Trung Quốc đã gây ra tình huống căng thẳng cao độ và cần phải xuống thang

“Chúng tôi công nhận tầm quan trọng của một mối quan hệ đối tác tầm chiến lược giữa Hoa Kỳ – Việt Nam”. Thượng nghị sĩ Mỹ thuộc Đảng Cộng hòa Benjamin Cardin – Chủ tịch Tiểu ban Đông Á-Thái Bình Dương thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ cho biết như vậy trong cuộc họp báo tại Hà Nội chiều 28-5. Ngài Thượng nghị sĩ khẳng định, Hoa Kỳ phản đối “hành động có tính gây hấn và đơn phương của Trung Quốc ở Biển Đông”, gây ra “tình huống căng thẳng cao độ”. Ông đồng thời có những trao đổi thẳng thắn với báo giới Việt Nam và quốc tế.

- Tuổi Trẻ: Ngài có thể cho biết những diễn biến mới nhất sau khi ngài cùng 5 Thượng nghị sĩ khác ra tuyên bố ngày 9-5-2014 kêu gọi Trung Quốc kiềm chế các hành vi khiêu khích, đồng thời đề nghị Quốc hội Mỹ ra Nghị quyết về vấn đề này?

- Thượng nghị sĩ Benjamin Cardin: Chúng tôi hoàn toàn phản đối các hành vi đơn phương gây hấn ảnh hưởng an ninh hàng hải. Ủy ban Đối ngoại của Thượng viện Mỹ đã cân nhắc đưa ra nghị quyết liên quan đến nội dung này. Trung Quốc đã thực hiện các hành vi sai trái. Chúng tôi tin rằng, vấn đề cần được giải quyết thông qua giải pháp hòa bình và cần đàm phán giữa các bên liên quan. Các bên có tuyên bố chủ quyền cần tuân thủ luật pháp quốc tế để bảo đảm hòa bình và an ninh hàng hải. Nghị quyết đã được Ủy ban Đối ngoại Thượng viện thông qua và sẽ được trình lên Thượng viện để xem xét thông qua sớm.

- Tạp chí Phố Wall (Mỹ): Vấn đề này có ảnh hưởng như thế nào đến quan hệ Hoa Kỳ – Việt Nam, thưa ngài?

- Hoa Kỳ và Việt Nam sắp kỷ niệm 20 năm quan hệ ngoại giao và chúng tôi đang tiến vào khuôn khổ đối tác chiến lược. Có thể thấy, đây là một con đường liên tục. Hiện nay, chúng tôi đang làm việc về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), đã trao đổi các đoàn về chủ đề nhân quyền và quản trị tốt, với nhiều tiến triển. Khi chúng ta có tiến bộ về kinh tế, chính trị, nhân quyền, quản trị tốt…, chúng ta cũng đang tiến gần đến việc đạt các thỏa thuận về vấn đề an ninh ảnh hưởng đến cả hai nước, ví dụ như an ninh hàng hải. Hoa Kỳ và Việt Nam còn tiếp tục các thảo luận bàn về cách thức tăng cường quan hệ và mang lại lợi ích chung cho cả hai bên. Tôi muốn nhấn mạnh: về phía Hoa Kỳ, khi thực hiện chính sách xoay trục về châu Á – Thái Bình Dương, chúng tôi mong thấy Việt Nam phát triển, vững mạnh. Và, chúng tôi tin rằng điều đó đóng góp vào ổn định của khu vực.

- VietnamNet: Sau chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam, ngài sẽ sang Singapore dự Diễn đàn Shangri-La và đưa vụ việc Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép xâm phạm chủ quyền Việt Nam cũng như những diễn biến phức tạp ở Biển Đông ra diễn đàn quan trọng này. Vậy, trong chương trình ở Đối thoại Shangri-La, ngài có ý định gặp gỡ phía Trung Quốc để thảo luận về các vấn đề đó không?

- Tôi sẽ có cuộc gặp với người đại diện Trung Quốc và cùng tham gia phiên thảo luận. Chúng tôi sẽ có gặp riêng với phía Trung Quốc để nói về vấn đề an ninh. Về chính sách xoay trục của Mỹ sang châu Á, chúng tôi muốn tạo các mối quan hệ vững mạnh hơn ở châu Á, trong đó có Trung Quốc. Chúng tôi muốn thấy Trung Quốc vững mạnh, độc lập. Do đó trong trao đổi của tôi với đối tác Trung Quốc, tôi muốn nhấn mạnh là cần phải xuống thang tình hình. Riêng về việc Trung Quốc đâm chìm tàu Việt Nam, đây là hành động cực kỳ nguy hiểm, đơn phương của Trung Quốc, vụ việc lại xảy ra gần nơi hạ đặt giàn khoan. Đó là hành vi nguy hiểm không thể chấp nhận được, gây thiệt hại lớn về tài sản và tính mạng. Cần phải làm sao xuống thang tình hình. Các bạn đã nghe nhiều lần rồi nhưng tôi vẫn nhấn mạnh: Hoa Kỳ không có quan điểm về các tuyên bố chủ quyền, nhưng Hoa Kỳ chống các hành vi đơn phương gây hấn. Các nước liên quan cần giải quyết tranh chấp chủ quyền qua các cơ chế hòa bình, cũng như cơ chế quốc tế để giảm căng thẳng, leo thang.

- Thanh Niên: Có nhiều ý kiến cho rằng hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là do họ muốn thử thách quan điểm của Hoa Kỳ. Ngài có thể bình luận về ý kiến này?

- Hoa Kỳ rất nhất quán trong việc chỉ trích hành vi đơn phương của Trung Quốc cũng như trong chính sách an ninh hàng hải. Sự nhất quán đó còn thể hiện ở những vấn đề không chỉ liên quan đến Trung Quốc và Việt Nam. Chúng tôi nhất quán trong việc ủng hộ ASEAN tiến tới bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC). Hoa Kỳ cũng nhấn mạnh việc giải quyết bằng biện pháp hòa bình và chúng tôi luôn đóng vai trò tích cực ở mọi diễn đàn có thể.

- Hãng tin Đức DPA: Ngài có nghĩ rằng, cách tiếp cận của Chính phủ Việt Nam trong vấn đề Biển Đông đúng đắn không?

- Đối với các nước có tranh chấp, các nước cần giải quyết thông qua đối thoại và biện pháp ngoại giao, thay vì sử dụng biện pháp đơn phương, gây hấn. Chúng tôi muốn thấy Trung Quốc và Việt Nam đối thoại với nhau. Mỗi nước có thể tìm đến cơ chế quốc tế nào đó mà họ thấy phù hợp để nêu vấn đề của mình.

- VnExpress: Xin cho biết bình luận của ngài về diễn biến Trung Quốc di chuyển giàn khoan, nhưng vẫn chưa ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam?

- Chúng tôi có biết về việc họ (tức phía Trung Quốc – PV) di chuyển giàn khoan nhưng vẫn trong cùng một khu vực. Tôi cũng biết, vừa rồi tàu cá Việt Nam bị Trung Quốc đâm chìm. Tình hình rất căng thẳng. Chúng tôi đã thúc giục Trung Quốc có hành động để giảm căng thẳng, thay vì leo thang qua việc xuất hiện các tàu quân sự và can thiệp vào các hoạt động hàng hải. Tôi cũng hiểu là báo giới các bạn quan tâm nhiều đến an ninh hàng hải, nhưng chuyến thăm của tôi cũng có nhiều nội dung thảo luận khác với Việt Nam; trong đó có vấn đề quản trị tốt, thúc đẩy quan hệ kinh tế, chính trị, nhân quyền… Tôi cũng đã nhấn mạnh rằng, chúng tôi thấy tiến bộ ở trên các phương diện này. Quốc hội Hoa Kỳ quan tâm tiến triển của Việt Nam trong các lĩnh vực đó. Về phía Việt Nam, các lãnh đạo cấp cao đã cập nhật với tôi về tiến trình thay đổi Hiến pháp, sửa đổi các luật liên quan. Ngoài ra, chúng tôi cũng bàn về chủ đề di sản chiến tranh, chẳng hạn như ô nhiễm chất độc da cam. Chúng tôi cũng bàn về môi trường, cụ thể là biến đổi khí hậu toàn cầu. Hoa Kỳ và Việt Nam đã có những trao đổi trên bình diện rất rộng. Cả hai phía đều có ý chí tăng cường quan hệ giữa hai nước.

Theo ANTD