Tuyển Anh thắng nhờ chiến thuật của Southgate

Làm gần đúng như những gì huấn luyện viên Jose Mourinho chỉ ra, Gareth Southgate hái quả ngọt nhờ điều đó.

Lần đầu tiên kể từ năm 1966, tuyển Anh mới thắng Đức ở một trận knock-out tại giải đấu lớn. Gánh nặng lịch sử và những thống kê trong quá khứ không ủng hộ người Anh. Tuy nhiên, họ đã vượt qua nhờ dấu ấn chiến thuật của HLV Southgate.

Một ngày trước khi trận Anh với Đức diễn ra, HLV Mouinho đã khuyên Southgate nên chuyển sang sơ đồ 3 trung vệ (3-4-3 hoặc 5-2-3 khi chuyển đổi) trước đối thủ truyền kiếp.

“Tam sư” đã chơi 4-3-3 hoặc 4-2-3-1 ở 3 trận vòng bảng. Southgate tin tưởng vào sơ đồ 4 hậu vệ đến mức ở trận gặp Croatia, ông thậm chí nhét một cầu thủ thuận chân phải như Kieran Trippier cho vị trí hậu vệ trái truyền thống.

Tuyển Anh đánh bại Đức 2-0 để vào tứ kết Euro 2020. Ảnh: Reuters.

Tuyển Anh thay đổi

Với sơ đồ 4 hậu vệ, tuyển Anh giữ sạch lưới ở vòng bảng. Nhưng Mourinho tin để phong tỏa hai cánh của tuyển Đức, tuyển Anh cần chuyển sang chơi với sơ đồ 3 trung vệ.

“Họ nên dùng 3 trung vệ là Kyle Walker, John Stones và Harry Maguire, bên cạnh 2 hậu vệ biên là Luke Shaw và Reece James”.

Và ngoại trừ vị trí của Reece James (Trippier thay), Southgate đã sắp xếp hàng thủ đúng như đề xuất của Mourinho. Ý đồ của cả hai HLV nói trên là rõ ràng. Họ cần hạn chế khả năng dâng cao và xâm nhập vòng cấm của 2 cầu thủ chạy biên (wing back) tuyển Đức.

Robin Gosens và Joshua Kimmich đã hành hạ bộ đôi hậu vệ cánh của Bồ Đào Nha trong chiến thắng 4-2 của Đức. Nếu Kimmich đủ kỹ năng và sự thông minh để chơi ở vị trí này, Gosen là một phát hiện khác của bóng đá châu Âu. Gosens chơi hay trong màu áo Atalanta ở vị trí wing back.

“Bồ Đào Nha đã chơi với hàng thủ 4 người và bị Gosens lẫn Kimmich hủy diệt”, Mourinho phân tích. “Gosens và Kimmich rất giỏi trong các pha chồng biên. Người ta có thể không biết Gosen, nhưng anh ta (với vai trò wing back) rất giỏi trong hệ thống của Atalanta”.

Nhưng cũng chính cách chơi đó khiến người Đức suýt thua trước Hungary, một đội đã chơi với hệ thống 3 trung vệ.

Nhiều chuyên gia bóng đá Anh trước trận nhận định Southgate quá cẩn trọng khi cất Phil Foden, Mason Mount hay thậm chí Jack Grealish trên băng ghế dự bị.

Nhà báo Guillem Balague của Sky Sports thậm chí ám chỉ Southgate hèn nhát khi chơi với sơ đồ 3 trung vệ. Tiền vệ Jack Wilshere không hiểu nổi tại sao các ngôi sao tấn công sáng tạo như Foden, Mount hay Grealish ngồi ngoài.

Southgate có lý do của mình. Việc bỏ đi 1-2 ngôi sao tấn công giúp tuyển Anh về lý thuyết, có 7 cầu thủ phòng ngự. Bộ đôi tiền vệ trung tâm Kalvin Phillips và Declan Rice có khả năng pressing và tranh chấp tốt.

Tuy nhiên, khả năng triển khai bóng của bộ đôi này là một vấn đề. Điều đó lý giải nguyên nhân trong một giờ đầu tiên của trận đấu, cả Anh và Đức đều không tạo ra nhiều cơ hội.

Cả Anh và Đức đều chơi với sơ đồ giống nhau, và đều kém ở khả năng tấn công trung lộ nên tập trung khoét biên.

Cơ hội tốt nhất của tuyển Đức trong hiệp 1 đến từ pha phản công trung lộ, khi hàng thủ tuyển Anh dâng cao pressing. Nhưng tuyển Đức không thường sử dụng miếng đánh này, nên số cơ hội cho họ không nhiều. Cơ hội mười mươi của Thomas Mueller ở hiệp 2 xuất phát từ sai lầm của Raheem Sterling.

Dẫu vậy, nó cũng cho thấy nhược điểm của tuyển Anh khi chơi với sơ đồ 3 trung vệ. Họ dễ bị khoét trung tuyến khi xô lệch đội hình. Rất tiếc, Đức ở giải này không mạnh trong các miếng đánh trung lộ.

Sterling suýt từ người hùng thành tội đồ. Ảnh: Reuters.

Quyết định bởi khoảnh khắc

Ýđồ của HLV Southgate là rõ ràng, ông muốn tuyển Anh phòng thủ chặt chẽ trước khi tìm ra sơ hở của đối phương. Người Anh sẵn sàng cho một trận đấu khan hiếm bàn thắng.

Trong bài phỏng vấn trước trận, Harry Kane tiết lộ mình và các đồng đội đã tập đá penalty rất nhiều. “Chúng tôi sẽ hạnh phúc nếu thắng Đức sau loạt luân lưu”, Kane nói.

Sau khi vòng bảng Euro kết thúc, tuyển Anh nằm trong số những đội dẫn đầu bảng ghi ít bàn nhất lịch sử. Họ chỉ 2 lần sút tung lưới đối phương, nhưng bù lại cũng giữ sạch lưới. Tuyển Anh là đội có tỷ lệ tịnh tiến bóng lên trên thấp nhất giải đấu, với 0.98 m trên giây ( Opta ).

Chỉ số này cho thấy thái độ thi đấu của tuyển Anh, họ đề cao sự an toàn. Tất nhiên, việc thiếu những tiền vệ trung tâm xuất sắc cũng là lý do Anh triển khai bóng theo trục dọc không tốt.

Phillips và Rice không giỏi chuyền hay kéo bóng lên trên như Toni Kroos hay Leon Goretzka. Dẫu vậy, Southgate có phương án khác. Ông sử dụng Walker hoặc Maguire như một hậu vệ ảo.

Walker có lúc dâng cao như một tiền vệ. Anh không lạ gì cách chơi này khi đã quá quen trong hệ thống của Pep Guardiola.

Trong khi đó, Maguire cũng có khả năng kéo bóng tốt và cầu thủ của Man Utd thường dâng cao trong hiệp 1.

Sự có mặt của Walker và Maguire ở trung tuyến giúp Anh kiểm soát tuyến giữa tốt hơn.

Vị trí trung bình của Anh và Đức sau hiệp 1. Cả hai đội chơi sơ đồ giống nhau (3-4-3 hoặc 5-2-3 khi chuyển đổi). Số 6 Maguire của Anh hay dâng cao chơi như một tiền vệ. Đồ họa: Sky Sports.

Trên hàng công, sự hy sinh của Harry Kane cũng cần được nói đến. Tiền đạo Tottenham Hotspur không có phong độ ghi bàn cao giải này. Nhưng khả năng lùi sâu và đóng góp chung vào lối chơi của Kane là rất tốt.

Ở Tottenham mùa rồi, Kane là một trong những chân chuyền tốt nhất. Khi trung phong người Anh lùi sâu, bộ đôi trung vệ của tuyển Đức cũng bị hút theo. Khoảng trống ở hàng thủ tuyển Đức lúc này lộ ra, cho Sterling và Saka, 2 cầu thủ có tốc độ xâm nhập.

Trong cả hai bàn thắng của tuyển Anh, 2 cầu thủ chạy cánh Sterling và Shaw đều di chuyển từ biên vào trung lộ trước khi mở bóng ra biên để tạo ra các tình huống tạt bóng tầm thấp vô hiệu hóa các trung vệ tuyển Đức.

Sự có mặt của Jack Grealish cũng là miếng đánh đặc biệt khác của HLV Southgate. Khả năng khai thác khoảng trống và phối hợp của tiền vệ Aston Villa giúp Anh tạo ra 2 cú đấm quyết định. Saka ban đầu được trao vai trò này, trước khi rời sân để nhường chỗ cho Grealish.

Điều này có lẽ giải thích tại Jadon Sancho, Phil Foden hay Mason Mount không được sử dụng. HLV Southgate muốn ưu tiên phòng ngự và sẵn sàng tung thêm cầu thủ tấn công khi cần tạo ra cú đấm quyết định.

Tất nhiên, bóng đá còn là câu chuyện của những khoảnh khắc. Mọi thứ có thể rất khác nếu Mueller ghi bàn sau đường chuyền lỗi của Sterling.

Thế nhưng, không thể phủ nhận chiến thuật của Southgate là điểm nhấn lớn giúp Anh thi đấu an toàn trước Đức. Ngoại trừ cơ hội của Mueller hay cú sút của Goretzka, hàng thủ Anh đã chơi an toàn trong trận.

Việc tiểu ban kỹ thuật của UEFA chọn Maguire cho danh hiệu cầu thủ hay nhất trận cũng là điều đáng bàn. Cả Sterling, Kane, Grealish hay Shaw đã góp công vào hai bàn thắng. Nhưng điểm tựa từ hàng thủ mới là thứ giúp người Anh làm nên lịch sử trước Đức.

Và với việc tận dụng tốt hơn trong các khoảnh khắc quyết định, người Anh đã thắng. Independent bình luận kể từ World Cup 2018, Southgate cho thấy một tuyển Anh chơi thực dụng và linh hoạt hơn bao giờ hết. Tới Euro 2020, điều đó thể hiện rõ hơn.

“Tuyển Anh có thể mơ về ngôi vô địch?”, Guardian đặt câu hỏi. Có lẽ còn hơi sớm để nói về điều đó, dù Anh đã rơi vào một nhánh đấu nhẹ.

Tuy nhiên, những gì Anh đang thể hiện khiến người ta hình dung ra hình ảnh của Pháp và Bồ Đào Nha những năm trước. Để vô địch Euro hay World Cup, sự thực dụng và chắc chắn trong phòng ngự là điều tiên quyết.