Tương lai Internet ở Hong Kong

Khi luật an ninh Hong Kong có hiệu lực, cuộc chiến Mỹ – Trung xoay quanh vấn đề quản lý, giám sát nội dung và tương lai của Internet lại trỗi dậy.

Người dùng và các công ty Internet ở Hong Kong không chịu sự kiểm duyệt gắt gao như ở Trung Quốc đại lục. Tuy nhiên, tình hình đang thay đổi khi luật an ninh Hong Kong, có hiệu lực từ 1/7, trao quyền cho cảnh sát giám sát nội dung trực tuyến.

Trong hai ngày qua, nhiều hãng công nghệ lớn, như Facebook, Google, Twitter, Zoom và LinkedIn, tuyên bố từ chối xét duyệt các yêu cầu liên quan tới dữ liệu người dùng từ các nhà chức trách Hong Kong. Ngược lại, chính quyền thành phố này khẳng định việc không tuân thủ luật có thể khiến các nhân viên công ty bị bắt giam.

TikTok, dù thuộc ByteDance có trụ sở ở Bắc Kinh, còn quyết liệt hơn khi tuyên bố rút khỏi Hong Kong trong vài ngày tới.

Theo luật mới, các nhà chức trách Hong Kong có thể kiểm soát mọi người trên thế giới khi nói về các chính sách gây tranh cãi của thành phố. Ví dụ, nhân viên Facebook có thể bị bắt ở Hong Kong, nếu công ty này không giao nộp dữ liệu về ai đó ở Mỹ, người mà các nhà chức trách Trung Quốc cho là một mối nguy cơ đối với an ninh quốc gia.

“Nếu Facebook từ chối cung cấp dữ liệu an ninh quốc gia, mạng xã hội này có thể bị đình chỉ hoạt động và đánh mất thị trường Hong Kong”, Glacier Kwong, chuyên gia của tổ chức Keyboard Frontline, nhận định. “Khả năng này không phải là không thể xảy ra. Trung Quốc vẫn thường tận dụng sự rộng lớn của thị trường cũng như hoạt động tẩy chay để khiến các công ty nước ngoài phải nghe theo yêu cầu của họ”.

Nhiều người giơ cao smartphone trong một cuộc biểu tình ở Hong Kong năm 2019.

Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung đang khiến nhiều công ty Trung Quốc như Huawei và ZTE lao đao. Ngược lại, việc kiểm soát nội dung số của Trung Quốc cũng đẩy các công ty Mỹ như Google, Facebook ra khỏi quốc gia đông dân nhất thế giới.

Luật an ninh Hong Kong có thể khiến Mỹ nổi giận. Đầu tuần này, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết chính quyền Trump đang cân nhắc cấm các ứng dụng mạng xã hội Trung Quốc, trong đó có TikTok, do lo ngại an ninh quốc gia.

Kinh nghiệm của Google năm 2019 là ví dụ cho thấy sự nguy hiểm mà các công ty Internet Mỹ có thể phải đối mặt. Năm ngoái, khi cảnh sát Hong Kong chật vật xoay sở trước các cuộc biểu tình, họ tìm kiếm sự hỗ trợ từ các công ty Internet. Theo Charles Mok, thành viên hội đồng lập pháp Hong Kong, số lượng các yêu cầu cung cấp dữ liệu người dùng từ cảnh sát đã tăng lên hơn 7.000 trong nửa sau năm 2019 so với đầu năm.

Cảnh sát cũng yêu cầu Google gỡ bỏ hàng loạt bài viết, trong đó có một tài liệu mật của cảnh sát bị rò rỉ trên mạng, một video từ nhóm hacker Anonymous với nội dung ủng hộ người biểu tình… Trong các trường hợp này, Google đều từ chối hợp tác. Tuy nhiên, luật an ninh mới có thể khiến họ bị phạt, bị tịch thu thiết bị và nhân viên bị bắt giữ.

“Rồi chúng ta sẽ thấy, không chỉ số lượng các yêu cầu tăng lên, mà quyền lực trong tay các nhà chức trách cũng sẽ lớn hơn”, Charles Mok nói.

Một số ứng dụng nhỏ ở Hong Kong liên quan tới các chiến dịch biểu tình đã biến mất. Nhiều người cũng chủ động rà soát, xóa post và gỡ “like” trên các group, thậm chí xóa tài khoản trên những nền tảng như Twitter. Lo sợ WhatsApp cung cấp các tin nhắn cho chính quyền, làn sóng tải ứng dụng mã hóa Signal cũng tăng mạnh. Dù vậy, theo New York Times, WhatsApp chưa nhận được yêu cầu dữ liệu nào từ cảnh sát khu vực này.

Một số công ty đang cân nhắc dịch chuyển dữ liệu khỏi Hong Kong. Tuy nhiên, với các hãng như Amazon hay Google, vốn đã xây dựng những trung tâm dữ liệu lớn ở đây, lựa chọn này đắt đỏ và không dễ dàng.