Từ vụ nổ ở Văn Phú: Biết là chết, vì sao vẫn cưa bom để kiếm sống?

Vụ nổ làm chết 4 người ở Văn Phú, Hà Đông, Hà Nội hôm 19/3 được xác định nguyên nhân do nổ bom. Vậy hiện trạng bom mìn ở Việt Nam hiện giờ ra sao, và tại sao nhiều người vẫn liều mạng cưa “tử thần” đến vậy?

Mỗi năm 1.000 người chết vì bom mìn ở Việt Nam

Ngày 30/10/2015 tại Huế, Ban chỉ đạo Chương trình Hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng làm Trưởng ban, đã đưa ra một con số rất đáng báo động: Kể từ sau năm 1975, Việt Nam hiện còn 800 ngàn tấn bom mìn có thể phát nổ bất kỳ lúc nào.

Hố đất sâu hơn 1 mét do vụ nổ bom ở Hà Nội gây ra hôm 19/3. (Ảnh: Thành Trung)

Lượng bom mìn nói trên tương đương với 10% bom mìn chưa nổ của toàn thế giới. Chúng rải trên phạm vi rộng tới 6,6 triệu ha, tương đương 20% diện tích lãnh thổ Việt Nam. Từ năm 1975 đến nay, ước tính có 100 ngàn người thương vong vì bom mìn sau chiến tranh, gồm 40 ngàn người chết và 60 ngàn người bị thương.

Tính trung bình sau 40 năm kể từ khi chiến tranh kết thúc, mỗi ngày vẫn có 2-3 người Việt chết vì bom mìn. Mỗi năm chi phí rà phá bom mìn, cứu trợ nạn nhân của bom mìn lên tới hàng trăm tỷ đồng. Nhưng ước tính với tốc độ rà phá như hiện tại, Việt Nam còn phải mất hàng trăm năm nữa để dọn sạch bom mìn trên toàn bộ lãnh thổ.

Còn hơn 800 ngàn tấn bom mìn trên toàn lãnh thổ Việt Nam. (Ảnh: VOV)

Cưa bom – Biết nguy hiểm sao vẫn làm?

Cuối năm 2013, báo cáo từ Tổ chức hành động bom mìn Đan Mạch (DDG) cho thấy hều hết người Việt đều có nhận thức thấp về hiểm họa bom mìn. Từ trẻ nhỏ đến người lớn đều có thể vô thức tiếp xúc, thiếu hiểu biết về bom mìn. Tình trạng đùa nghịch, thậm chí cưa bom mìn vẫn thường xuyên diễn ra.

Dù vậy, với những người làm nghề cưa đục bom, họ luôn biết hiểm họa có thể ập tới bất cứ lúc nào. Chỉ cần gõ từ khóa “chết vì cưa bom” trên Google, ta thấy có tới 374 ngàn kết quả. Tiêu biểu là ngày 20/11/2001, tại xã Quế Phong, Quế Sơn, Quảng Nam, anh Phạm Phước và Trần Văn Hồng cưa một quả bom napal. Quả bom phát nổ làm 5 người chết tại chỗ.

Hay như ngày 13/8/2014, ông Võ Thắng (41 tuổi, ngụ thị trấn Củng Sơn) và Nguyễn Tấn An (25 tuổi) ở Sơn Hòa, Phú Yên cưa một quả bom lấy thuốc. Quả bom phát nổ làm 2 người chết tại chỗ. Ngày 28/5/2015, ông Lê Văn Minh (52 tuổi) ở Cái Bè, Tiền Giang cưa bom lấy phế liệu. Quả bom phát nổ khiến ông Minh thiệt mạng và một phụ nữ gần đó bị thương nặng.

Trung bình mỗi ngày có 2-3 người Việt chết vì bom mìn. (Ảnh: Ban Tuyên giáo Trung ương)

Không ít những người thiệt mạng vì bom mìn ở Việt Nam lại là những người… “tự tìm đến cái chết” bằng việc cưa bom mìn lấy thuốc nổ và phế liệu. Hầu hết họ là dân nghèo, thu lượm phế liệu kiếm sống qua ngày. Còn với những chủ vựa phế liệu, họ coi việc thu mua vỏ bom làm phế liệu là nguồn lợi nhuận khổng lồ.

“Vỏ bom đặc chứ không rỗng như loại sắt thép phế liệu khác, cho vào lò nấu mẻ chỉ có lãi ròng. Hàng này càng ngày càng hiếm và đắt nên không phải ai cũng bám được”, ông T “bom”, chủ một vựa phế liệu ở Diễn Hồng, Diễn Châu, Nghệ An giải thích trong một lần trả lời phỏng vấn báo Tiền Phong hồi năm 2007.

Khi được hỏi về nguy cơ bom mìn phát nổ trong đống phế liệu, B “sắt vụn”, chủ một vựa phế liệu khác ở Diễn Hồng chỉ biết ấp úng trả lời. “Gặp những quả nào nghi còn có kíp nổ, chúng tôi phải cho nâng như nâng trứng ra tận cánh đồng trũng xa tít sau làng… Biết là nguy hiểm nhưng phải bám nghề mà kiếm tiền chứ không còn cách nào khác”.

Biết là nguy hiểm, nhưng những người này vẫn cưa bom kiếm kế sinh nhai mỗi ngày. (Ảnh: Tiền Phong)

Ngoài ra, trong trường hợp hàng phế liệu là bom mìn còn chứa thuốc nổ, những người kinh doanh phế liệu hoàn toàn có thể bị phạt nặng về vi phạm quy định cấm mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép vật liệu nổ.

Nên làm gì để không bị chết vì bom mìn?

Tài liệu từ IMAS (Tổ chức Hành động Bom mìn Quốc tế) đã đưa ra những lưu ý giúp hạn chế tối đa những thiệt hại về người do bom mìn gây ra trong thời bình, bao gồm:

- Tránh xa những nơi nghi có bom mìn: Ở Việt Nam diện tích còn nhiễm bom mìn chiếm tới 20% lãnh thổ. Với những nơi được khoanh vùng, đặt cảnh báo có bom mìn, tuyệt đối không được bước vào.

Khi phát hiện bom mìn, hãy báo cho đơn vị quân đội gần nhất tới xử lý.

- Tuyệt đối không tiếp xúc với những vật nghi là bom mìn: Với những vật nghi là bom mìn, không được chạm vào hay quăng, ném. Tuyệt đối không tự ý rà phá, đốt bom mìn.

- Khi phát hiện vật nghi là bom mìn: Lập tức báo ngay cho đơn vị quân đội gần nhất tại đó tới xử lý bom mìn. Chỉ có các lực lượng của quân đội mới có đủ kiến thức, vật dụng để di dời, rà phá bom mìn an toàn.

Theo Đai Đoan Kêt