Trung Quốc cạnh tranh với Nga trong cung cấp vũ khí cho Trung Á

Trung Quốc đang đẩy mạnh bán vũ khí cho Trung Á, thách thức vị thế lâu đời của Nga. Uzbekistan và Kazakhstan đã bắt đầu mua UAV, phòng không và có thể cả chiến đấu cơ JF-17 từ Bắc Kinh .

Máy bay chiến đấu JF-17 của Pakistan, do Trung Quốc và Pakistan hợp tác phát triển, được trưng bày tại Triển lãm Hàng không và Vũ trụ Quốc tế Trung Quốc lần thứ 12 (Airshow China) tại Chu Hải, tỉnh Quảng Đông, ngày 6/11/2018. Ảnh: THX

Trong những năm gần đây, bức tranh cung cấp vũ khí tại khu vực Trung Á đang có những thay đổi đáng kể khi Trung Quốc ngày càng tăng cường hiện diện, thách thức vị thế thống trị truyền thống của Nga. Theo thông tin từ trang tin Eurasianet.org ngày 8/4, Bắc Kinh đang nỗ lực mở rộng vai trò là nhà cung cấp vũ khí cho các quốc gia Trung Á, đánh dấu một bước tiến mới trong chiến lược ảnh hưởng của họ tại khu vực này.

Sau khi đã thành công đẩy Nga sang một bên để trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Trung Á, Trung Quốc hiện đang nhắm đến thị trường vũ khí – lĩnh vực mà trước đây gần như hoàn toàn thuộc về Moskva. Trong phần lớn thời kỳ hậu Xô Viết, Nga đã thống trị thị trường vũ khí khu vực, đặc biệt là tại Kazakhstan, Tajikistan và Uzbekistan. Tuy nhiên, kể từ khi cuộc xung đột Nga – Ukraine nổ ra, xuất khẩu vũ khí của Moskva đã giảm mạnh ở Trung Á, tạo cơ hội cho nhiều quốc gia khác tham gia vào thị trường này.

Cụ thể, theo một số báo cáo, Uzbekistan đang cân nhắc mua máy bay chiến đấu của Trung Quốc. Năm 2024, Bắc Kinh được cho là đã cung cấp thiết bị bay không người lái (UAV) cho Kazakhstan và vào tháng 2 năm nay đã bán hệ thống phòng không cho Uzbekistan. Đặc biệt, Uzbekistan đang xem xét mua một số lượng lớn máy bay chiến đấu từ Trung Quốc, có thể là loại JF-17 – một sản phẩm do Trung Quốc và Pakistan cùng thiết kế.

JF-17 được giới thiệu là “máy bay chiến đấu đa năng tiên tiến, hạng nhẹ, có khả năng hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, ngày/đêm với khả năng chiến đấu không đối không và không đối đất tốt”.

Nếu thỏa thuận được hoàn tất, nó sẽ đánh dấu một thành công về doanh số cho Bắc Kinh. Phía Uzbekistan được cho là đã cân nhắc mua máy bay chiến đấu Rafale do Pháp sản xuất trước khi các quan chức Trung Quốc thúc đẩy việc chào hàng của họ. Theo báo cáo, JF-17 ít tốn kém hơn để bảo dưỡng so với máy bay chiến đấu Rafale và yêu cầu đào tạo phi công ít chuyên sâu hơn.

Sự mở rộng của Trung Quốc vào thị trường vũ khí Trung Á không phải là một hiện tượng đơn lẻ, mà là một phần trong xu hướng toàn cầu. Trong giai đoạn 2018-2023, Trung Quốc đã bán vũ khí cho khoảng 40 quốc gia, chủ yếu ở châu Phi và châu Á, chiếm 5,8% tổng lượng vũ khí xuất khẩu toàn cầu. Chỉ có Mỹ, Pháp và Nga có thị phần cao hơn trong khoảng thời gian này.

Ngoài Trung Quốc, nhiều quốc gia khác cũng đang tận dụng khoảng trống do sự suy giảm của Nga tại thị trường vũ khí Trung Á. Thổ Nhĩ Kỳ, Belarus, Pháp, Tây Ban Nha và Italy đều đang đẩy mạnh doanh số bán hàng trong khu vực.

Sự chuyển dịch này phản ánh một thực tế địa chính trị mới ở Trung Á, nơi ảnh hưởng của Nga đang dần suy giảm trong khi Trung Quốc không ngừng mở rộng sức mạnh kinh tế và bây giờ là quân sự. Đây có thể là bước đi chiến lược của Bắc Kinh nhằm củng cố vị thế của mình trong khu vực quan trọng này, đồng thời chứng minh khả năng cạnh tranh với các cường quốc quân sự truyền thống trên thị trường vũ khí toàn cầu.