Tự chủ đại học: Trên thông, dưới tắc
Đổi mới mô hình quản lý, tiến tới xóa bỏ cơ chế cơ quan chủ quản đối với các cơ sở giáo dục đại học (ĐH) công lập và tăng cường giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm là những nội dung thể hiện rõ trong các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và đã được luật hóa rất kịp thời. Thế nhưng, hiện vấn đề tự chủ lại trở nên hết sức khó khăn, áp lực đối với các cơ sở giáo dục ĐH.
Sinh viên Khoa Điện – Điện tử Trường Đại học Tôn Đức Thắng (một trong những trường đã thực hiện tự chủ đại học)
Quy định chưa đồng bộ
Theo PGS-TS Phan Thị Bích Nguyệt, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế TPHCM, các trường ĐH đã và sẽ tự chủ vẫn cho rằng cơ sở pháp lý về tự chủ ĐH hiện chưa vững chắc và thiếu đồng bộ, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật vẫn còn những quy định chưa phù hợp đối với quá trình vận hành của các trường được giao tự chủ; một số văn bản quy định còn thiếu tính cụ thể, khó khăn khi triển khai.
GS Lê Vinh Danh, Hiệu trưởng Trường ĐH Tôn Đức Thắng, cũng băn khoăn: “Nếu theo các quy định hiện nay về trường công lập tự chủ thì trường tôi là đơn vị duy nhất nằm ngoài luật, vì từ khi thành lập đến nay trường không nhận nguồn tiền từ ngân sách. Tất cả dự án đầu tư đều được trường sử dụng vốn tự có (vốn tích lũy và vốn vay), tuân thủ theo đúng quy định của Luật Xây dựng, nhưng thanh tra vẫn quy chúng tôi vi phạm là không đấu thầu. Lý lẽ của thanh tra là có từ trường công thì phải theo Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công”.
Video đang HOT
TS Nguyễn Thị Kim Phụng, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, chia sẻ, lĩnh vực giáo dục còn bị ràng buộc bởi hàng loạt luật khác nên hành lang pháp lý để thực hiện tự chủ 100% như Luật Giáo dục ĐH sửa đổi, bổ sung (Luật số 34) là rất khó. “Chúng tôi kiến nghị các luật có liên quan cần được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện để hình thành khung pháp lý thực hiện tự chủ ĐH đồng bộ, nhất quán và có tính khả thi”, TS Nguyễn Thị Kim Phụng nhấn mạnh.
Trong khi đó, theo GS Trần Hồng Quân, Chủ tịch Hiệp hội Các trường ĐH – cao đẳng Việt Nam, sự can thiệp hiện nay của các cơ quan chủ quản về vấn đề bổ nhiệm nhân sự, đầu tư… là triệt tiêu quyền của hội đồng trường, trong khi Luật số 34 đã quy định rất rõ quyền của hội đồng trường. Nếu vẫn để tồn tại thực tế này thì việc thực hiện tự chủ cho các trường ĐH là rất khó khăn.
Đồng quan điểm, GS Phạm Phụ, Trường ĐH Bách khoa TPHCM, cho rằng với cách như hiện nay thì hội đồng trường chỉ làm cho có, không đúng bản chất. Thậm chí đưa cả lãnh đạo địa phương vào hội đồng trường, nhưng khi họp hành thì không tham dự.
Tự chủ đã được luật định
Từ năm 2005 đến nay, trong các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, vấn đề đổi mới giáo dục ĐH, đổi mới quản lý luôn được thể hiện xuyên suốt, trong đó vấn đề tự chủ ĐH được xem là xu thế tất yếu. Nghị quyết số 14 ngày 2-11-2005 của Chính phủ về đổi mới cơ bản toàn diện giáo dục ĐH Việt Nam giai đoạn 2006-2020 xác định: “Xóa bỏ cơ chế bộ chủ quản, xây dựng cơ chế đại diện sở hữu nhà nước đối với các cơ sở giáo dục ĐH công lập”. Tiếp đến là Nghị quyết 50 ngày 19-6-2010 của Quốc hội khóa XII, xác định nhiệm vụ “tiến tới xóa bỏ cơ chế cơ quan chủ quản đối với các cơ sở giáo dục ĐH”.
Đặc biệt, Nghị quyết số 29 ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đưa ra nhiệm vụ, giải pháp: “Đẩy mạnh phân cấp, nâng cao trách nhiệm, tạo động lực và tính chủ động, sáng tạo của các cơ sở giáo dục, đào tạo… Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục, đào tạo”.
Sau đó 3 năm, Nghị quyết số 89 ngày 10-10-2016 của Chính phủ xác định: “Chính phủ thống nhất chủ trương đẩy mạnh thực hiện tự chủ ĐH gắn với nâng cao chất lượng giáo dục ĐH. Theo đó, các trường ĐH được giao quyền tự chủ cả về chuyên môn, tổ chức nhân sự, tài chính và tăng cường trách nhiệm giải trình; giảm mạnh sự can thiệp hành chính của các cơ quan chủ quản đối với hoạt động của các trường ĐH, tiến tới xóa bỏ cơ chế chủ quản”.
Nghị quyết số 19 ngày 25-10-2017 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII cũng nhấn mạnh nội dung: “Đẩy mạnh việc phân cấp, giao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng phân định rõ việc quản lý nhà nước với quản trị đơn vị sự nghiệp công lập và việc cung ứng dịch vụ sự nghiệp công… Bộ chỉ thực hiện chủ quản đối với các đơn vị sự nghiệp công lập phục vụ nhiệm vụ quản lý nhà nước của bộ và những đơn vị trọng điểm, chuyên sâu”.
Và mới nhất là Luật số 34 (có hiệu lực từ ngày 1-7-2019) đã mở rộng quyền tự chủ cho các trường ĐH. Trong đó, quy định khá chi tiết về việc giao quyền tự chủ cho các trường trong học thuật và hoạt động chuyên môn; tổ chức và nhân sự; tài chính và tài sản…
THANH HÙNG
Theo SGGP
Hành chính tự chủ đại học làm giảm chất lượng giáo dục
Ngày 15-11-2019, trường Đại học Tôn Đức Thắng đã phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Phát triển Phương Đông và Hiệp hội các trường Đại học-Cao đẳng Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề Tự chủ Đại học trong thời kỳ hội nhập quốc tế.
Theo TS Vũ Ngọc Hoàng, nguyên Phó Ban Tuyên giáo Trung ương, điều đầu tiên để các đại học có thể tự chủ là cần phải có tư duy tự chủ và tài chính tự chủ. Tự chủ sẽ tạo ra giáo dục tự do vì nếu bị hành chính áp đặt sẽ làm giảm chất lượng của giáo dục đại học. Cần phải có tư duy mở từ cấp quản lý vĩ mô để từ đó tạo ra khung pháp lý về vai trò tự chủ của các trường đại học và cao đẳng. Để quản lý chất lượng đầu ra, cần hình thành các tổ chức kiểm định do các hiệp hội đại học và hiệp hội các chuyên ngành tạo ra.
Bên cạnh đó, TS. Trần Đức Cảnh, chuyên gia giáo dục Hoa Kỳ đã chia sẻ rằng các trường đại học tại Hoa Kỳ hoạt động như một tổ chức kinh doanh nên tự chủ đại học chỉ ở mức độ tương đối và luôn phải tuân theo một hành lang pháp lý để đảm bảo tính cạnh tranh và chất lượng trên thị trường.
Tự chủ đại học theo mô hình của Hoa Kỳ nhận được rất nhiều sự hỗ trợ từ chính phủ điển hình như chính quyền các tiểu bang chỉ có vai trò đề ra chính sách để đào tạo nhân sự có chất lượng để phù hợp với nhu cầu thị trường, tạo ra hệ thống luật pháp để quản lý và hỗ trợ ngân sách cho các trường đại học nhằm tạo nguồn học bổng cũng như khoản ngân sách cho vay dành cho sinh viên.
Theo Tiến sĩ Phan Thị Bích Nguyệt, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, một trong ba trường đại học tham gia vào mô hình thí điểm tự chủ đại học đầu tiên của Chính phủ đã nhận xét rằng: "Tạo ra một hành lang pháp lý và cơ chế để các đại học có thể tự chủ là một điều cần thiết để có cơ hội để hội nhập và phát triển giáo dục, từ đó tạo nên cơ hội hội nhập và phát triển kinh tế".
GS. TS. Lê Vinh Danh, Hiệu trưởng Trường đại học Tôn Đức Thắng cho biết trường đã có thể tự chủ suốt 22 năm. Hơn thế nữa, để có thể tự chủ trong suốt một khoảng thời gian dài như thế, trường đã phải chăm lo đủ về mọi mặt từ cơ sở vật chất, hệ thống quản lý, quản trị nhân sự và chất lượng đào tạo của trường. Theo ông Danh điều mà đại học Tôn Đức Thắng cần nhất lúc này đó chính là một hành lang pháp lý cụ thể từ Chính phủ để có được sự tự chủ đích thực.
Thiên Bảo
Theo SGGP
Tự chủ trong giáo dục đại học cần thiết hơn bao giờ hết Loạt bài viết "Tự chủ đại học - Xu thế cần nhân rộng" của nhóm tác giả báo Nhân Dân đã đoạt giải Nhất, loại hình báo in, Giải báo chí quốc gia "Vì sự nghiệp giáo dục Việt Nam" năm 2019. Nhóm tác giả báo Nhân Dân đã đoạt giải Nhất, loại hình báo in, Giải báo chí quốc gia "Vì sự...