhân CQN đang lo lắng tài sản của họ có thể bị ăn chặn, bị thất thoát nhiều khi HĐQT mới chuẩn bị thực hiện “Dự án Đầu tư xây dựng nâng cấp Bến số 1 Cảng Qui Nhơn”.

- Cải tạo nâng cấp Bến 1 (dài 350 m) nhằm đưa tàu trọng tải lớn 30.000 DWT vào khai thác theo hướng vươn cầu tầu thêm 35 m với chiều dài 480 m nhưng tổng đầu tư được dự toán lên tới con số khủng khiếp hơn 497 tỷ VND. Con số này được cho là có vấn đề do các hạng mục thực hiện chỉ là cải tạo, nâng cấp cầu bến và nạo vét vùng nước trước bến mà chưa có đầu tư máy móc, hạ tầng, như vậy là quá cao.

Trong khi, công ty cổ phần Container VN (Viconship) xây dựng cảng mới (Cảng VIP Greenport) tại Hải Phòng có qui mô 15 ha, chiều dài cầu tầu 400 m thì phần xây dựng hạ tầng gồm san lấp tiếp mặt bằng, làm cầu tầu 400 X 24, làm bãi, làm kho, đường điện, cấp nước, văn phòng… chỉ hết 392 tỷ ( cách đây 4 năm).

Ngoài ra, VAFI còn nhận định, báo cáo nghiên cứu khả thi đưa ra tổng mức đầu tư và các chi phí cho dự án để toàn thể đại hội cổ đông xem xét tại Đại hội bất thường tháng 2/2020 không đáng tin cậy, có thể chỉ là bình phong cho các nhóm lợi ích.

Từ những vấn đề nêu trên, VAFI đưa ra 4 kiến nghị

Với Bộ Kế hoạch đầu tư và Bộ Tài chính ở vai trò quản lý nhà nước về đấu thầu, về quản lý vốn và tài sản nhà nước tại khu vực DNNN, DN có vốn nhà nước tiếp nhận phản ánh, kiến nghị từ VAFI để kịp thời ra các qui định sủa đổi bổ sung về đấu thầu hiện nay với mục tiêu xóa bỏ tận gốc tình trạng suất đầu tư cao tại khu vực DNNN; Quan trọng là phải ban hành được những giải pháp hữu hiệu.

Với UB Quản lý vốn nhà nước phải nghiêm khắc chỉ đạo thi hành kỷ luật những người đại diện vốn nhà nước cố tình không minh bạch thông tin, cố tình bưng bít thông tin để mưu đồ lợi ích cá nhân, cố tình trốn tránh niêm yết để cản trở tiến trình minh bạch thông tin chi tiết và rộng rãi, phải giám sát chặt chẽ dự án (500 tỷ) chuẩn bị tiến hành, chỉ đạo Vinalines đưa ra các giải pháp công khai minh bạch để suất đầu tư tại CQN bằng với khu vực tư nhân.

Ủy ban chứng khoán Nhà nước phải nghiêm khắc phạt hành chính những doanh nghiệp cố tình trốn tránh việc niêm yết; Tiếp thu các giải pháp kiến nghị của VAFI, kịp thời bổ sung mục công bố thông tin bắt buộc chuyên về mua sắm đấu thầu tại các công ty đại chúng để nhà đầu tư, cổ đông giám sát và đánh giá được trình độ quản trị của từng doanh nghiệp được thuận tiện .

Với các cơ quan thanh tra như Kiểm Toán Nhà Nước, Thanh Tra Chính phủ, Thanh tra Bộ tài chính trong chương trình hàng năm của mình theo qui định cần bổ sung nội dung thanh tra việc thoái vốn nhà nước, việc cổ phần hóa, việc niêm yết chứng khoán và kiểm tra suất đầu tư tại khu vực DNNN khi có dấu hiệu nghi ngờ xuất đầu tư cao;

VAFI cho biết sẽ đề suất các giải pháp cụ thể để ngăn ngừa tham nhũng nhằm xóa bỏ tận gốc tình trạng suất đầu tư cao trong khu vực DNNN nhằm giảm thất thoát hàng tỷ đô la mỗi năm cho nhà nước và cho cổ đông.