Trung Quốc luật hóa quản lý UAV nhằm thúc đẩy kinh tế tầm thấp

Theo SCMP ngày 27/12, Trung Quốc đã thông qua các sửa đổi toàn diện đối với Luật Hàng không Dân dụng, lần đầu tiên đưa thiết bị bay không người lái (UAV) dân sự vào khuôn khổ pháp lý quốc gia.

Động thái này vừa nhằm khắc phục khoảng trống an toàn, vừa phát tín hiệu ủng hộ phát triển kinh tế tầm thấp – lĩnh vực được Bắc Kinh kỳ vọng trở thành động lực tăng trưởng mới.

Luật Hàng không Dân dụng sửa đổi của Trung Quốc, trong đó có quy định về UAV, sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Ảnh: THX

Ngày 27/12, Bắc Kinh đã thông qua các sửa đổi sâu rộng đối với Luật Hàng không Dân dụng ban hành từ năm 1995, chính thức đưa UAV dân sự vào hệ thống pháp luật quốc gia lần đầu tiên. Các sửa đổi sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, sau khi được Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc phê chuẩn.

Theo Tân Hoa xã, luật sửa đổi mở rộng văn bản hiện hành lên 16 chương với 262 điều, trong đó lần đầu tiên dành riêng một chương cho UAV dân sự. Đây được coi là bước đi then chốt nhằm lấp đầy các khoảng trống pháp lý tồn tại nhiều năm trong quản lý an toàn bay, đồng thời định hướng phát triển cho ngành UAV đang tăng trưởng nhanh.

Theo quy định mới, mọi tổ chức và cá nhân tham gia thiết kế, sản xuất , nhập khẩu , bảo dưỡng và khai thác bay UAV đều phải xin chứng nhận đủ điều kiện bay từ Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC), trừ một số trường hợp được miễn trừ. Các nhà sản xuất cũng buộc phải gán mã nhận dạng riêng cho từng thiết bị nhằm tăng khả năng truy xuất nguồn gốc, phù hợp với các quy định quản lý hiện hành.

Những điều khoản này kế thừa và nâng cấp các biện pháp tạm thời được ban hành năm 2024, vốn yêu cầu đăng ký danh tính thật đối với tất cả UAV nhưng chỉ áp dụng chứng nhận kỹ thuật bắt buộc với các mẫu cỡ trung và lớn, trong khi miễn trừ cho các loại cỡ siêu nhỏ và nhỏ. Việc đưa các yêu cầu này vào luật chính thức cho thấy Bắc Kinh muốn tăng cường kiểm soát một lĩnh vực mang tính chiến lược, trong bối cảnh các vụ bay trái phép gây gián đoạn hàng không ngày càng gia tăng.

Ngoài UAV, luật sửa đổi cũng tăng cường các quy định an toàn hàng không nói chung, bao gồm cấm gây nhiễu bằng laser và sóng điện từ, trao thêm quyền quyết định cho nhà chức trách và các đơn vị khai thác khi năng lực giám sát và bảo đảm an toàn bị hạn chế, đồng thời làm rõ trách nhiệm pháp lý, chế tài xử phạt và biện pháp khắc phục.

Đợt cải tổ này gắn chặt với chiến lược phát triển kinh tế tầm thấp của Trung Quốc, bao trùm các hoạt động thương mại dưới độ cao 3.000 mét như giao hàng bằng UAV, logistics đô thị và dịch vụ bay ngắn. Theo ước tính do CAAC công bố năm ngoái, lĩnh vực này đã đạt quy mô hơn 500 tỷ nhân dân tệ vào năm 2023 và có thể vượt 2.000 tỷ nhân dân tệ vào năm 2030, đưa UAV và các nền tảng bay tầm thấp trở thành trụ cột tăng trưởng tiềm năng.

Trung Quốc hiện giữ vị thế thống trị trên thị trường UAV toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ số lượng chuyến bay không người lái, rủi ro đối với an toàn hàng không cũng gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh giám sát còn hạn chế. Nhiều sân bay và đô thị tại Trung Quốc đại lục từng ghi nhận các vụ chậm, hủy chuyến do UAV bay trái phép. CAAC đã thừa nhận tình trạng bay trái phép đang tiếp tục tái diễn, buộc nhà chức trách áp dụng các biện pháp mạnh như phạt tiền, tịch thu thiết bị, xử lý hình sự và thiết lập vùng cấm bay rộng.

Luật mới được ban hành trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng gay gắt. Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ gần đây xếp UAV Trung Quốc vào diện rủi ro an ninh quốc gia và hạn chế sử dụng, động thái mà Bắc Kinh chỉ trích là mang tính phân biệt đối xử. Trong khi các yêu cầu chứng nhận kỹ thuật đối với UAV cỡ trung và lớn của Trung Quốc có nét tương đồng với Mỹ, Bắc Kinh đã tiến xa hơn khi luật hóa việc truy xuất danh tính thông qua đăng ký tên thật và mã sản phẩm, phản ánh cách tiếp cận song song giữa kiểm soát an toàn và chính sách công nghiệp.