Trở lại nơi cơn lũ lịch sử càn quét bản làng tan hoang

Cơn lũ lịch sử cuối tháng 7 đã biến xã Mỹ Lý, tỉnh Nghệ An trở nên hoang tàn , nhà cửa trôi, trường học , trạm y tế đổ sập, người dân ngồi giữa bùn đất mà bật khóc.

Đứng giữa hoang tàn, nhìn về phía dòng sông dữ

Những ngày đầu tháng 8, khi ánh nắng hong khô lớp bùn loãng còn bám chặt trên mặt quốc lộ 16 , chúng tôi có mặt tại bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, tỉnh Nghệ An – nơi trải qua trận lũ được xem là kinh hoàng nhất trong hàng chục năm trở lại đây.

Khung cảnh hiện ra trước mắt là một vùng hoang tàn, nhà cửa vốn san sát hai bên đường giờ chỉ còn lại nền móng trơ trọi, trạm y tế, trường học, cầu treo và đường sá chỉ còn là ký ức in dấu trên những hàng cây gãy đổ và lớp bùn dày hàng mét.

Dòng sông Nậm Nơn sau lũ dữ, nước đã cuốn trôi nhiều phần đất hai bên bờ (Ảnh: Nguyễn Phê).

Người dân đứng giữa nền đất, đôi mắt hướng về dòng Nậm Nơn cuồn cuộn nước đục, dường như vẫn chưa thể tin rằng tất cả những gì từng yên bình nơi đây đã bị cuốn trôi chỉ sau một đêm.

Chúng tôi len lỏi qua những đoạn đường lở loét dẫn từ trung tâm xã đi qua bản Xiềng Tắm đến bản Xốp Tụ. Hai bên đường, máy múc, xe ủi đang miệt mài làm việc để san gạt lớp bùn dày, tìm lại mặt đường bị lũ khoét sâu và vùi lấp.

Những vạt rừng ven sông giờ chỉ còn trơ những thân cây gãy, bật gốc, nằm lẫn lộn với đá tảng, gỗ mục.

Cơn lũ đi qua, những tường thành đất bồi sừng sững lấp kín quốc lộ 16 (Ảnh: Nguyễn Phê).

Giữa khoảng đất trống, nơi vẫn còn mùi ẩm ướt của bùn đất, chị Vi Thị Mơ, trú tại bản Xốp Tụ, đứng lặng trước nền nhà đổ nát của mình.

Chỉ tay về một góc còn lởm chởm gạch vụn, chị nghẹn lời: “Chỗ đó là bếp, kia là buồng ngủ… Lũ cuốn sạch rồi, chẳng còn gì cả. Đêm đó nước lên nhanh lắm, tôi chỉ kịp bế con chạy ra sân, quay lại thì nhà đã không còn”.

Giọng chị Mơ như lạc đi trong gió núi, ánh mắt mỏi mệt hướng về khoảng trống – nơi từng là tổ ấm của ba thế hệ.

Chị Vi Thị Mơ ngồi lặng trước nền nhà đổ nát của mình (Ảnh: Nguyễn Phê).

Cách đó không xa, ông Kha Văn Tuấn, một người đàn ông tàn tật, ngồi bất động trên chiếc lán tạm. Mắt ông trĩu nặng nhìn dòng sông Nậm Nơn đang cạn dần nước, để lộ những vách đá, nham nhở vết lũ.

“Cả đời tôi sống ở đây, chưa bao giờ thấy trận lũ nào khủng khiếp vậy. Nhà bị trôi, áo mặc phải đi xin, cơm ăn ké… Gần như cả bản, ai ở sát bờ sông đều trắng tay cả rồi”, ông Tuấn nói.

Cơn lũ xóa sổ cả một vùng

Trò chuyện với phóng viên, anh Lô Văn Phôm, Trưởng bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, tỉnh Nghệ An, vẫn còn sự bàng hoàng khi nhớ lại thời khắc lũ ập đến.

Ông Kha Văn Tuấn ngồi lặng trên chiếc ghế trong lán tạm (Ảnh: Nguyễn Phê).

Anh nói chưa từng chứng kiến một trận lũ nào khủng khiếp đến vậy. Bản làng chìm trong biển nước, dòng Nậm Nơn hung dữ bủa vây tứ phía, cuốn phăng mọi thứ.

“Hôm đó, khoảng 16h, mưa như trút, nước sông Nậm Nơn bắt đầu dâng nhanh. Nhận thấy tình hình nguy cấp, tôi lập tức phát loa phóng thanh, yêu cầu bà con khẩn trương sơ tán. Ưu tiên hàng đầu là đưa người già, trẻ nhỏ đến nơi cao ráo, an toàn.

Chỉ trong vài phút, nước đã dâng cao, tràn qua đường, ập vào nhà dân. Một số hộ chưa kịp thoát thân, tôi đã dùng chính chiếc thuyền của mình quay lại hỗ trợ, chở họ vượt dòng nước lũ ra ngoài”, anh Phôm kể.

Sau khi nước rút, khung cảnh hoang tàn khiến anh không còn nhận ra bản làng thân thuộc. Toàn bản có 94 hộ bị ảnh hưởng, trong đó 49 gia đình bị lũ cuốn trôi hoàn toàn, 45 hộ chìm sâu trong bùn đất, tài sản gần như mất trắng.

Khu vực Trạm Y tế xã Mỹ Lý bị lũ cuốn phăng, chỉ còn lại đống đổ nát, tường vách nằm chỏng chơ giữa bùn đất ven dòng Nậm Nơn (Ảnh: Nguyễn Phê).

“Giờ những hộ mất nhà không còn nơi ở, không bếp để nấu ăn. Một số xin ở nhờ người quen, số khác dựng tạm lều bạt sống qua ngày. Lũ đi qua để lại hậu quả nặng nề cả về vật chất lẫn tinh thần”, anh Phôm nghẹn ngào.

Chính gia đình anh Phôm bị lũ cuốn mất 2 căn nhà liền kề, thiệt hại nặng nề. Nhưng trong vai trò trưởng bản, anh gác lại nỗi đau riêng để sát cánh cùng bà con trong những ngày gian khó.

Còn ông Lương Văn Bảy, Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý, cho biết trận lũ lịch sử cuối tháng 7 đã gây thiệt hại nặng nề chưa từng có. Toàn xã có 439 ngôi nhà bị ảnh hưởng, trong đó 221 căn bị cuốn trôi hoặc vùi lấp hoàn toàn, hoa màu, trường học… ước tính tổng thiệt hại hơn 513 tỷ đồng.

Cảnh hoang tàn tại xã Mỹ Lý sau trận lũ dữ (Ảnh: Nguyễn Phê).

Chỉ riêng bản Xiềng Tắm, 62/188 căn nhà đã bị nước lũ cuốn đi không còn dấu tích. Tại bản Xốp Tụ, một trong những điểm bị thiệt hại nặng nhất, có 94 ngôi nhà bị ngập và đổ sập, trong đó 49 hộ mất trắng.

“Trận lũ như quét sạch mọi thứ trong một đêm. Trạm y tế xã, trụ sở kiểm lâm, trụ sở công an xã, nhà cộng đồng… đều biến mất. Trường Tiểu học Mỹ Lý 2 ở bản Xằng Trên và Trường Mầm non bản Xốp Dương bị đánh sập hoàn toàn. Có nhiều giáo viên cũng trắng tay khi nhà bị lũ cuốn trôi. Giờ chúng tôi không biết tái thiết từ đâu”, ông Bảy chia sẻ.

Quốc lộ 16 đoạn qua các bản Xiềng Tắm và Xốp Tụ bị hư hỏng nghiêm trọng. Lòng sông Nậm Nơn vốn chỉ rộng vài chục mét, giờ bị lũ khoét sâu, mở rộng ra 200-250m, bồi lấp bản làng, phá hủy đường sá, tạo thành những vách đá dựng đứng nguy hiểm.

Đáng lo ngại, đến thời điểm đầu tháng 8, vẫn còn một số bản trong xã bị chia cắt hoàn toàn, giao thông phải dùng thuyền hoặc leo núi đi bộ nhiều tiếng. Công tác cứu trợ, tiếp cận người dân gặp rất nhiều khó khăn, sạt lở vẫn tiếp diễn ở nhiều điểm.

Quốc lộ 16 đoạn qua xã Mỹ Lý (Ảnh: Nguyễn Phê).

Không chỉ thiệt hại về nhà cửa và hạ tầng, hơn 100ha hoa màu, vườn cây ăn quả, rẫy ngô bị nước cuốn phăng. Gần 700 con gia súc và 9.000 con gia cầm của người dân cũng bị lũ cuốn mất, để lại những chuồng trại trống trơn và ánh mắt bất lực của người nông dân vùng biên giới.

Rời Mỹ Lý, chúng tôi bắt gặp những đoàn xe cứu trợ từ khắp nơi nối đuôi nhau vào vùng tâm lũ. Giữa thinh lặng của núi rừng sau thiên tai, những vết tích lũ lụt vẫn in hằn trên từng nếp nhà, từng nẻo đường. Giữa những vết sẹo đó, tình người được thể hiện qua những chuyến hàng cứu trợ, tấm lòng sẻ chia.

Xã nghèo biên giới Mỹ Lý rồi sẽ hồi sinh bằng tất cả niềm tin, nghị lực của người dân và sự đồng hành của cộng đồng. Lũ đi qua, đất lại hồi sinh, sông lại dịu dàng chảy, những bước chân lại vang trên con đường không còn in dấu bùn.