V-pop và ‘cơn bão’ mang tên Underground

Bắt đầu từ hôm nay, chúng tôi sẽ có một chuyên đề về underground với “tất tần tật” các góc nhìn về “cơn bão” đang tàn phá nền V-pop này.

Thế nào là Underground?

Người hâm mộ nhạc Việt chắc chắn ít người chưa từng nghe đến cụm từ “Underground”. Đặc biệt trong thời gian gần đây, khi các nghệ sĩ đến từ “địa hạt” này đang ngày càng khẳng định mình thì cụm từ này lại được nhắc đến nhiều hơn. Vậy nên định nghĩa Underground thế nào cho đúng?

Theo nghĩa tiếng Anh, Underground là “hoạt động trong thế giới ngầm dưới lòng đất”. Vậy hiểu một cách nôm na, nghệ sĩ Underground là những người hoạt động khá “kín tiếng”.

Khác biệt với dòng chảy âm nhạc đại chúng, Underground có thể được hiểu là dòng nhạc không chính thống, ít xuất hiện trên các phương tiện truyền thông. Các nghệ sĩ Underground thường không có những hoạt động thường xuyên như như ra album, single, họp báo hay PR trên báo chí…

Môi trường Underground có thể coi là môi trường không chuyên nghiệp, ít mang lại tiếng tăm, danh vọng và tiền bạc song mang những đặc điểm riêng khá thú vị. Các nghệ sĩ Underground chủ yếu hoạt động trên các cộng đồng mạng. Họ rất thoải mái trong các khâu sáng tác, viết nhạc, thu âm, quảng bá… Với tính chất môi trường Underground là tự do nên các nghệ sĩ có thể thoải mái sáng tạo nên những sản phẩm của chính mình mà không cần quan tâm đến các khuôn phép. Những sáng tác của họ thường giản dị, chân thực, gắn liền với cuộc sống và dễ đi sâu vào lòng người. Khác với dòng nhạc overground (chính thống) lấy tình yêu làm chủ đề chính, nhạc Underground thường tập trung vào đi sâu các vấn đề xã hội bên cạnh chủ đề về tình yêu.

Như vậy, có thể coi Underground là dòng nhạc không chính thức đến từ các nghệ sĩ nghiệp dư. Tuy vậy, với sự phát triển của internet và truyền thông như hiện nay, dòng nhạc “đi lên từ thế giới ngầm” này đang ngày càng chứng minh sức ảnh hưởng to lớn của mình lên sự phát triển chung của V-pop và hứa hẹn sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai.

Quá khứ bị kì thị và lãng quên

Dòng nhạc Underground du nhập vào Việt Nam cùng với sự phát triển của internet và “ngành công nghiệp thu âm”. Dòng chảy chính trong giới Underground chính là thể loại rap – hiphop đến từ các rapper 2 miền Nam Bắc.

Underground gắn liền với sự phát triển của Hiphop Việt

Vào Việt Nam khoảng hơn 10 năm về trước, cùng thời điểm với sự bùng nổ của dòng nhạc trẻ thị trường, nhưng Underground nói chung và rap-hiphop nói riêng chưa có chỗ đứng vững chắc tại Việt Nam bởi sự “xù xì”, “gai góc”, quá xa lạ với nền âm nhạc của nước ta.

Hiphop và rap tại Việt Nam được tác động và phát triển trực tiếp từ Bắc Mỹ thông qua thế hệ thanh niên sinh trưởng hoặc đã từng du học tại Mỹ, Canada… Nghệ sĩ tiên phong mang hiphop vào Việt Nam được giới Underground công nhận chính là Khanh Nhỏ.

Thời kì này, những bài rap thường chịu ảnh hưởng của hiphop Mỹ, rất thô và xa lạ, đi ngược lại các giá trị văn hóa và âm nhạc truyền thống Việt nên bị người hâm mộ kì thị.

Suốt trong thời gian sau đó, từ khoảng năm 2000 đến năm 2010, dòng nhạc Underground tiếp tục được du nhập và phát triển tại Việt Nam với sự xuất hiện các cộng đồng Underground khắp cả nước, nhiều nhất vẫn là TP. HCM và Hà Nội. Tuy có phát triển và gặt hái được một số thành công nhất định nhưng dòng nhạc Underground vẫn chưa có chỗ đứng thực sự. Bởi lẽ:

Thứ nhất, sự phát triển và hoạt động của nó chủ yếu dưới hình thức tự phát. Các nhóm rap, hiphop ra đời và tự hoạt động với nhau mà chưa hề có quy định nào cụ thể.

Thứ hai, đây cũng là thời kì giới Underground có nhiều xáo trộn khi nhóm rap, hiphop các vùng miền thường xuyên có mâu thuẫn với những bài rap quá thô (hay còn gọi là dirty rap). Hậu quả là cái tên Underground tiếp tục nhận được cái nhìn không mấy thiện cảm của khán giả.

Tiếp theo là sự phân biệt, kì thị đối với giới Underground Việt. Dòng nhạc này du nhập vào Việt Nam đúng thời kì nhạc trẻ thị trường đang tung hoành và làm mưa làm gió. Những cái tên của dòng nhạc thị trường như Ưng Hoàng Phúc, Đan Trường, Lam Trường, Quang Vinh… trở thành thần tượng của hàng triệu bạn trẻ.

Bên cạnh đó, nền âm nhạc Underground với những nét khác biệt về văn hóa với những giá trị âm nhạc truyền thống cũng là rào cản quá lớn cho sự hòa nhập dần của nó vào nền V-pop đương đại. Điều này cũng không khó hiểu khi mà Underground xuất phát từ tầng lớp dân nghèo, hạ lưu và da đen bị phân biệt đối xử tại Mỹ.

Indie Music: một dòng chảy mạnh mẽ của Underground

Tuy nhiên, chúng ta có thể thấy rằng, khi du nhập vào Việt Nam, Underground cũng đã bị biến đổi khá nhiều để phù hợp với thị hiếu người hâm mộ. Âm nhạc Underground của năm 2012 đã thay đổi theo hướng tích cực rất nhiều so với bản thân nó những năm 2007, 2006. Đó chính là cơ sở để Underground ngày càng bùng nổ và ăn sâu vào nền âm nhạc Việt.

Trong giai đoạn 2000-2009, một vài tên tuổi trong giới Underground như LK, Đinh Tiến Đạt, Phong Đạt, Andree, Kyo, Lil’ Shady… đã bước đầu gây được ảnh hưởng trong giới trẻ và thậm chí còn nổi tiếng hơn nhiều so với các ca sĩ overground (chính thống).

LK – Rapper có tiếng vang nhất Underground Việt, từng hợp tác với nhiều nghệ sĩ V-pop

Andree – Một rapper có công mang rap từ nước ngoài du nhập vào Việt Nam

Suốt thời gian dài kể từ khi du nhập vào Việt Nam, Underground với nhiều dòng chảy như rap, hiphop, indie music… vẫn chưa có chỗ đứng vững chắc và còn bị nhìn nhận dưới nhiều góc độ khiếm khuyết, thiếu thiện cảm.

Tuy vậy với sự phát triển của âm nhạc và ngành công nghiệp thu âm, nền Underground Việt đã có bước phát triển “thần kì”, tạo nên cơn sốt trong diện mạo nền âm nhạc Việt Nam.

Theo Tiin