Tỷ phú George Soros kêu gọi châu Âu “thức tỉnh”

Tờ La libre của Bỉ đăng bài phân tích của tỷ phú George Soros, chủ tịch Quỹ quản lý Soros và các Quỹ xã hội mở, nhận định về tình hình của Liên minh châu Âu (EU) hiện tại.

Tỷ phú George Soros. Ảnh: Reuters

Trong bối cảnh EU đang bị rơi vào quên lãng do tiến lên một cách mù quáng, ông đánh giá những người châu Âu phải tỉnh dậy trước khi quá muộn, nếu không tương lai liên minh sẽ giống như số phận của Liên Xô cũ.

Cả các nhà lãnh đạo và công dân bình thường của EU dường như không nhận ra họ đang sống trong một thời kỳ cách mạng to lớn như thế nào, với nhiều hậu quả tiềm tàng và kết quả cuối cùng là rất mông lung.

Là một người đã sống đủ lâu và từng vượt qua vô số biến cố, tỷ phú George Soros đã chứng kiến nhiều giai đoạn mà ông cho là được đánh dấu bởi sự mất cân bằng lớn. Theo ông, bước ngoặt tiếp theo sẽ là cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 5/2019. Thật không may, các lực lượng chống EU được dự báo có nhiều khả năng giành được lợi thế so sánh tại cuộc bầu cử tới.

Một trong số những lý do giải thích cho dự báo đó là sự lỗi thời của hệ thống đảng phổ biến ở hầu hết các nước châu Âu, sự bất lực trong việc thay đổi Hiệp ước, cũng như tình trạng thiếu các công cụ pháp lý để trừng phạt các quốc gia thành viên vi phạm nguyên tắc tạo thành EU.

Một mặt, hệ thống đảng này cản trở những người muốn bảo tồn các giá trị sáng lập của EU, mặt khác họ ủng hộ những ý kiến muốn thay thế các giá trị này bằng một thứ gì đó hoàn toàn khác. Điều này đã được kiểm chứng ở cấp quốc gia và thậm chí là còn hơn thế trong các nhóm liên minh trên cấp độ châu Âu.

Nước Đức, quốc gia được xem là đang thống trị EU, được điều hành bởi một liên minh chính trị – hợp nhất Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) và Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo ở Bavaria (CSU) – nhưng sự kết hợp đó không còn sức sống nữa.

Liên minh chỉ tồn tại được khi không đảng nào có vị thế thực sự nổi trội ở Bavaria. Điều này đã thay đổi với sự gia tăng ảnh hưởng của đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD). Vào cuối cuộc bầu cử tháng Chín vừa qua tại Lnder, CSU đã có số phiếu ủng hộ thấp nhất trong hơn 60 năm qua, trong khi AfD lần đầu tiên có chân trong Quốc hội bang Bavaria.

Sự trỗi dậy của AfD đã tước đi lý do tồn tại của liên minh CDU-CSU. Tuy nhiên, liên minh này không thể bị phá vỡ nếu không thông qua một cuộc bầu cử mới, điều mà cả Đức và châu Âu đều không thể cho phép xảy ra. Do đó, liên minh cầm quyền hiện tại sẽ chẳng công khai ủng hộ châu Âu như vậy nếu “sườn phải” của họ không bị AfD đe dọa.

Tuy nhiên, tình hình không phải là đã vô vọng. Những người của đảng Xanh (Ecologiste) Đức nổi bật là đảng duy nhất ủng hộ châu Âu tại nước này và họ tiếp tục giành được ngày càng nhiều sự ủng hộ trong các cuộc thăm dò dư luận, trong khi AfD dường như đã đạt đến đỉnh điểm ( trừ tại khu vực Đông Đức cũ). Các cử tri của liên minh CDU/CSU dù sao cũng được đại diện bởi một đảng ủng hộ sự gắn kết trên nhiều mặt đối với các giá trị châu Âu.

Tại Vương quốc Anh cũng vậy, một hệ thống đảng lỗi thời vô hình trung đã ngăn cản ý chí người dân được thể hiện đầy đủ. Công đảng và đảng Bảo thủ bị chia rẽ trong nội bộ, nhưng các nhà lãnh đạo lần lượt là Jeremy Corbyn và Theresa May, rất quyết tâm đi đến cùng trong việc đưa nước Anh ra khỏi EU(hay còn gọi là Brexit) – điều mà họ đã từng nhất trí hợp tác.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo Corbyn và May đang làm dấy lên sự phản đối ngay trong lòng hai đảng. Sự phản đối trong trường hợp Công đảng gần như là một cuộc nổi dậy. Chỉ một ngày sau cuộc gặp giữa ông Corbyn và bà May, Thủ tướng Anh đã công bố một chương trình giúp đỡ cho các khu vực bầu cử truyền thống của Công đảng thân Brexit đang trong tình trạng nghèo khó ở phía Bắc nước Anh.

Đây chính là lý do mà ông Corbyn bị cáo buộc phản bội lời hứa mà ông đã đưa ra tại hội nghị của Công đảng vào tháng 9/2018 để ủng hộ một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai về Brexit trong trường hợp không thể thực hiện một cuộc bầu cử sớm.

Còn tại Italy, đất nước này đang đối mặt với một tình huống gần tương tự. EU đã phạm một sai lầm nghiêm trọng vào năm 2017, bằng việc thực thi nghiêm túc Thỏa thuận Dublin, vốn không công bằng đối với các quốc gia như Italy, nước đón tiếp đầu tiên những người di cư vào EU.

Điều này đã khiến cuộc bầu cử diễn ra vào năm 2018 tưởng chừng thuận lợi cho phe ủng hộ châu Âu và nhập cư đã cho kết quả chiến thắng rơi vào tay của đảng Liên đoàn phương Bắc và Phong trào 5 sao, các đảng bài châu Âu.

Từ chỗ chiếm ưu thế trước đây, đảng Dân chủ hiện đang rơi vào tình huống xáo trộn. Điều này dẫn tới tình trạng một tỷ lệ đáng kể cử tri vẫn ủng hộ châu Âu hiện không có đảng nào để tin tưởng gửi gắm lá phiếu của họ. Tuy nhiên, một nỗ lực đang được thực hiện để tổ chức một danh sách thân châu Âu thống nhất. Một sự tái cơ cấu tương tự trong hệ thống các đảng chính trị đang diễn ra tại Pháp, Ba Lan, Thụy Điển và cả ở những nơi khác.

Đối với các liên minh tầm châu Âu, tình hình thậm chí còn khó khăn hơn. Trong khi nhiều đảng tại các quốc gia ít nhiều đều có truyền thống trong quá khứ, các nhóm đảng châu Âu hoàn toàn bị chi phối bởi lợi ích cá nhân của các nhà lãnh đạo của họ.

Đảng Nhân dân châu Âu (EPP) bị chỉ trích nhiều nhất về mặt này. EPP về cơ bản không có nguyên tắc, như được minh họa bằng việc sẵn sàng cho phép đảng Fidesz của Thủ tướng Hungary Viktor Orbán duy trì đa số và kiểm soát việc phân phối các chức vụ tốt nhất trong EU. Trong khi các lực lượng bài châu Âu xuất hiện với quan điểm rõ ràng, ít nhất họ có những nguyên tắc nhất định, bất chấp những quan niệm khó chịu.

Những bước đi đầu tiên về quốc phòng của châu Âu chống lại kẻ thù của nó, cả bên trong và bên ngoài, đòi hỏi sự thừa nhận mức độ nghiêm trọng của các mối đe dọa. Thứ hai là đánh thức đa số người ủng hộ châu Âu dường như vẫn đang ngủ và huy động họ bảo vệ các giá trị sáng lập của EU. Nếu không, giấc mơ về một châu Âu thống nhất có thể trở thành cơn ác mộng của thế kỷ 21./.

Theo TTXVN