Triệu chứng nhiễm cúm A/H5N1 và các giai đoạn tiến triển của bệnh

Theo dõi VGT trên

Mùa xuân, đặc trưng của thời tiết với nhiều thay đổi về nhiệt độ, độ ẩm… điều này làm tăng nguy cơ bùng phát các bệnh lây truyền qua đường hô hấp trong đó có cúm A/H5N1.

Cúm A/H5N1 là bệnh truyền nhiễm cấp tính đặc biệt nguy hiểm do virus cúm chủng H5N1 gây ra. H5N1 là chủng cúm có độc lực cao, có khả năng gây ra các biến chứng và nguy cơ tử vong cao ở người.

Mặc dù là bệnh cúm gia cầm nhưng có thể lây sang người. Bệnh lây qua đường hô hấp, qua tiếp xúc với vật dụng bị nhiễm mầm bệnh, tiếp xúc và sử dụng gia cầm ốm, chết do nhiễm cúm A/H5N1, ăn thịt gia cầm, sản phẩm gia cầm chưa nấu chín kỹ. Vì vậy, việc phát hiện sớm là vô cùng quan trọng.

Cúm A/H5N1 lây sang người như thế nào?

Hầu hết tất cả các trường hợp nhiễm H5N1 ở người đều có liên quan đến việc tiếp xúc gần với gia cầm sống hoặc chết bị nhiễm bệnh, hoặc môi trường bị nhiễm mầm bệnh.

Không có bằng chứng về việc bệnh có thể lây lan sang người thông qua thực phẩm được chế biến đúng cách và nấu chín kỹ cũng như việc lây truyền từ người sang người.

Triệu chứng nhiễm cúm A/H5N1 và các giai đoạn tiến triển của bệnh - Hình 1

Bệnh nhân cúm A/H5N1 có thể bị suy hô hấp, suy đa phủ tạng kèm rối loạn ý thức, đe dọa tính mạng người bệnh.

Bệnh cúm A/H5N1 có nguồn gốc từ các loài gia cầm như gà, gà tây, ngan, ngỗng, vịt, chim cút, đà điểu, chim cảnh hoặc chim hoang dã…

Virus cúm A/H5N1 có nhiều trong chất bài tiết như dịch mũi họng, phân của gia cầm bị bệnh. Khi phân khô và chuyển thành dạng bột, người có thể hít phải chúng và gây ra cúm gia cầm. Có 15 chủng khác nhau của virus cúm, chủng H5N1 là một loại gây bệnh cho người.

Video đang HOT

Triệu chứng nhiễm cúm A/H5N1 và các giai đoạn tiến triển của bệnh

Khi bị nhiễm cúm A/ H5N1, người bệnh sẽ có triệu chứng: sốt cao trên 38 độ C, ho, đau rát họng, đau cơ… Ở một số người còn có thể xuất hiện triệu chứng ban đầu như: đau bụng, đau ngực, nôn ói hoặc tiêu chảy, chảy máu cam và lợi.

Sau đó là các triệu chứng của viêm đường hô hấp dưới như khó thở, đau ngực. Ở nhiều người biểu hiện của viêm đường hô hấp dưới có thể xuất hiện từ giai đoạn sớm. Khó thở tiến triển rất nhanh, trường hợp nặng gây suy hô hấp, sốc nhiễm trùng, suy đa phủ tạng kèm rối loạn ý thức, có thể dẫn đến tử vong nếu không được chữa trị kịp thời.

Cúm A/H5N1 có 3 giai đoạn phát triển, gồm:

- Thời gian ủ bệnh: Giai đoạn ủ bệnh của cúm A/H5N1 không có dấu hiệu. Virus cúm có thể ẩn giấu trong cơ thể từ 2 – 8 ngày. Tuy nhiên cũng có thể kéo dài tới 17 ngày sau khi người bệnh tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh.

Triệu chứng nhiễm cúm A/H5N1 và các giai đoạn tiến triển của bệnh - Hình 2

Cúm A /H5N1 là bệnh truyền nhiễm cấp tính đặc biệt nguy hiểm do virus cúm chủng H5N1 gây ra.

- Giai đoạn khởi phát: Lúc này người nhiễm bệnh dần xuất hiện các triệu chứng như: sốt cao, ho khan, nhức mỏi cơ thể, chán ăn…

- Giai đoạn toàn phát: Các triệu chứng cúm A/ H5N1 dần trở nên rõ ràng và mức độ nặng hơn. Người bệnh có thể rơi vào trạng thái hôn mê, mất ý thức, đau đầu, đau hốc mắt hay đau dữ dội vùng thắt lưng. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến bệnh nhân suy hô hấp, suy đa phủ tạng kèm rối loạn ý thức, đe dọa tính mạng người bệnh.

Cách phòng bệnh cúm A/H5N1

Để chủ động phòng chống dịch cúm lây từ gia cầm sang người, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp sau:

- Không ăn, giết mổ gia cầm và các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống chín; rửa tay bằng xà phòng thường xuyên.

- Không vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc.

- Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn.

- Vệ sinh trong chăn nuôi, giết mổ gia cầm.

- Hạn chế lây lan từ gia cầm sang người, từ người sang người.

- Tiêm ngừa đàn gia cầm đầy đủ theo khuyến cáo của ngành thú y.

- Không nuôi gia cầm trong nhà, có chuồng trại riêng, hạn chế tiếp xúc gần với gia cầm.

- Khi cần thiết tiếp xúc với người bệnh, gia cầm mắc bệnh phải đeo khẩu trang y tế, đeo kính, mũ, áo, rửa tay bằng xà phòng hoặc sát khuẩn trước và sau khi tiếp xúc.

Khi có biểu hiện viêm đường hô hấp cấp như: sốt cao, đau ngực, khó thở, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, đau họng, ho… Cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị kịp thời.

6 dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết trở nặng

Hạ sốt, thân nhiệt giảm là dấu hiệu cần lưu ý vì không chắc người bệnh sốt xuất huyết đã qua giai đoạn nguy hiểm.

6 dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết trở nặng - Hình 1

Nhiều người thường gãi vì ngứa khi bị muỗi đốt nhưng điều này càng khiến vết đốt dễ sưng hơn. Ảnh: Healthily.

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus lây truyền qua muỗi, gây các triệu chứng giống như cúm nặng, đôi khi có thể dẫn tới biến chứng và thậm chí gây tử vong.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ mắc mới sốt xuất huyết Dengue tăng trên 30 lần trong vòng 50 năm qua. Theo ước tính, 50-100 triệu trường hợp mắc sốt xuất huyết Dengue hàng năm ở trên 100 quốc gia có bệnh dịch lưu hành, tức gần một nửa dân số thế giới có nguy cơ mắc bệnh.

Theo Bộ Y tế, sốt xuất huyết Dengue gây ra các triệu chứng như cúm, kéo dài 2-7 ngày, xảy ra sau 4-10 ngày bệnh nhân bị muỗi mang mầm bệnh đốt.

Bệnh có triệu chứng điển hình là sốt cao (có thể từ 39 đến 40 độ C) và đi kèm các biểu hiện như đau đầu, đau hốc mắt, buồn nôn hoặc nôn, nổi hạch, đau cơ xương khớp, phát ban.

Khi tiến triển thành sốt xuất huyết Dengue nặng, giai đoạn nguy kịch diễn ra trong khoảng 3-7 ngày sau khi xuất hiện dấu hiệu đầu tiên. Lúc này, thân nhiệt sẽ giảm. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là người bệnh đang hồi phục.

Ngoài ra, cần đặc biệt chú ý tới 6 dấu hiệu cảnh báo gồm: Đau bụng dữ dội, nôn liên tục, chảy máu chân răng, nôn ra máu, thở nhanh, bồn chồn. Đây có thể là dấu hiệu của sốt xuất huyết Dengue nặng.

Khi nghi ngờ sốt xuất huyết Dengue nặng, người bệnh cần được nhanh chóng đưa tới phòng cấp cứu hoặc cơ sở y tế gần nhất. Bệnh có thể gây ra biến chứng gồm thất thoát huyết tương, dẫn tới sốc và/hoặc tích tụ dịch dẫn tới suy hô hấp. Một biến chứng khác của bệnh là gây chảy máu nặng dẫn đến tổn thương tạng.

Đến nay, Việt Nam vẫn chưa có vaccine hoặc thuốc điều trị đặc hiệu sốt xuất huyết Dengue. Vì thế, khi nghi ngờ bản thân bị sốt xuất huyết, người bệnh cần đi kiểm tra tại các cơ sở y tế, nghỉ ngơi và uống nhiều nước.

Khi sốt cao, bệnh nhân có thể uống paracetamol để giảm sốt và làm dịu cơn đau khớp. Ngoài ra, tuyệt đối không nên uống các loại thuốc aspirin và ibuprofen vì 2 loại này có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết, khiến bệnh nặng hơn.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Ca tử vong thứ 4 nghi do bệnh dại tại Bình ThuậnCa tử vong thứ 4 nghi do bệnh dại tại Bình Thuận
19:21:26 14/04/2025
Những thời điểm tránh ăn chuốiNhững thời điểm tránh ăn chuối
10:28:23 14/04/2025
6 bài thuốc từ đậu đen giúp bạn chữa mất ngủ hiệu quả6 bài thuốc từ đậu đen giúp bạn chữa mất ngủ hiệu quả
10:24:23 14/04/2025
Bài thuốc chữa bệnh từ cây đinh lăngBài thuốc chữa bệnh từ cây đinh lăng
16:38:18 14/04/2025
Cách phân biệt sữa giả và sữa thật đơn giản tại nhà ai cũng nên biếtCách phân biệt sữa giả và sữa thật đơn giản tại nhà ai cũng nên biết
08:58:13 15/04/2025
Cảnh báo nguy cơ tử vong do ăn nấm lạCảnh báo nguy cơ tử vong do ăn nấm lạ
10:21:33 14/04/2025
Ở người lớn, những đối tượng nào có nguy cơ cao mắc và biến chứng nặng do Sởi?Ở người lớn, những đối tượng nào có nguy cơ cao mắc và biến chứng nặng do Sởi?
10:26:32 14/04/2025
Lưu ý khi ăn loại gạo được cho là bổ dưỡngLưu ý khi ăn loại gạo được cho là bổ dưỡng
08:56:00 15/04/2025

Tin đang nóng

Hot: "Nam thần" ĐT Việt Nam - Văn Thanh chính thức công khai bạn gái hotgirl, body nóng bỏng, gia thế "không phải dạng vừa"Hot: "Nam thần" ĐT Việt Nam - Văn Thanh chính thức công khai bạn gái hotgirl, body nóng bỏng, gia thế "không phải dạng vừa"
06:27:49 15/04/2025
Cơ quan điều tra vào cuộc vụ doanh nghiệp tố đoàn thanh tra thuế giả mạo trong công tácCơ quan điều tra vào cuộc vụ doanh nghiệp tố đoàn thanh tra thuế giả mạo trong công tác
07:38:58 15/04/2025
10 mỹ nhân 9X đẹp nhất Trung Quốc: Địch Lệ Nhiệt Ba xếp sau Triệu Lộ Tư, hạng 1 nghe tên ai cũng sốc10 mỹ nhân 9X đẹp nhất Trung Quốc: Địch Lệ Nhiệt Ba xếp sau Triệu Lộ Tư, hạng 1 nghe tên ai cũng sốc
05:53:50 15/04/2025
Thanh niên sinh năm 2003 ở Hà Nội mất trắng 50 triệu đồng trong tài khoản sau khi nghe một cuộc gọiThanh niên sinh năm 2003 ở Hà Nội mất trắng 50 triệu đồng trong tài khoản sau khi nghe một cuộc gọi
07:23:37 15/04/2025
Ngọc Anh 3A: Lúc mới quen chồng Tây, tôi không dám nắm tayNgọc Anh 3A: Lúc mới quen chồng Tây, tôi không dám nắm tay
05:50:09 15/04/2025
David Beckham khó xử vì hai con trai "mẫu thuẫn vì một cô gái"David Beckham khó xử vì hai con trai "mẫu thuẫn vì một cô gái"
08:20:58 15/04/2025
Nữ ca sĩ hot nhất mùa 1 xuất hiện không nhiều tại concert Chị Đẹp, nhưng đã lên sân khấu là chiếm spotlightNữ ca sĩ hot nhất mùa 1 xuất hiện không nhiều tại concert Chị Đẹp, nhưng đã lên sân khấu là chiếm spotlight
08:26:35 15/04/2025
Bức ảnh người cô quát cháu nhưng lại được cư dân mạng khen tới tấp: Lý do là gì?Bức ảnh người cô quát cháu nhưng lại được cư dân mạng khen tới tấp: Lý do là gì?
07:30:31 15/04/2025

Tin mới nhất

Chạy bộ có gây phình mạch não và vỡ phình mạch?

Chạy bộ có gây phình mạch não và vỡ phình mạch?

09:03:07 15/04/2025
Phình mạch não hình thành và phát triển do dòng máu chảy qua mạch máu tạo áp lực lên vùng thành mạch yếu, làm tăng kích thước của phình mạch não. Nếu phình mạch não bị rò rỉ hoặc vỡ, nó gây chảy máu trong não, được gọi là đột quỵ xuất h...
5 câu hỏi thường gặp với trẻ mắc hội chứng West

5 câu hỏi thường gặp với trẻ mắc hội chứng West

09:00:02 15/04/2025
Một số triệu chứng đi kèm của hội chứng West như khó ngủ, quấy khóc, rối loạn tiêu hóa có thể được tiếp cận và hỗ trợ điều trị bằng các phương pháp của Đông y như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, các bài thuốc thảo dược.
Vì sao vôi hóa sụn sườn dễ bị nhầm với bệnh tim?

Vì sao vôi hóa sụn sườn dễ bị nhầm với bệnh tim?

08:07:08 13/04/2025
Vôi hóa sụn sườn là tình trạng lành tính nhưng dễ gây nhầm lẫn với bệnh tim, phổi. Nhận biết sớm và điều trị đúng giúp cải thiện chất lượng sống hiệu quả.
5 loại thực phẩm giúp bụng êm, ruột khỏe

5 loại thực phẩm giúp bụng êm, ruột khỏe

08:05:09 13/04/2025
Thiếu hụt chất xơ là nguyên nhân khiến 42 triệu người Mỹ bị táo bón, phải phụ thuộc vào thuốc nhuận tràng, gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
Những sai lầm khi ăn uống có thể gây hại sức khỏe

Những sai lầm khi ăn uống có thể gây hại sức khỏe

08:02:50 13/04/2025
Đường có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe nếu bạn ăn quá nhiều. Nhưng cơ thể cũng vẫn cần một lượng đường nhất định để hoạt động. Các thực phẩm như trái cây hoặc sữa có chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu và một lượng đường thấp.
8 bệnh nguy hiểm liên quan đến căng thẳng

8 bệnh nguy hiểm liên quan đến căng thẳng

07:58:52 13/04/2025
Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến tình trạng viêm hệ tuần hoàn, đặc biệt là động mạch vành. Viêm động mạch là thủ phạm dẫn đến tích tụ mảng bám và vỡ ở thành động mạch gây ra các cơn đau tim sau đó.
7 thói quen buổi sáng làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim

7 thói quen buổi sáng làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim

07:54:21 13/04/2025
Uống một tách cà phê buổi sáng là thói quen hàng ngày của nhiều người, nhưng việc chuyển sang trà thảo mộc hoặc trà xanh có thể là lựa chọn thân thiện với tim.
Loại gia vị Việt được ví như 'vàng trắng', bổ não lại giúp ngừa bệnh hiệu quả

Loại gia vị Việt được ví như 'vàng trắng', bổ não lại giúp ngừa bệnh hiệu quả

07:51:18 13/04/2025
Piperine không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn giúp tăng cường khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng từ thực phẩm, bao gồm vitamin, khoáng chất và các hợp chất thực vật khác.
Hai vợ chồng cùng mắc ung thư, bác sĩ cảnh báo thói quen hay gặp khi uống canh

Hai vợ chồng cùng mắc ung thư, bác sĩ cảnh báo thói quen hay gặp khi uống canh

10:08:54 12/04/2025
Vợ chồng bà Lâm cùng bị ung thư thực quản. Bác sĩ phát hiện cả hai người đều có thói quen không tốt cho sức khỏe.
Bác sĩ nêu lý do nhiều người bị cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi mãi không khỏi

Bác sĩ nêu lý do nhiều người bị cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi mãi không khỏi

10:05:44 12/04/2025
Theo tôi, nếu cảm cúm, hắt hơi, sổ mũi hay các triệu chứng ở đường hô hấp lâu khỏi, người bệnh nên khám lâm sàng để tìm nguyên nhân có bội nhiễm vi khuẩn, virus không.
Đi cấp cứu vì biểu hiện lạ sau khi ăn loại thực phẩm quen thuộc thay cơm

Đi cấp cứu vì biểu hiện lạ sau khi ăn loại thực phẩm quen thuộc thay cơm

10:03:23 12/04/2025
Sau một giờ ăn lượng lớn củ ấu tàu, người phụ nữ đột nhiên có biểu hiện lạ, buồn nôn, tê bì môi và chân tay, tụt huyết áp, đau bụng phải đi cấp cứu.
Người đàn ông 32 tuổi hôn mê sau giải chạy marathon 42km

Người đàn ông 32 tuổi hôn mê sau giải chạy marathon 42km

10:00:54 12/04/2025
Nam bệnh nhân 32 tuổi cấp cứu trong tình trạng co giật, hôn mê sau khi chạy marathon 42km. Hiện, người này vẫn suy gan, thận và được tiếp tục theo dõi.

Có thể bạn quan tâm

Giao con cho mẹ chồng trông, tôi thấp thỏm, lo sợ mỗi ngày

Giao con cho mẹ chồng trông, tôi thấp thỏm, lo sợ mỗi ngày

Góc tâm tình

09:43:24 15/04/2025
Mỗi ngày rời nhà đi làm, tôi đều thấp thỏm, lo sợ con trai ở nhà gặp nguy hiểm. Dù có mẹ chồng trông bé nhưng sức khỏe của bà kém nên tôi không an tâm.
"Tóm" nữ lừa đảo với chiêu đặt mua hoa sinh nhật bằng tiền thật

"Tóm" nữ lừa đảo với chiêu đặt mua hoa sinh nhật bằng tiền thật

Pháp luật

09:39:30 15/04/2025
Trước đó, ngày 12/4, Công an xã Lộc Châu tiếp nhận tin báo của chị Cao Thị Nga, chủ tiệm hoa tươi trên địa bànvề việc bị người phụ nữ tên Tuyến đặt mua 1 bó hoa làm bằng tiền thật trị giá hơn 7,2 triệu đồng rồi chiếm đoạt.
Động đất rung chuyển miền Nam California (Mỹ), nhiều tuyến đường phải đóng cửa

Động đất rung chuyển miền Nam California (Mỹ), nhiều tuyến đường phải đóng cửa

Netizen

09:38:11 15/04/2025
Vào lúc 10 giờ 8 phút sáng thứ Hai 14/4 (giờ địa phương), một trận động đất với cường độ ban đầu được ghi nhận là 5,2 độ richter đã làm rung chuyển miền Nam California, Mỹ.
Game Soulslike mới ra mắt tiếp tục gặp biến cố, game thủ phàn nàn về cơ chế boss, so sánh với Black Myth: Wukong

Game Soulslike mới ra mắt tiếp tục gặp biến cố, game thủ phàn nàn về cơ chế boss, so sánh với Black Myth: Wukong

Mọt game

09:06:22 15/04/2025
Dù có nhiều đánh giá tích cực, thế nhưng The First Berserker: Khazan vẫn vấp phải không ít chỉ trích từ cộng đồng game thủ.
Cosplay Violet Huyết Ma Thần, cô gái chỉ dám biến hóa 50% nhưng vẫn khiến fan nam chao đảo

Cosplay Violet Huyết Ma Thần, cô gái chỉ dám biến hóa 50% nhưng vẫn khiến fan nam chao đảo

Cosplay

08:54:46 15/04/2025
Violet Huyết Ma Thần là một trong những trang phục được yêu thích trong tựa game Liên Quân Mobile. Với phong cách quyến rũ pha chút huyền bí
Tẩy da chết bằng cách nào là an toàn?

Tẩy da chết bằng cách nào là an toàn?

Làm đẹp

08:52:09 15/04/2025
Tẩy da chết là cách loại bỏ các tế bào già, sần sùi trên lớp bên ngoài của da. Phương pháp này sẽ giúp làm sạch da giúp cải thiện da xỉn màu và mang lại nhiều lợi ích khác như:
Hai huyền thoại võ thuật của showbiz Hong Kong: "Quyền có Trần Huệ Mẫn, cước có Lý Tiểu Long" (P3)

Hai huyền thoại võ thuật của showbiz Hong Kong: "Quyền có Trần Huệ Mẫn, cước có Lý Tiểu Long" (P3)

Sao châu á

08:41:00 15/04/2025
Đã từng có giai thoại trong giới võ thuật Hong Kong (Trung Quốc) nói rằng: Nếu Lý Tiểu Long còn sống lâu hơn, có lẽ cả hai sẽ có một màn tỉ thí thực sự để định ngôi.
3 thành viên BLACKPINK hội tụ bùng nổ Coachella, Lisa công khai bạn trai trước bàn dân thiên hạ?

3 thành viên BLACKPINK hội tụ bùng nổ Coachella, Lisa công khai bạn trai trước bàn dân thiên hạ?

Nhạc quốc tế

08:35:55 15/04/2025
Giây phút 3 thành viên cùng nhau hội tụ khiến cộng đồng BLINK không ngừng phấn khích bởi đã lâu lắm rồi mới có thể được nhìn thấy 3/4 thành viên BLACKPINK có mặt.
Trước sức ép thuế quan, Nvidia công bố kế hoạch sản xuất trị giá 500 tỷ USD tại Mỹ

Trước sức ép thuế quan, Nvidia công bố kế hoạch sản xuất trị giá 500 tỷ USD tại Mỹ

Thế giới

08:01:47 15/04/2025
Để hỗ trợ quá trình thiết kế và vận hành các nhà máy, Nvidia sẽ sử dụng công nghệ riêng của mình để tạo ra "bản sao kỹ thuật số" (digital twins) của các nhà máy, đồng thời phát triển robot phục vụ tự động hóa chuyên biệt.
12 tính năng nổi bật tạo nên siêu phẩm iPhone 17 Pro sắp ra mắt

12 tính năng nổi bật tạo nên siêu phẩm iPhone 17 Pro sắp ra mắt

Đồ 2-tek

07:42:25 15/04/2025
Dù iPhone 17 Pro và iPhone 17 Pro Max dự kiến sẽ ra mắt vào tháng 9 tới, nhưng hiện tại đã có rất nhiều tin tức rò rỉ xoay quanh hai thiết bị này.
Sao Việt 15/4: Ông xã H'Hen Niê làm trợ lý cho vợ, Trúc Anh 'Mắt biếc' gây chú ý

Sao Việt 15/4: Ông xã H'Hen Niê làm trợ lý cho vợ, Trúc Anh 'Mắt biếc' gây chú ý

Sao việt

07:27:30 15/04/2025
H Hen Niê hạnh phúc khi có ông xã nhiếp ảnh luôn sát cánh, loạt ảnh mới của diễn viên Trúc Anh nhận được nhiều chú ý của khán giả.