Tư vấn biện pháp giảm cân an toàn

Dư cân, béo phì làm nhiều người lo ngại, hãy cùng PGS.TS. Nguyễn Hữu Đức giải đáp một số thắc mắc về phương pháp giảm cân an toàn và hiệu quả.

Hỏi: Nguyên nhân của dư cân béo phì? Điều gì phải nghĩ đến đầu tiên khi muốn giảm cân chống béo phì?

Đáp: Thông thường dư cân béo phì là do ăn uống quá thừa chất dinh dưỡng sinh năng lượng (đường bột, chất béo) nhưng lại không có sự vận động thích hợp để tiêu hao năng lượng, năng lượng thừa biến thành mỡ gây dư cân béo phì. Vì vậy, khi muốn giảm cân chống béo phì điều phải nghĩ đầu tiên là: “Để giảm cân phải đồng thời tác động đến 2 yếu tố: chế độ dinh dưỡng thích hợp (tức ăn kiêng hợp lý) và chế độ tập luyện thể dục thích hợp (vân động thích đáng)”. Chứ không thể chỉ dùng một thứ thuốc nào không thôi là đủ để giảm cân chống béo phì.

Có một số trường hợp béo phì đặc biệt bắt buộc phải dùng thuốc (chỉ có một thuốc được thừa nhận dùng trong điều trị béo phì hiện nay là orlistat, còn một thuốc khá nổi tiếng trước đây cho dùng nhưng nay bị cấm vì gây hại tim mạch quá nhiều là sibutramin).

Hỏi: Như vậy vẫn có một loại thuốc giảm cân thật sự hiệu quả và an toàn?

Đáp: Nói về thuốc thì từ lâu cho tới nay, vẫn chưa có một loại thuốc thật sự giảm cân hiệu quả và an toàn. Điểm lại các thuốc giảm cân đã dùng, nhóm thuốc dùng lâu đời là nhóm thuốc gây chán ăn. Đây là thuốc là các dẫn chất amphetamine như Benzadrin, Phenamin, Mirapront, Isoméride, Anorex… Tác dụng của chúng là kích thích hệ thần kinh trung ương (ở vùng dưới đồi) làm cho tỉnh táo, khó ngủ và ức chế cảm giác đói gây chán ăn. Ngủ không được ăn không được đương nhiên là sẽ giảm cân. Thuốc thuộc loại rất nguy hiểm vì gây nghiện (giống như nghiện m.a t.úy và gây tâm trạng chán chường khi thôi dùng thuốc (có xu hướng t.ự t.ử). Hầu hết thuốc đã bị cấm.

Từ năm 1995, các thuốc một thời huy hoàng như Isoméride, Pondéral, Anorex, Prefamon, Moderatan, Fempoporex, Dinitel… bị cấm vì gây tăng huyết áp ở phổi và hại van tim. Năm 1997, ở ta Cục Quản lý dược thông báo (số 28/QLD-QĐ) rút số đăng ký 2 thuốc gây chán ăn đang lưu hành lúc đó là Adifax (fenfluramin) và Pondéral (dexfenfluramin) vì gây tai biến tim mạch. Một thuốc gây chán ăn là sibutramin ra đời mới sau này cũng đã bị cấm lưu hành hai năm gần đây. Từ khi các thuốc gây chán ăn bị cấm đến nay, các thuốc đó vẫn được lén lút sản xuất hoặc pha trộn vào thuốc đông y bất hợp pháp để gây hại cho người. Như từ tháng 5/2009, FDA Mỹ đã cảnh báo phải ngưng dùng ngay chế phẩm giảm cân Hydroxycut vì gây tổn hại nặng nề cho gan. Sau đó, nhiều nước ngoài Mỹ đã cảnh báo nhiều thuốc chống béo phì thuốc loại nguy hiểm vì chứa chất đã bị cấm (như fenfluramin, sibutramin) hoặc chứa thuốc đông y có thể gây tai biến là ma hoàng (tức ephedra cũng gây chán ăn).

PGS.TS. Nguyễn Hữu Đức

Hỏi: Thế thuốc giảm cân orlistat nêu ở trên thì như thế nào?

Đáp: Hiện nay, đúng là có một thuốc duy nhất là orlistat được FDA Mỹ chấp thuận dùng để giảm cân nhưng hiệu quả hạn chế vì chỉ cho tác dụng tại chỗ là làm giảm sự hấp thu chất béo tại ruột ( giảm 30% sự hấp thu mỡ) và vẫn có thể có tác dụng phụ.

Nói về thuốc và cho rằng từ lâu cho tới nay, vẫn chưa có một loại thuốc nào thật sự giảm cân hiệu quả và an toàn là vì thế.

Hỏi: Ngoài tác động đến 2 yếu tố: chế độ dinh dưỡng thích hợp (tức ăn kiêng hợp lý) và chế độ tập luyện thể dục thích hợp (vân động thích đáng) không còn biện pháp nào khác an toàn để hỗ trợ việc giảm cân?

Đáp: Thật ra, từ lâu đã có cách an toàn hỗ trợ việc giảm cân là dùng các chế phẩm làm no đầy ống tiêu hóa giúp tạo cảm giác no. Gọi là an toàn vì các chế phẩm này khi uống với nước vào cơ thể chỉ ở ruột không được hấp thu, hút nước trương nở làm đầy bụng, làm giảm cảm giác đói. Từ rất lâu, các nhà điều trị thường khuyên nên hỗ trợ giảm cân với các chế phẩm chứa gồm sterculia, methylcellulose…là các chế phẩm cổ điển vì sự an toàn. Đương nhiên, hiệu quả giảm cân của các chế phảm này không thể bằng thuốc giảm cân tác động trên hệ thần kinh gây chán ăn (cũng vì có tác dụng gây chán ăn trên hệ thần kinh mà tỏ ra độc hại).

Hiện nay, có chế phẩm Konjaglu thuộc nhóm chất xơ hòa tan làm no đầy ống tiêu hóa giúp tạo cảm giác no không chỉ an toàn mà có nhiều ưu điểm hơn so với các chế phẩm cổ điển.

Hỏi: Xin cho biết Konjaglu là gì và an toàn ra sao?

Đáp: Konjaglu là chế phẩm được khuyên dùng cho người muốn giảm cân nhưng không muốc bị các tác dụng phụ có hại thường thấy ở các thuốc giảm cân chống béo phì trước đây. Konjaglu chứa thành phần chính là glucomannan. Glucomannan là chất xơ hòa tan trong nước được chiết xuất từ bột củ rễ cũa cây Konjac (Amorphophallus konjac họ Ráy Araceae), một loại cây có ở các nước Châu Á. Glucomannan khi uống vào dạ dày sẽ hút nước trương nở làm đầy dạ dày và ruột (Glucomannan hút lượng nước bằng gấp 200 lần lượng của nó), tạo ra cảm giác no đầy khiến người uống không muốn ăn. Vi thế, người có quyết tâm giảm cân, ngoài việc có chế độ dinh dưỡng thích hợp, chế độ vận động thích đáng, sau một thời gian dùng Konjaglu theo hướng dẫn sẽ giảm cân rõ. Chất glucomannan của Konjaglu sau khi đi suốt đường tiêu hóa không được hấp thu vào m.áu và được thải toàn bộ theo phân ra ngoài. Vì vậy, không gây hại gì cho cơ thể.

Konjaglu là chế phẩm được khuyên dùng cho người muốn giảm cân

Hỏi: Xin cho biết vì sao Konjaglu không chỉ an toàn mà có nhiều ưu điểm hơn so với các chế phẩm có tác dụng làm no đầy cổ điển?

Đáp: Với tác dụng hút nước trương nở là no đầy làm giảm cảm giác đói, Konjaglu có thêm tác dụng làm chậm việc hấp thu đường tại ruột và khiến giảm hấp thu chất béo tương tự như orlistat. Việc ngăn chặn hấp thu chất dinh dưỡng này giúp giảm cân. Ngoài ra, Konjaglu có công dụng trị táo bón rất tốt (theo cơ chế tạo khối trong lòng ruột tạo sự kích thích làm mót đi tiêu). Konjaglu đã được chứng thực bằng nghiên cứu khoa học có tác dụng làm giảm cân rõ rệt và giúp chuyển hóa tốt glucose và lipid ở người bình thường và người bị bệnh đái tháo đường (ĐTĐ).

Theo một nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng tại Mỹ (David E. Walsh et al. (1984): Effect of Glucomannan on Obese Patients: A clinical study. International Journal of Obesity 8, 289-293), 20 phụ nữ béo phì trải qua 8 tuần điều trị bằng glucomannan chiết từ rễ Konjac với liều lượng 1gram/3 lần một ngày, uống với nước trước 3 bữa ăn 1 giờ. Kết quả cho thấy, các phụ nữ này giảm trung bình 2,5kg sau 8 tuần, cholesterol toàn phần và LDL-c giảm có ý nghĩa lần lượt là 21,7 và 15,0mg/dl.

Theo 24h