VAFI: Trả cổ tức bằng cổ phiếu là cổ đông không được nhận 1 đồng tiền mặt nào

Hiệp hội nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) vừa có dự thảo gửi Thủ tướng, Bộ Tài chính đề xuất chưa đánh thuế trả cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng.

VAFI cho rằng trả cổ tức bằng cổ phiếu và trả cổ phiếu thưởng (từ các quỹ của doanh nghiệp) cho nhà đầu tư chứng khoán không làm thay đổi vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp (tại thời điểm chia), không làm giảm lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, không làm thay đổi tỷ lệ sở hữu cổ phần của từng cổ đông, tất cả cổ đông công ty không nhận 1 đồng tiền mặt nào như hình thức chia cổ tức bằng tiền mặt.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu hay trả cổ phiếu thưởng không phải là hình thức phân phối lợi nhuận sau thuế như việc phân phối lợi nhuận sau thuế để trả tiền thưởng cho người lao động, cho ban quản lý hay sử dụng 1 phần lợi nhuận sau thuế để phân phối cổ tức tiền mặt cho cổ đông hiện hữu.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu hay trả cổ phiếu thưởng là để giúp doanh nghiệp hạn chế trả bằng tiền mặt, là để doanh nghiệp dành nhiều khoản lợi nhuận được giữ lại để đầu tư mở rộng sản xuất, khi doanh nghiệp phát triển, doanh thu lợi nhuận tăng lên thì các loại thuế nộp cho nhà nước ngày càng gia tăng.

Nhưng nếu có thuế đánh vào cổ tức cổ phần và cổ phiếu thưởng thì đông đảo nhà đầu tư giảm bớt nhiệt tình với hình thức này vì sợ thiệt đơn thiệt kép: Thua lỗ do giá cổ phiếu giảm và bị đánh thuế lớn.

VAFI đề xuất chưa đánh thuế cổ tức cổ phiếu.

Các nhà đầu tư sẽ đòi hỏi các doanh nghiệp phải chia cổ tức tiền mặt nhiều hơn, hạn chế hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng và như vậy với thị trường chứng khoán sẽ có hàng tỷ đô la được chia cho cổ đông thay vì được tái đầu tư để phát triển mở rộng sản xuất. Các doanh nghiệp phải vay nợ nhiều hơn, đầu tư mở rộng sản xuất sẽ bị hạn chế.

Nhưng với các doanh nghiệp đang khát vốn tự có như hệ thống ngân hàng cổ phần trong nước thì sao? Phải hạn chế mạnh hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu, và cổ phiếu thưởng và hàng năm phải chia cổ tức bằng tiền mặt. Cần lưu ý rằng hệ thống ngân hàng nội địa đang bị tổn thương bởi tình hình COVID, đang rất cần giữ lại lợi nhuận sau thuế để tăng tiềm lực tài chính và xử lý nợ xấu.

Mặt khác việc chia cổ tức bằng tiền mặt còn đang bị kiểm soát từ Ngân hàng nhà nước, không phải các ngân hàng cổ phần muốn chia tiền mặt theo yêu cầu cổ đông là được. Nếu đánh thuế vào hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu thì sẽ làm giảm tính hấp dẫn của cổ phiếu ngân hàng, và các ngân hàng sẽ gặp khó khăn khi huy động vốn từ nguồn lợi nhuận sau thuế.

VAFI nhấn mạnh: “Đánh thuế vào hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng chính là việc cản trở cơ chế huy động vốn hàng năm và thường xuyên của các doanh nghiệp, hệ thống ngân hàng nội địa trong nước sẽ gặp khó khăn khi đang cần giữ lại nhiều lợi nhuận sau thuế để xử lý nợ xấu và các ngân hàng cũng sẽ gặp khó khăn với bài toán giảm lãi suất huy động và lãi suất cho vay”.

Từ các phân tích trên, VAFI không đi xin ưu đãi về miễn giảm thuế cho hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng mà chỉ phân tích mặt lợi, mặt hại của các phương thức đó và khuyến nghị chưa nên đánh thuế vào các hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng để cho thị trường chứng khoán có nhiều cơ hội phát triển và thực sự đóng vai trò là mặt trận hàng đầu trong lĩnh vực phát triển kinh tế.