Trung Quốc dùng chính COC để ‘tấn công’ ASEAN

Ngày 6/7, tờ The Nation của Thái Lan đăng tải bài bình luận cho rằng ASEAN đã đạt được “thành tựu” lớn khi bước thêm một bước trong tiến trình hình thành khối liên minh đồng thời thúc ép được Trung Quốc đồng ý tham vấn Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC). Song, ẩn sau nước cờ này của Bắc Kinh còn nhiều điều uẩn khúc.

Tờ báo bình luận rằng “quả là một thành tựu không nhỏ khi cuối cùng Trung Quốc đã chịu lắng nghe các nước trong khu vực Đông Nam Á về những cách giải quyết tranh chấp trên Biển Đông”. Thực tế, khẳng định này cũng không phải không có cơ sở bởi chỉ một năm trước đây, chính quyền Bắc Kinh vẫn giữ thái độ hung hăng cảnh báo các nước tránh đề cập tới các tranh chấp tại hội nghị ASEAN ở Campuchia đồng thời lớn tiếng tuyên bố sẽ chỉ bắt đầu đàm phán COC “khi điều kiện chín muồi”.

Tuy nhiên, giới học giả quốc tế đang đồng loạt có những nhận định chung quan điểm về bước thay đổi này của Trung Quốc.

COC là cơ hội đảm bảo an ninh trên Biển Đông và cũng là thách thức sự thống nhất của ASEAN.

Một cách thận trọng, ông Gary Li – một nhà phân tích cấp cao thuộc IHS Maritime có trụ sở ở London – cho rằng: “Bắc Kinh đang chuyển từ hình thức “làm ít hơn, can dự ít hơn” sang “làm nhiều hơn, can dự nhiều hơn”. Điều này báo hiệu tương lai sẽ có một thời kỳ mới trong quan hệ giữa Trung Quốc với các nước láng giềng, trong đó có các thành viên ASEAN”.

Trong khi đó, ông Dmitry Mosyak – người hiện đứng đầu Trung tâm Đông Nam Á của Viện phương Đông thuộc Viện hàn lâm khoa học Nga – đánh giá rằng: “Có rất nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc sẽ làm hết sức mình để chia rẽ sự thống nhất của ASEAN trong khi COC được soạn thảo. Nếu các nước trong khối vẫn có thể đoàn kết, cùng chung quan điểm về COC, điều đó cho thấy khả năng của tổ chức này với tư cách là một thành viên hợp nhất trong quá trình hội nhập. Còn nếu không, một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong nội bộ ASEAN rất có thể sẽ diễn ra, dẫn tới việc tổ chức này bị biến thành chiến trường của các cường quốc ngoài khu vực.”

Một số nhà quan sát khác thì nhận định mục đích của chính quyền Bắc Kinh có thể là nhằm hóa giải chiến lược xoay trục của Mỹ, đang ngày càng hấp dẫn các nước Đông Nam Á có tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông. Điển hình như Philippines đang cân nhắc cho phép quân đội Hoa Kỳ tiến vào sâu hơn trong lãnh thổ của mình. Hay Singapore chẳng hạn, quốc gia này đã không ngần ngại cho Lầu Năm Góc sử dụng quân cảng làm cơ sở cho 4 chiến hạm thế hệ mới đang được triển khai trong vùng Biển Đông. Chính vì vậy, “Chính quyền Bắc Kinh đang chuyển sang chiêu dụ toàn khối ASEAN, và cùng lúc gán mác “kẻ gây rối” cho Philippines.”, Giám đốc Viện Chính sách Trung Quốc tại Đại học Nottingham ở Anh – ông Steve Tsang – đánh giá.

Về phía Mỹ, phát biểu tại Brunei, Ngoại trưởng John Kerry nhấn mạnh: “Các bạn nên tuyệt đối tin tưởng là trong vòng ba năm rưỡi tới đây trong nhiệm kỳ còn lại của Tổng thống Obama, Washington sẽ nghiêm túc trong việc tiếp tục những nỗ lực tái cân bằng.”

Nhận định về những diễn biến mới nhất trên Biển Đông này, Giám đốc Trung tâm Chính sách Trung Quốc ở Viện Nghiên cứu Chính sách Asan của Hàn Quốc Kim Han Kwon cho hay: “Bắc Kinh biết rõ họ đang ở thế bất lợi khi Washington, Seoul và Tokyo thắt chặt quan hệ liên minh do lo ngại vấn đề Triều Tiên. Do đó, Trung Quốc đã đưa ra một quyết định chiến lược để làm đối trọng với ảnh hưởng quân sự và chính trị lớn hơn của Mỹ trong khu vực.” Theo đó, “nếu để ASEAN nghiêng về phía Mỹ, thế bất lợi của Trung Quốc sẽ còn tăng lên nhiều hơn nữa”, ông Kim cho biết.

Phản ứng trước những bước đi trên của Trung Quốc, sau khi lên án hành vi quân sự hóa của PLA trên Biển Đông gây tổn hại tới hòa bình trong khu vực, Ngoại trưởng Philippines Albert Rosario thẳng thắn cho rằng: “Đó là một chính phủ mới và họ phải làm như vậy”.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Singapore K. Shanmugam cho rằng các quan chức lập pháp của ASEAN cần phối hợp trong nhiều sáng kiến hội nhập pháp lý, bao gồm việc thiết lập tiêu chuẩn chung giữa luật pháp của các quốc gia thành viên trước nhiều thách thức đang ngày càng gia tăng trong khu vực. Mà trong số đó, thách thức lớn nhất là “Trung Quốc đang quay sang “tấn công” ASEAN bẳng chính sự mềm mỏng đồng thời tố cáo Philippines mới là kẻ gây rối trên Biển Đông.”, ông Steve Tsang khẳng định.

Theo VNE