Tỷ lệ lấp đầy trung tâm thương mại giảm, ngành dịch vụ ăn uống linh hoạt thích nghi

Kể từ đợt dịch bùng dịch COVID-19 vào cuối tháng 4 đến nay, thị trường bán lẻ Việt Nam đã chứng kiến nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa, trả mặt bằng hoặc thu hẹp mô hình kinh doanh.

Đơn cử như TP Hồ Chí Minh, mặc dù là đô thị trung tâm nhưng tỷ lệ lấp đầy của các trung tâm thương mại, khối đế bán lẻ tại đây chỉ đạt 94%, giảm hẳn so với thời điểm trước đó.

Từ ngày 9/9, TP Hồ Chí Minh cho phép loại hình kinh doanh dịch vụ ăn, uống được phép hoạt động từ 6 giờ đến 18 giờ hằng ngày theo hình thức bán hàng mang về. Ảnh: Mạnh Linh/Báo Tin tức

Các doanh nghiệp và tiểu thương ngành dịch vụ ăn uống (F&B) đã có rất nhiều hình thức thay đổi trong phương pháp kinh doanh để thích ứng với đại dịch. Theo đó, nhiều nhà hàng ăn uống thương hiệu lớn, chất lượng cao cấp với mô hình phục vụ tại chỗ sang trọng cũng thay đổi chiến lược. Họ chuyển sự tập trung từ nhóm khách tiêu dùng du lịch, tiêu dùng cao sang phân khúc khách Việt Nam địa phương, người dân thu nhập trung bình – khá nhưng có nhu cầu ăn uống ổn định để đảm bảo tăng trưởng doanh thu bình ổn.

Thực tế là đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi toàn bộ hành vi của người tiêu dùng, cách vận hành của thị trường bán lẻ với những cơ hội xen lẫn thách thức. Bởi vậy, các hộ kinh doanh cần linh hoạt và chủ động trang bị cho mình những nền tảng đúng đắn để nắm bắt cơ hội tốt.

Bà Trần Phạm Phương Quyên, Quản lý cho thuê mặt bằng bán lẻ Savills Việt Nam nhận xét, thời gian qua, hàng loạt các hãng ăn uống đã sáng tạo và mong muốn chuyển mình, tìm ra hướng đi trong đại dịch này. Điển hình như thương hiệu được nhiều người ưa thích như Haidilao Hotpot ra mắt menu ăn lẩu tại nhà với các phần ăn trung bình, giá thành hợp lý; hay El Gaucho chăm chút các khẩu phần ăn mang đi (delivery) với cam kết chất lượng và dịch vụ cao cấp. Cùng đó, Pizza 4P’s có sản phẩm đóng hộp với bao bì và chất lượng đảm bảo; Cheese Coffee với menu phục vụ mang đi và các món đặc sản chỉ dành riêng cho các quận nhất định…

Những dẫn chứng này cho thấy sự chuẩn bị chu đáo trong mạng lưới vận chuyển và phân phối đến từ các doanh nghiệp, tạo cú “lội ngược dòng” ngay cả khi trong thời kỳ giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16. Điều này đã giúp các thương hiệu vẫn được thị trường tiêu dùng quan tâm, theo dõi, ủng hộ.

Theo khảo sát của Bộ phận bán lẻ Savills Việt Nam thực hiện vào tháng 7/2021 cũng cho thấy, tỷ trọng doanh thu của kênh trực tuyến (online) so với tổng doanh thu của hãng trung bình tăng 1,5 – 2 lần so với trước dịch COVID-19, thể hiện tiềm năng tăng trưởng doanh thu khổng lồ. Bởi vậy, nhiều hãng đều dốc sức đầu tư cho mạng lưới kinh doanh trực tuyến này.

Đây cũng chính là sự tiến hóa trong cung cách thị trường bán lẻ F&B Việt Nam hoạt động trong giai đoạn hậu đại dịch sắp tới, dự kiến là sân chơi của thương mại điện tử và hệ thống vận chuyển, giao nhận và hàng hóa chuẩn chỉnh – bà Quyên nhận xét.

Thực tế cũng cho thấy, các hộ kinh doanh ăn uống vừa và nhỏ hoặc tiểu thương khởi nghiệp ngành F&B cũng có thể tham gia vào cuộc chiến này với những cơ hội luôn tồn tại trong chính thời kỳ giãn cách khó khăn này. Bởi đây chính là giai đoạn để hoàn thiện việc xác định chiến lược phát triển thận trọng, xây dựng nền tảng và nguồn lực để tham gia vào thương mại điện tử sâu sát hơn trên một số sàn thương mại tập trung lớn như Lazada, Shopee, Tiki, Facebook, Instagram… để tận dụng lượng khách “khổng lồ” sẵn có. Vấn đề đặt ra là các chủ kinh doanh cần tìm đúng đối tượng khách hàng mục tiêu của mình có nhu cầu ăn uống chuyên biệt hoặc phổ biến và tùy vào mục tiêu cũng như định vị riêng của thương hiệu.

Theo bà Quyên, quan trọng nhất vẫn là trau chuốt khâu chất lượng, hương vị sản phẩm, bảo quản và bao bì tươm tất thể hiện đúng tinh thần của thương hiệu và lấy được sự yêu mến của khách hàng. Trong bối cảnh mà người tiêu dùng không trực tiếp đến cửa hàng để cảm nhận không gian, chất lượng phục vụ được thì chất lượng sản phẩm, khâu giao nhận chu đáo và sức mạnh marketing truyền miệng mới là nội dung lan tỏa rộng hiệu quả nhất.

Bên cạnh đó, xu hướng thanh toán trả trước bằng ví điện tử hoặc thẻ, không dùng t.iền mặt cũng được phổ biến với tốc độ chóng mặt với 51% người tiêu dùng ở Việt Nam đã chuyển hóa từ thanh toán t.iền mặt khi nhận hàng sang thanh toán trả trước này kể từ khi dịch COVID-19 xuất hiện (khảo sát của YoGov từ tháng 6/2021).

Vì vậy, hộ kinh doanh ăn uống cũng cần tìm hiểu và đầu tư sớm vào các kênh ví điện tử hoặc thẻ để tối đa hóa sự thuận tiện trong thanh toán cho khách hàng, khiến họ cảm thấy gần gũi và thoải mái hơn trong hoạt động mua sắm ăn uống mỗi ngày; dần dà, sẽ trở thành thói quen và là lượng khách hàng trung thành vững chắc của hãng.

Để phục hồi kinh tế sau dịch và tạo đà tăng trưởng trong thời gian tới, bà Quyên cho rằng, các doanh nghiệp F&B cần hoạch định chiến lược mở rộng cửa hàng phù hợp. Trong số đó, cần ưu tiên lựa chọn địa điểm kỹ càng; không cần tập trung nhiều cửa hàng tại một khu vực trung tâm mà nên xây dựng mạng lưới cửa hàng dàn trải trên diện rộng trên nhiều quận, thành phố, địa phương để tối đa hóa sự tiếp cận đến càng nhiều khách hàng nội địa; đồng thời, cung cấp sự tiện lợi ăn uống ngay tại khu vực khách hàng ở, vừa bao phủ diện rộng cho mạng lưới vận chuyển và bán hàng mang đi (delivery) của hãng.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp nên cân nhắc thu gọn lại diện tích không gian quán chỉ vừa đủ hợp lý để tránh lãng phí không gian và chi phí. Trước đây, các nhà hàng, quán café hay chú trọng vào hình thức trải nghiệm không gian tại quán cũng làm ảnh hưởng đến một phần tiềm năng lợi nhuận. Quản lý các chi phí thuê mặt bằng chỉ nên giữ ở mức tối đa từ 10-16% doanh thu để duy trì hiệu quả cửa hàng.

Cùng đó, việc tinh gọn bộ máy và chi phí hoạt động của quán bao gồm giảm số lượng nhân viên làm việc tại cửa hàng với chương trình huấn luyện đa nhiệm cho mỗi nhân viên để sử dụng nguồn lực nhân sự hiệu quả hơn cũng nên được tính đến.

Mặt khác, doanh nghiệp có thể tập trung nguồn lực và phần tài chính tiết kiệm được đó để đầu tư và nuôi dưỡng hệ thống phân phối và kênh giao nhận hiệu quả; chăm chút vào các thông điệp marketing online, chăm sóc giá trị tinh thần và trải nghiệm của khách hàng tại nhà đối với sản phẩm của mình…

Mặc dù các nhà bán lẻ F&B đang thận trọng hơn khi mở cửa hàng mới với xu hướng dịch chuyển mạnh giữa các kênh bán hàng lẫn nhau đem đến nhiều cơ hội lẫn thách thức nhưng các chuyên gia nhận định, nhu cầu từ việc ăn uống vẫn ổn định. Nhất là sau khoảng thời gian giãn cách dài tại nhà, người dân không được đa dạng các lựa chọn về dịch vụ ăn uống nên sẽ tạo ra tâm lý bùng nổ “hậu dịch”. Đây chính là triển vọng tích cực cho các doanh nghiệp và tiểu thương chuẩn bị cho các ý tưởng mới để đón đầu sự bật dậy của toàn thị trường bán lẻ và người tiêu dùng.