Trung Quốc tái mở cửa – Bài 3: Triển vọng tiềm ẩn rủi ro
Những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị để người dân sống chung với virus SARS-CoV-2 đã xuất hiện.
Nhiều dự đoán cho rằng Trung Quốc sẽ mở cửa hoàn toàn trở lại trước giữa năm 2023.
Nhưng khi nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới tái mở cửa, cơ hội và rủi ro chắc chắn sẽ đan xen, tác động như thế nào cũng là vấn đề phải quan tâm.
Công nhân làm việc trong nhà máy Foxconn ở Trịnh Châu. Ảnh: Global Times
Trung Quốc chưa dỡ bỏ hoàn toàn chính sách Zero-COVID, nhưng đối với nhà kinh tế trưởng Zhiwei Zhang thuộc công ty quản lý tài sản Pinpoint ở Hong Kong (Trung Quốc), những thay đổi về biện pháp phòng dịch đã là “bước tiến lớn” và ông hi vọng Trung Quốc sẽ tái mở cửa hoàn toàn trước giữa năm 2023. Đây cũng là nhận định của Chang Shu và David Qu. Hai nhà kinh tế thuộc Bloomberg Economics này cho rằng vào cuối nửa đầu năm 2023, nền kinh tế Trung Quốc sẽ không còn bất kỳ hạn chế nào liên quan đến COVID-19. Kết quả điều tra của Bloomberg News tiến hành vào đầu tháng 11/2022 cũng cho thấy hầu hết các nhà kinh tế dự đoán Trung Quốc sẽ bắt đầu mở cửa trở lại vào quý II/2023, sau kỳ họp Lưỡng hội (Quốc hội và Chính hiệp). Về phần mình, tập đoàn tài chính Goldman Sachs dự đoán Trung Quốc sẽ mở cửa trở lại trong quý II/2023 và cho rằng có 30% xác suất việc mở cửa có thể diễn ra sớm hơn thế.
Nhưng chưa phải đợi tới khi Trung Quốc từ bỏ hoàn toàn chính sách Zero-COVID, những nới lỏng về biện pháp phòng dịch của nước này đã khiến các nhà phân tích tại công ty quản lý tài chính và đầu tư đa quốc gia Morgan Stanley điều chỉnh lại dự báo tăng trưởng GDP năm 2023 của Trung Quốc. Trong một bản lưu ý được hãng tin Bloomberg dẫn ra vào ngày 14/12/2022, Morgan Stanley đã nâng mức dự báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong năm 2023 từ 5% đưa ra trước đó lên 5,4%. Theo Morgan Stanley, đây là lần đầu tiên kể từ năm 2019, các chính sách vĩ mô và chiến lược chống COVID-19 tại Trung Quốc cùng nhau hỗ trợ để tăng trưởng phục hồi, thay vì đóng vai trò là các lực lượng đối lập với nhau.
Trước đó, vào giữa tháng 11/2022, Goldman Sachs đưa ra báo cáo nhận định năm 2023, Trung Quốc có thể đạt mức tăng trưởng GDP thực tế là 4,5%. Điều này có được phần lớn là nhờ Trung Quốc dần thoát khỏi chính sách Zero-COVID dẫn tới sự gia tăng về tiêu dùng. Trả lời phỏng vấn đài CNBC, chuyên gia quản lý đầu tư Jun Bei Liu thuộc hãng Tribeca Investment Partners cũng cho rằng năm 2023 là một năm khá tốt đối với Trung Quốc. Nguyên nhân là do cùng với việc dỡ bỏ các biện pháp phòng dịch, tiêu dùng ở Trung Quốc sẽ tăng lên và trở thành “điểm sáng” trong bối cảnh người tiêu dùng ở phần còn lại của thế giới sẽ gặp khó khăn trong 12 tháng tới.
Video đang HOT
Cảng hàng hóa ở tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN
Mặc dù đa số lạc quan cho rằng nền kinh tế Trung Quốc sẽ phục hồi khi nước này mở cửa trở lại, nhưng không thể phủ nhận thực tế rằng tỷ lệ tiêm chủng ở người cao t.uổi Trung Quốc vẫn còn khá khiêm tốn. Vì thế, trong số 20 biện pháp tối ưu hóa công tác phòng chống dịch mà Trung Quốc đưa ra hôm 11/11/2022 có nội dung yêu cầu đẩy nhanh tiến độ và tăng tỷ lệ tiêm chủng vaccine ngừa COVID-19, đặc biệt là cho người cao t.uổi.
Theo ông Thường Kế Lạc, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Quốc gia Trung Quốc, tính đến 11/11/2022, nước này đã tiêm 3,44 tỷ liều vaccine ngừa COVID-19 cho khoảng 1,34 tỷ dân. Trong đó, 228 triệu người trên 60 t.uổi đã tiêm đủ 2 liều, đạt tỷ lệ 86,38%. Tỷ lệ này trong người trên 80 t.uổi là 65,7%, nhưng số người đã hoàn thành mũi nhắc lại chỉ chiếm 40%.
Ngoài ra, mức độ bao phủ vaccine ở t.rẻ e.m tại Trung Quốc cũng thấp hơn dự kiến. Đó là chưa nói tới việc Trung Quốc nới lỏng các biện pháp phòng dịch lại gần tới Tết Nguyên đán, thời điểm có hàng trăm triệu người dân trở về quê nghỉ lễ, bắt đầu từ ngày 22/1/2023.
Có lẽ vì vậy, hôm 12/12/2022, các chuyên gia thuộc Trung tâm Quốc gia về bệnh truyền nhiễm Trung Quốc đã cảnh báo nước này có thể đối mặt với nguy cơ bùng phát dịch COVID-19 mạnh trên cả nước sau khi nới lỏng các biện pháp phòng chống dịch. Dự báo số ca mắc COVID-19 ở Trung Quốc có thể đạt đỉnh trong vòng 1 hoặc 2 tháng tới và cần 3 đến 6 tháng để vượt qua làn sóng lây nhiễm mới này.
Kể từ khi mạnh tay nới lỏng các biện pháp phòng dịch, cơ quan y tế Trung Quốc đã không công bố bất kỳ trường hợp t.ử v.ong nào do COVID-19. Ca t.ử v.ong cuối cùng được Trung Quốc công bố vào ngày 3/12/2022. Tuy nhiên, việc Trung Quốc nới lỏng phòng dịch và các địa phương ở nước này sẽ mở cửa trở lại từ tháng 12/2022 đến tháng 1/2023, theo các nhà tạo lập mô hình dịch bệnh thuộc Đại học Hong Kong, sẽ dẫn tới khả năng có 684 ca t.ử v.ong trên một triệu người trong cùng khoảng thời gian.
Ngày 17/12/2022, hãng tin Reuters (Anh) dẫn dự báo của Viện Đo lường và Đ.ánh giá sức khỏe (IHME) có trụ sở tại Mỹ cho biết việc Trung Quốc đột ngột dỡ bỏ các hạn chế nghiêm ngặt về COVID-19 có thể dẫn đến sự bùng nổ các ca nhiễm COVID-19 và hơn một triệu ca t.ử v.ong vì COVID-19 trong năm 2023. Theo dự đoán của IHME, dịch COVID-19 ở Trung Quốc sẽ đạt đỉnh vào ngày 1/4/2023 với 1/3 dân số Trung Quốc sẽ bị nhiễm COVID-19 vào thời điểm đó và số ca t.ử v.ong vì COVID-19 sẽ lên tới 322.000 ca.
Như vậy, giống như trả lời phỏng vấn hãng tin AFP của Tổng Giám đốc Quỹ T.iền tệ quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva, trong khi chính sách Zero-COVID tác động xấu đến nền kinh tế của Trung Quốc thì việc nới lỏng các hạn chế cũng sẽ tạo ra một số thách thức trong những tháng tới khi số ca lây nhiễm COVID-19 có khả năng tăng vọt. Việc này có thể lại buộc người lao động phải ở nhà, các doanh nghiệp có thể cạn kiệt nguồn cung, nhà hàng có thể vắng khách và bệnh viện thì sẽ quá tải. Điều đó có nghĩa trong khi nền kinh tế Trung Quốc vẫn chưa thoát khỏi những khó khăn gây ra bởi đại dịch, sự gia tăng trở lại các ca lây nhiễm COVID-19 sẽ dẫn tới những rủi ro đối với tăng trưởng trong ngắn hạn.
Trung Quốc tái mở cửa - Bài 2: Đ.ánh đổi để chờ thời cơ chín muồi?
Những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị để người dân sống chung với virus SARS-CoV-2 đã xuất hiện.
Nhiều dự đoán cho rằng Trung Quốc sẽ mở cửa hoàn toàn trở lại trước giữa năm 2023.
Nhưng khi nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới tái mở cửa, cơ hội và rủi ro chắc chắn sẽ đan xen, tác động như thế nào cũng là vấn đề phải quan tâm.
Nhân viên y tế chuyển rào chắn tại một khu dân cư ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 9/12/2022 sau khi các quy định về phòng dịch COVID-19 được nới lỏng. Ảnh: AFP/TTXVN
Trung Quốc từng tổ chức thành công hai sự kiện thể thao lớn là Olympic mùa đông vào tháng 2/2022 và Paralympic mùa đông hồi tháng 3/2022 tại thủ đô Bắc Kinh. Nhưng sau đó, nước này đã phải lùi thời gian tổ chức Đại hội thể thao châu Á lần thứ 19 một năm, từ dự kiến ban đầu vào tháng 9/2022 sang tháng 9 - 10/2023. Quyết định này có thể xuất phát từ nhận định trận chiến với COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, khó lường. Quả thực, biến thể Omicron cùng các dòng phụ và những loại virus bí ẩn khác luôn khiến chúng ta phải bất ngờ.
Nhìn lại từ mùa hè 2021, trong khi phần lớn thế giới đã nới lỏng các chính sách kiểm soát dịch, sau đó toàn cầu chuyển sang trạng thái sống chung với đại dịch từ đầu năm nay, thì Trung Quốc vẫn kiên trì với "Zero COVID", một chính sách kiểm soát chặt chẽ, hướng tới mục tiêu hoàn toàn sạch dịch mới bình thường hóa mọi hoạt động. Không thể phủ nhận chính sách Zero-COVID đã cứu sống nhiều sinh mạng ở Trung Quốc. Nhưng cũng không thể phủ nhận việc thực hiện nghiêm ngặt chính sách này trong một thời gian kéo dài liên tục dã khiến nền kinh tế Trung Quốc và đời sống của người dân đối mặt với không ít khó khăn.
Lực lượng chức năng kiểm tra giấy thông hành của người dân khi các biện pháp hạn chế phòng dịch COVID-19 được ban hành tại Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc ngày 1/9/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Từ năm 1980 đến năm 2020, kinh tế Trung Quốc đạt tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 9%. Tuy nhiên, trong năm 2022 - 2023, Quỹ T.iền tệ Quốc tế (IMF) dự báo nền kinh tế nước này sẽ tăng trưởng dưới 4%. Riêng năm 2022, Goldman Sachs dự báo kinh tế Trung Quốc chỉ tăng trưởng 3%. Tuy tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc duy trì ở mức dương, nhưng đã suy giảm nghiêm trọng so với trước đây.
Tiêu dùng là động lực tăng trưởng chính của kinh tế Trung Quốc. Tuy nhiên, những đợt phong tỏa liên tiếp, kéo dài đã dẫn tới sự sụt giảm nghiêm trọng về doanh số bán lẻ, tiêu dùng và rất nhiều lĩnh vực dịch vụ sử dụng số lượng lớn lao động, dẫn tới tình trạng thất nghiệp gia tăng, đặc biệt là ở khu vực thành thị. Số liệu mới nhất cho thấy sau khi giảm 0,5% trong tháng 10/2020 so với cùng kỳ năm 2021, doanh số bán lẻ của Trung Quốc trở thành nỗi thất vọng lớn trong tháng 11 khi giảm tới 5,9%, cao hơn nhiều so với dự đoán của thị trường là 3,7%, là mức giảm tồi tệ nhất kể từ tháng 5/2022. Đây rõ ràng là chỉ báo không tốt cho nền kinh tế Trung Quốc trong quý IV/2022.
Dữ liệu kinh tế mới nhất còn cho thấy sản lượng công nghiệp tháng 11 của Trung Quốc chỉ tăng 2,2%, thấp hơn nhiều so với mức kỳ vọng của thị trường (3,6%) cũng như mức tăng trưởng 5% trong tháng 10. Đồng thời, từ tháng 10/2022, tín hiệu xấu đã xuất hiện khi xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 10 bất ngờ giảm 0,3% so với cùng kỳ năm 2021 và tiếp tục giảm 8,7% trong tháng 11, cao hơn gấp đôi so với dự báo của thị trường (giảm 3,5%). Nhập khẩu của Trung Quốc tháng 11/2022 cũng giảm mạnh (10,6%) so với mức giảm 0,7% trong tháng 10/2022.
Ngoài ra có thể thấy, chính sách Zero-COVID còn thúc đẩy làn sóng rời khỏi thị trường Trung Quốc của nhiều công ty lớn. Trang Global Trade Review dẫn lời chuyên gia Kaho Yu của Verisk Maplecroft cho hay sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu khiến nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ phá sản. "Trong nhiều thập niên, các công ty lệ thuộc vào chuỗi cung ứng chỉ từ Trung Quốc. Đại dịch là lời cảnh báo cần đa dạng hóa chuỗi cung ứng ngoài Trung Quốc và tránh bị gián đoạn tương tự trong tương lai", chuyên gia này phân tích. Về phần mình, Viện Tài chính Quốc tế (IIF) có trụ sở tại Mỹ từng gọi hoạt động thoái vốn của các nhà đầu tư nước ngoài khỏi Trung Quốc là "chưa từng có".
Một tàu chở dầu bơm dầu xuống tại cảng Chu Sơn, tỉnh Chiêt Giang. Ảnh: Reuters
Nhưng sẽ hoàn toàn sai lầm nếu cho rằng việc theo đuổi chính sách Zero-COVID tức là Trung Quốc khoanh tay ngồi nhìn. Bắc Kinh vẫn mở những ô cửa lớn dõi theo tình hình thế giới và phản ứng rất mau lẹ. Trung Quốc chi hàng tỷ USD mua dầu Nga để dự trữ; ký thành công nhiều hợp đồng khí đốt, dầu thô khổng lồ với Qatar, Iran; từng bước thâu tóm những dự án liên quan tới lợi ích chiến lược ở Trung Á, Nam Á; kéo Nga vào liên minh tài chính nhằm thoát khỏi sự lệ thuộc vào đồng USD trong các giao dịch quốc tế... Các nhà ngoại giao con thoi Trung Quốc cũng liên tục bay đi bay về giữa Trung Đông, vùng Nam Thái Bình Dương để thỏa thuận hợp tác kinh tế, quốc phòng, hàng hải.
Có thể nói trong hơn ba năm đại dịch, Bắc Kinh đã hoàn thành khối lượng công việc ngoại giao khổng lồ, thiết lập ảnh hưởng ngày càng rộng. Sau khi tích lũy đủ năng lực chống lạm phát và suy thoái kinh tế, đồng nhân dân tệ đã hồi phục mạnh so với đồng USD và dự trữ năng lượng cũng dồi dào, phải chăng đây chính là thời cơ chín muồi để Trung Quốc tái mở cửa nền kinh tế?
Trung Quốc tái mở cửa - Bài 1: Bước đi mạnh bạo Những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Trung Quốc đang chuẩn bị để người dân sống chung với virus SARS-CoV-2 đã xuất hiện. Nhiều dự đoán cho rằng Trung Quốc sẽ mở cửa hoàn toàn trở lại trước giữa năm 2023. Nhưng khi nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới tái mở cửa, cơ hội và rủi ro chắc chắn sẽ...