Trung Quốc tham vọng lớn ở vùng Sừng châu Phi

Trung Quốc đang đề xuất một kế hoạch cơ sở hạ tầng quy mô lớn cho vùng Sừng châu Phi, bao gồm việc mở rộng hai tuyến đường sắt chính và phát triển các cảng trên Biển Đỏ và Ấn Độ Dương.

Đường sắt Djibouti-Addis Ababa mở cửa vào tháng 1/2017 (Ảnh: SCMP).

SCMP đưa tin, theo đề xuất, được thông báo trong chuyến thăm tuần trước của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, hệ thống đường sắt Mombasa-Nairobi ở Kenya sẽ được mở rộng đến Uganda, Rwanda, Nam Sudan và cuối cùng là Cộng hòa Dân chủ Congo.

Trong khi đó, đường kết nối thủ đô Addis Ababa của Ethiopia với Djibouti sẽ được mở rộng đến Eritre. Tuy nhiên, cả hai kế hoạch sẽ chỉ xảy ra tại “thời điểm thích hợp”. Ngoại trưởng Vương Nghị cũng kêu gọi nhanh chóng phát triển Biển Đỏ và Ấn Độ Dương để xây dựng một khuôn khổ “hai trục – hai bờ biển”.

“Đây là một phần trong chiến lược giúp khu vực này đẩy nhanh việc xây dựng các vành đai công nghiệp và vành đai kinh tế để tạo thêm nhiều việc làm”, ông Vương Nghị nói tại cuộc họp với người đồng cấp Kenya Raychelle Omamo ở thành phố ven biển Mombasa của Kenya hôm 6/1.

Ngoài Kenya, Ngoại trưởng Trung Quốc đã đến thăm Eritrea, quốc gia có vị trí chiến lược trên Biển Đỏ và đã tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường vào tháng 11/2021. Ông Vương Nghị cũng đến Comoros, một quần đảo trên Ấn Độ Dương, nơi Bắc Kinh đang nỗ lực ghi dấu ấn của mình trên “Con đường Tơ lụa trên biển”, một phần của sáng kiến Vành đai – Con đường.

Chuyến thăm của ông Vương có thể giúp hồi sinh kế hoạch kéo dài tuyến Mombasa-Nairobi đến Malaba trên biên giới với Uganda, vốn bị đình trệ sau khi vào năm 2018 Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc yêu cầu Kenya cần làm lại hồ sơ để chứng minh khả năng thương mại của nó.

Theo SCMP, Trung Quốc đang thâm nhập vào vùng Sừng châu Phi và đã đầu tư rất nhiều vào Djibouti, nơi Bắc Kinh đặt căn cứ quân sự ở nước ngoài đầu tiên. Việc đầu tư hơn nữa vào các cảng trong khu vực có thể chứng tỏ yếu tố quan trọng đối với sự thành công của Con đường Tơ lụa trên biển.

Giáo sư Seifudein Adem tại Đại học Doshisha ở Kyoto ( Nhật Bản) cho rằng, một liên kết đường sắt được đề xuất giữa Addis Ababa và Assab (một cảng ở Eritrea) có thể là quân bài quan trọng trong chiến lược ngoại giao mới của Trung Quốc tại vùng Sừng châu Phi này.

“Vì Ethiopia đã được kết nối với Kenya thông qua một hệ thống đường xuyên quốc gia, nên có thể hình dung rằng toàn bộ khu vực Đông và Trung Phi sẽ được kết nối với nhau trước đó rất lâu, và tiếp theo là các khu vực khác”, ông Adem nói. Theo ông, việc mở rộng mạng lưới đường sắt ở vùng Sừng châu Phi là một trong những mục tiêu chiến lược chính của Bắc Kinh ở châu Phi, nhằm thúc đẩy kết nối đến đây.

Deborah Brautigam, giáo sư kinh tế chính trị quốc tế tại Đại học Johns Hopkins và giám đốc sáng lập Trung Quốc, cho rằng nếu các nước châu Phi muốn hội nhập kinh tế với nhau và thế giới, họ sẽ cần phải định hình lại vị trí địa lý kinh tế. “Nhưng tuyên bố của ông Vương Nghị nói, điều đó sẽ xảy ra trong “thời gian thích hợp” cho thấy “điều đó phụ thuộc vào việc ổn định kinh tế- xã hội của các chính phủ châu Phi”, giáo sư Brautigam nói thêm.

Gyude Moore, chuyên gia chính sách cấp cao của Trung tâm Phát triển Toàn cầu và là cựu Bộ trưởng Công trình công cộng của Liberia, cho biết gần đây Ma rốc đã ký kết tham gia Vành đai – Con đường, vì vậy, có vẻ như là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang gia tăng gấp đôi nỗ lực ở những khu vực này.

“Về mặt cơ sở hạ tầng, Trung Quốc đã nhiều lần tăng vốn tài trợ cho phần còn lại của tuyến đường sắt tiêu chuẩn Kenya, vì vậy tôi sẽ chờ xem mọi việc ở đây sẽ diễn ra như thế nào trong tương lai”, chuyên gia này nói thêm.