Vaccine Covid-19 cũng chưa thay thế được khẩu trang, rửa tay và giãn cách

Rửa tay, đeo khẩu trang và giãn cách xã hội sẽ vẫn giữ một vai trò hết sức quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19 ngay cả khi có vaccine.

Thử nghiệm vaccine chống Covid-19 đã được một số quốc gia đẩy nhanh đến giai đoạn test lâm sàng trên người

Theo các chuyên gia y tế, thực hành rửa tay, đeo khẩu trang và giãn cách xã hội có thể sẽ vẫn giữ một vai trò hết sức quan trọng trong cuộc chiến chống Covid-19 ngay cả khi có vaccine. Cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh có những dấu hiệu lạc quan về một số vaccine đã và đang trải qua thử nghiệm lâm sàng.

Bi quan xen lẫn lạc quan về vaccine chống Covid-19

Báo SCMP cho hay, các chuyên gia y tế toàn cầu đã tỏ ra lo ngại rằng, kỳ vọng của thế giới đối với vaccine Covid-19 có thể quá cao trong lúc các nhà sản xuất đã công bố lịch trình phân phối hàng trăm triệu liều. Nhiều quốc gia cũng tiếp tục chi hàng tỷ USD để hy vọng có được sản phẩm chống Covid-19 đầu tiên nhằm nhanh chóng chấm dứt đại dịch tồi tệ nhất trong lịch sử nhân loại.

Tuy nhiên, tới thời điểm này, chưa có loại vaccine đặc trị nào được chứng minh hiệu quả. Thậm chí, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới Tedros Adhanom Ghebreyesus trong tuần qua đã tuyên bố “không có viên đạn bạc nào có thể chống Covid-19 vào lúc này và trong tương lai cũng có thể không có”.

Các chuyên gia cho biết, vẫn còn một chặng đường dài trước khi loài người biết được chính xác liệu có loại vaccine thử nghiệm nào sẽ có hiệu quả với Covid-19 hay không và sẽ còn lâu hơn nữa trước khi bất kỳ sản phẩm nào được phê duyệt, phân phối trên toàn thế giới để tạo ra khả năng miễn dịch toàn cầu.

Ngoài ra, còn nhiều điều chưa biết về tác động của các loại vaccine mới đối với virus Corona chủng mới và liệu chúng có thể ngăn chặn sự lây truyền và kết thúc đại dịch hay không.

Ông David Morens, Cố vấn cấp cao của Tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ cho biết: “Mọi nỗ lực tạo ra vaccine đều giống như một quy trình thử nghiệm và sai lầm mù quáng, trong đó, bạn có thể thành công sớm nhưng không đạt được thành công cuối cùng trong quá trình này”.

“Tất cả chúng ta đều hy vọng rằng thế giới sẽ có được vaccine ngay lần thử nghiệm đầu tiên và trong vòng 6 – 12 tháng nữa chúng ta sẽ có liều thuốc đặc trị và đưa nó ra thị trường. Điều đó là có thể, nhưng sẽ cần rất nhiều nỗ lực và cả may mắn”, ông Morens nói thêm.

Dù không đặt niềm tin quá cao vào sự xuất hiện các loại vaccine chống Covid-19 nhưng cũng có một số lý do khiến cho các chuyên gia y tế và nhà khoa học lạc quan. Một trong số đó là khác với virus HIV (không rời khỏi cơ thể người bệnh khi bị nhiễm), virus Corona chủng mới, có thể bị loại bỏ khỏi cơ thể người bệnh bằng phản ứng miễn dịch tự nhiên, có nghĩa các loại vaccine phù hợp cũng có thể tạo ra khả năng này.

Rửa tay, đeo khẩu trang và giãn cách vẫn quan trọng

Rửa tay, đeo khẩu trang và giãn cách xã hội vẫn là những biện pháp ngăn ngừa quan trọng ngay cả khi vaccine chống Covid-19 được sử dụng

Đồng quan điểm, nhà nghiên cứu vaccine Jon Andrus tại Trường Y tế công cộng thuộc Viện Milken (Đại học George Washington, Hoa Kỳ) cho biết, việc phát triển một loại vaccine hiệu quả không phải là điều dễ chắc chắn. “Thật nguy hiểm cho chúng ta khi đặt tất cả trứng của mình vào một giỏ. Chúng ta cứ nghĩ rằng khi có vaccine thế giới sẽ được cứu nguy mà quên tập trung vào những gì cần phải làm ngay lúc này”, ông Jon Andrus nói.

Theo ông Jon Andrus, điều người dân của các nước phải làm ngay lúc này là tham gia xét nghiệm trên diện rộng, xác định và truy tìm ca bệnh, đeo khẩu trang, giữ gìn vệ sinh và giãn cách xã hội.

Hiện nay, đã có khoảng hơn 20 loại vaccine chống Covid-19 đang được thử nghiệm trên người và 6 trong số những ứng cử viên đó đã tiến vào thử nghiệm giai đoạn 3 (lâm sàng trên người) trên quy mô lớn. Đây cũng là cơ hội đầu tiên để các nhà khoa học thực sự tìm ra liệu chúng có hiệu quả trong việc ngăn ngừa virus nhiễm bệnh ở người hay không.

Một số loại vaccine khi thử nghiệm lâm sàng đã tạo ra cả kháng thể trung hòa – tức là các phân tử bảo vệ có thể gắn vào các gai trên virus Corona và ngăn nó xâm nhập vào tế bào người cũng như hình thành tế bào T đóng vai trò trung tâm trong phản ứng miễn dịch lâu dài của cơ thể.

Về lý thuyết, đây là những dấu hiệu cho thấy vaccine có thể hiệu quả trong việc chống lại Covid-19, nhưng cho đến khi những khả năng phòng vệ này được chứng minh trong các thử nghiệm giai đoạn 3, thì vẫn chưa có thêm nhiều thứ chưa được biết. “Chúng ta không thực sự biết liệu vaccine có kiểm soát được một mầm bệnh cụ thể hay không cho đến khi thế giới hoàn thành xong thử nghiệm giai đoạn 3 trong thời gian không gấp gáp”, nhà tiêm chủng Lu Shan, Giáo sư tại Đại học Y khoa Massachusetts (Mỹ) cho biết.

Ông John Donnelly, người đứng đầu Công ty Tư vấn tiêm chủng tại Hoa Kỳ nói rằng, do tính không chắc chắn của vaccine chống Covid-19, các biện pháp y tế công cộng như giãn cách, đeo khẩu trang và rửa tay thường xuyên cần phải tiếp tục được áp dụng trong một thời gian rất dài nữa trước khi những tiến bộ y khoa mới được chứng minh.

Theo ông John Donnelly, còn nhiều câu hỏi cũng đã được đặt ra về khả năng miễn dịch do các ứng viên vaccine cung cấp. Chẳng hạn như vaccine có thể tạo miễn dịch trong bao lâu, vài tháng, vài năm hay trọn đời.4

Giáo sư Lu Shan tại Đại học Y khoa Massachusetts (Mỹ) cho biết, ngay cả khi các vaccine đã hoàn thành xong giai đoạn 3 cho đến khi được cơ quan quản lý đánh giá trước khi chấp thuận cũng có thể xuất hiện nhiều vấn đề không mong muốn. “Hiệu quả của vaccine là một dãy số khó đoán. Nó giống như câu hỏi kiểu như bạn có hài lòng với 30% hiệu quả của vaccine hay 90%? Bạn đang cố gắng ngăn chặn những ca bệnh nặng, sự phát triển của bệnh dịch hay bạn chỉ đang cố gắng ngăn ngừa một loại nhiễm trùng nhỏ?”, vị giáo sư cũng đang tham gia nghiên cứu cho chương trình phát triển vaccine chống virus HIV do Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ tài trợ, cho hay.