Từ bãi đất lầy thành làng du lịch Pả Vi nổi tiếng thế giới

Làng du lịch Pả Vi “lột xác” từ bãi đất trống, lầy lội 10 năm trước, thành điểm du lịch cộng đồng nổi tiếng, thu hút hàng nghìn khách trong nước và quốc tế.

Nằm dưới chân đèo Mã Pí Lèng, làng Văn hóa Du lịch Cộng đồng Dân tộc Mông ở thôn Pả Vi Hạ (làng H’Mông Pả Vi) nổi bật giữa cao nguyên đá Đồng Văn, xã Mèo Vạc, tỉnh Tuyên Quang. Bao quanh làng là dãy núi đá tai mèo, dòng Nho Quế uốn lượn và những cánh đồng tam giác mạch.

Pả Vi là một trong những điểm đến hút khách nhất của địa phương, được Cục Du lịch Quốc gia bình chọn là điểm du lịch cộng đồng tốt nhất Việt Nam 2025. Nơi đây mang đến không gian vừa thơ mộng, vừa đậm bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mông. Kiến trúc truyền thống được tái hiện qua những nếp nhà trình tường, mái ngói âm dương, hàng rào đá.

Toàn cảnh làng H’Mông Pả Vi nhìn từ trên cao. Ảnh: Ban Quản lý

Chị Nguyễn Thị Hằng, người dân tộc Kinh có 32 năm sống ở Mèo Vạc, cho hay nơi đây là một bãi đất trống, hoang vu và lầy lội vào năm 2016. Chính quyền tỉnh Hà Giang khi đó làm đề án, lên thiết kế, đầu tư và vận động người địa phương có đất bị thu hồi cùng tham gia làm du lịch. Làng H’Mông Pả Vi được xây dựng từ ý tưởng bảo tồn các giá trị văn hóa, lưu giữ không gian kiến trúc nguyên bản của người Mông, tạo điểm nhấn hút khách du lịch.

Nhiều người dân, không có kinh phí và kinh nghiệm, e ngại khi tham gia vào một dự án “chưa biết tương lai thế nào”. Đề án ban đầu chỉ dành cho người Mông, nhưng sau đã mở rộng, khuyến khích nhiều dân tộc khác, kể cả người sinh sống ngoài Mèo Vạc, công nhân viên chức đang đi làm tại các cơ quan, hoặc hình thức liên danh liên kết.

Khởi công cuối năm 2016, làng đi vào hoạt động từ tháng 4/2019 với tổng diện tích quy hoạch hơn 27.000 m2, chia làm ba khu gồm 26 căn do 19 hộ gia đình quản lý, vận hành.

Ông Chu Minh Quang, Trưởng ban Quản lý làng, cho biết hiện 100% hộ dân ở đây làm du lịch và có cuộc sống ổn định. Ngoài dịch vụ lưu trú, các hộ cung cấp dịch vụ ăn uống, bán sản phẩm địa phương, tắm lá thuốc.

“Làng tạo việc làm cho trên 60 lao động, trong đó khoảng 40 người là dân địa phương, thu nhập 5-10 triệu đồng mỗi tháng”, ông Quang nói.

Theo thống kê của Ban quản lý, trong 9 tháng đầu năm 2025, làng Pả Vi đón hơn 58.000 lượt khách, trong đó khách lưu trú qua đêm trên 40.000, doanh thu ước tính đạt trên 28 tỷ đồng.

Pa Vi House tại làng H’Mong Pả Vi. Ảnh: Ban Quản lý

Pả Vi được biết đến rộng rãi nhờ khách quốc tế. Chị Hằng, chủ homestay Mèo Vạc Clay House, cho hay những vị khách đầu tiên đến làng chủ yếu là người nước ngoài. “Họ đã quảng bá về Pả Vi trên mạng xã hội và các chuyên trang du lịch. Hiện tại, khách quốc tế vẫn chiếm khoảng 50% lượng lưu trú, đến từ Canada, Mỹ, Australia, châu Âu”, chị Hằng nói. Vài năm gần đây, khách Việt tìm đến nhiều hơn.

Hiện người dân Pả Vi được đào tạo bài bản để làm du lịch. Họ có nhóm chat để trao đổi thông tin, lên lịch cho các buổi biểu diễn văn nghệ hay sinh hoạt cộng đồng. Mỗi gia đình đều được tham gia tập huấn về quảng bá trên mạng xã hội, kết nối với cộng đồng du lịch khắp thế giới .

“Toàn bộ homestay trong làng được số hóa, cho phép khách đặt phòng qua các nền tảng như Booking.com hay Agoda”, chị Hằng cho biết.

Cả làng hiện có 185 phòng khép kín và 17 phòng tập thể, phục vụ tối đa khoảng 600 khách mỗi ngày. Mỗi gia đình có trung bình 10 phòng cho thuê, hộ nhiều nhất khoảng 20 phòng riêng và cả phòng cộng đồng (ở được 50 đến 70 người) Giá phòng đôi dao động từ 400.000 đồng đến hơn một triệu đồng, phòng cộng đồng từ 200.000 đồng một đêm, tùy thời điểm.

“Hè thường là mùa thấp điểm. Từ tháng 9, khi vào mùa lễ hội tam giác mạch, các homestay gần như kín khách”, ông Quang cho biết. Ông ước tính, vào dịp lễ Tết, khoảng hai phần ba du khách đến khu vực Mèo Vạc chọn nghỉ tại làng Pả Vi vì không gian yên tĩnh.

Trải nghiệm cuộc sống người H’Mông tại làng. Ảnh: Ban Quản lý

Dù hoạt động hiệu quả, làng Pả Vi vẫn đối mặt nhiều thách thức. Chị Hằng cho biết giá điện, nước sinh hoạt còn cao. “Chúng tôi phải tự tìm thiết bị lọc hoặc mua nước sạch, khiến chi phí bị đội lên”, chị nói.

Về phía ban quản lý, ông Quang nhận định khó khăn lớn nhất là việc mở rộng quy mô, do không còn không gian bổ sung. Ngoài ra, việc thu hút chính người Mông bản địa tham gia vào các hoạt động văn hóa tập thể tại làng còn hạn chế.

“Sắp tới, chúng tôi sẽ tập trung khuyến khích người dân bản địa tham gia nhiều hơn để tạo thêm nét đặc biệt cho làng”, ông Quang nói.