Triệu chứng mới tại vùng kín của người mắc đậu mùa khỉ
Sưng dương vật, đau trực tràng đang dần phổ biến ở những người mắc đậu mùa khỉ của đợt bùng phát hiện tại.
Đây là kết quả mà nhóm chuyên gia tại Guy’s and St Thomas ‘ NHS Foundation Trust ở London, Anh, đưa ra trong nghiên cứu được công bố trên tạp chí British Medical Journal (BMJ) ngày 27/7. Nghiên cứu được thực hiện trên khoảng 200 nam giới mắc bệnh tại London, cho thấy hai triệu chứng trên đang dần phổ biến.
Tổn thương nhiều ở bộ phận sinh dục
Theo Newscientist, Giáo sư Julia Bilinska và cộng sự đã mô tả các triệu chứng của 197 người, tất cả đều là nam giới, xét nghiệm dương tính với đậu mùa khỉ từ tháng 5 đến tháng 7.
Trong số này, 71 ca bị đau trực tràng, 31 người bị sưng dương vật. Đặc biệt, 20 người đã phải nhập viện để kiểm soát các triệu chứng. Riêng 8 ca bị đau hậu môn, trực tràng, 5 người sưng dương vật không thể chịu được đau và phải nhập viện.
Tất cả người tham gia đều có một số dạng tổn thương trên da hoặc niêm mạc ở vùng miệng hoặc bộ phận sinh dục. Bệnh đậu mùa khỉ thường gây ra phát ban giống thủy đậu lan rộng, tiến triển thành mụn nước chứa đầy dịch và cuối cùng đóng vảy. Tuy nhiên, trong số 22 người tham gia, chỉ một người bị phát ban.
Ngoài ra, 9 người bị sưng amidan – triệu chứng đậu mùa khỉ không điển hình. Bác sĩ Bindumathi PL, Chuyên gia tư vấn cấp cao, Nội khoa tại Bệnh viện Aster, Anh, nhận định đợt bùng phát gần đây ở nước này chủ yếu gặp trên người bị suy giảm miễn dịch do nhiễm HIV. Những bệnh nhân này có biểu hiện không điển hình như chỉ tổn thương da với áp- xe và viêm amidan. Không có trường hợp tử vong nào được báo cáo, nhưng đau đớn và đau đớn ở vùng sinh dục và quanh bộ phận sinh dục do tổn thương da thì nhiều hơn.
Sưng dương vật, đau đại tràng là hai triệu chứng mới ở người mắc đậu mùa khỉ trong làn sóng hiện tại. Ảnh: Freepik.
Từ ngày 28/7, Dịch vụ Y tế Công cộng Anh (NHS), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không công nhận đau trực tràng, sưng dương vật, tổn thương đơn lẻ hoặc sưng amidan là các triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ.
Tuy nhiên, ngày 25/7, Cơ quan An ninh Y tế Vương Quốc Anh đã thêm triệu chứng tổn thương đơn lẻ trên bộ phận sinh dục, hậu môn và khu vực xung quanh vào danh sách các dấu hiệu của đậu mùa khỉ, cũng như viêm vòi trứng, đau hoặc chảy máu hậu môn, trực tràng.
Hầu hết (86%) người tham gia cũng cho biết họ có các triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ phổ biến hơn như sốt (62%), sưng hạch bạch huyết (58%) và đau nhức cơ bắp (32%).
Câu hỏi bỏ ngỏ
Theo Giáo sư Bilinska, không rõ tại sao bệnh đậu mùa khỉ lại gây ra các triệu chứng mới ở một số người. Bà nói: “Nó có thể gợi ý về sự thay đổi trong diễn biến bệnh tự nhiên, hoặc có thể là do phương thức lây truyền. Đây là câu hỏi đáng được nghiên cứu thêm”.
Phải mất rất nhiều thời gian để các triệu chứng mới được thêm vào danh sách chính thức, song, bà Bilinska khuyến cáo không nên bỏ qua những dấu hiệu này. “Nếu bạn biết những dấu hiệu đáng chú ý, bạn có thể phát hiện và xét nghiệm họ sớm”, bà nói.
Video đang HOT
Ngoài ra, trong số 197 người tham gia, 70 người dương tính với HIV và 56 người bị bệnh lây truyền qua đường tình dục. Giáo sư Bilinska nói: “Rất có thể họ bị hai bệnh nhiễm trùng cùng lúc và làm cho các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Đó là lý do các bác sĩ lâm sàng khi nghi ngờ bệnh nhân mắc đậu mùa khỉ nên khám sàng lọc để tìm thêm xem có bệnh lây truyền qua đường tình dục không”.
Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện chỉ 26,5% người tham gia báo cáo đã tiếp xúc gần gũi với người nào đó mắc đậu mùa khỉ hoặc có triệu chứng điển hình. Điều này dẫn tới viễn cảnh rất đáng lo. Đó là khả năng người nào đó không có triệu chứng bệnh vẫn có thể phát tán virus. Lúc này người mắc bệnh có triệu chứng rất nhẹ hoặc không điển hình, virus âm thầm lây lan mà họ không hay biết.
Các chuyên gia lo ngại người mắc đậu mùa khỉ không triệu chứng có thể lây nhiễm virus cho người khác mà không hay biết. Ảnh: Freepik.
Trong một nghiên cứu được công bố vào ngày 21/7, Giáo sư Chloe Orkin tại Đại học Queen Mary’s London và cộng sự phát hiện điều tương tự. Trong số 528 người mắc đậu mùa khỉ từ tháng 4 đến tháng 6 ở 16 quốc gia, 54 người bị tổn thương ở bộ phận sinh dục. Theo nghiên cứu, các bệnh nhân ít sốt và ít mệt mỏi hơn. Nhưng họ có nhiều tổn thương ở vùng sinh dục, hậu môn hơn bình thường.
Bà Chloe Orkin nói thêm: “Có thể các tổn thương ở dương vật, hậu môn và miệng xảy ra tại vị trí đầu tiên mà bệnh nhân tiếp xúc với virus, khiến nó đang giống virus lây truyền qua đường tình dục”.
Các tác giả cho rằng định nghĩa về ca mắc đậu mùa khỉ trong đợt bùng phát này cần phải được xem xét lại để tránh nguy cơ bị bỏ sót, đặc biệt, bệnh có thể “bắt chước” các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) như herpes, giang mai.
Nghiên cứu cũng cho thấy 1/4 số bệnh nhân mắc đậu mùa khỉ dương tính với HIV và 1/4 mắc các bệnh STI khác.
Đậu mùa khỉ nguy hiểm như thế nào
Đậu mùa khỉ hiện đã xuất hiện tại gần 80 quốc gia, trong đó đã ghi nhận các ca tử vong tại châu Phi, châu Mỹ và châu Âu.
Ngoài ra, người nhiễm virus đậu mùa khỉ còn có thể bị viêm não, viêm phổi và các tình trạng nguy hiểm khác.
Tính đến ngày 30/7, theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ghi nhận hơn 18.000 ca bệnh đậu mùa khỉ trên toàn thế giới tại 78 quốc gia, trong đó phần lớn ở châu Âu. Tại Việt Nam, chưa ghi nhận ca nhiễm đậu mùa khỉ.
Trước đó, ngày 23/7 WHO tuyên bố đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ hiện nay là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu tương tự như Covid-19. Đây cũng là mức độ cảnh báo cao nhất mà WHO có thể ban bố, trong bối cảnh số ca mắc đậu mùa khỉ trên thế giới trong đợt dịch này khi đó đã lên tới hơn 16.500 ca và 5 ca tử vong.
Đây là lần thứ hai trong hơn hai năm qua, WHO phải ban bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu, hay còn có tên đầy đủ là Tình trạng Khẩn cấp Y tế Công cộng đồng Quốc tế (PHEIC). Lần đầu là đại dịch Covid-19 vào năm 2020.
Đậu mùa khỉ được biết đến là một bệnh do virus đậu mùa khỉ gây ra. Bệnh có thể lây từ động vật sang người và từ người sang người. Bệnh này được phát hiện lần đầu tiên ở những đàn khỉ được nuôi để nghiên cứu vào năm 1958. Sau đó bệnh được phát hiện ở người vào năm 1970.
Lây nhiễm qua đường nước bọt và quan hệ tình dục
Bộ Y tế dẫn thông tin từ WHO cho biết, trong giai đoạn lây bệnh, các nốt ban, dịch cơ thể (dịch, mủ hoặc máu từ tổn thương trên da) và vảy của người nhiễm bệnh có nguy cơ làm lây nhiễm virus. Quần áo, ga gối, khăn mặt hoặc vật dụng khác (dụng cụ ăn/bát đĩa) bị nhiễm virus cũng có thể làm lây bệnh cho người khác.
Ngoài ra, virus có thể lây qua đường nước bọt và qua quan hệ tình dục. Virus cũng có thể truyền sang bào thai hoặc trẻ sơ sinh trong quá trình sinh nở hoặc tiếp xúc vật lý sớm.
Virus bắt đầu lây lan khi người bệnh khởi phát từ 1- 5 ngày
Theo Bộ Y tế, thời gian ủ bệnh đậu mùa khỉ sẽ từ 6 - 13 ngày (dao động từ 5 - 21 ngày). Trong thời gian này, người nhiễm không có triệu chứng và không có khả năng lây nhiễm.
Giai đoạn khởi phát của bệnh từ 1- 5 ngày với các triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân. Người bệnh có thể có biểu hiện đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ. Trong giai đoạn này, virus có thể lây sang người khác.
Giai đoạn toàn phát, người bệnh sẽ có sự xuất hiện của các ban trên da, thường gặp sau sốt từ 1 - 3 ngày. Trong đó, vị trí phát ban có hướng lý tâm, gặp nhiều trên mặt lòng bàn tay, lòng bàn chân. Ban cũng có thể gặp ở miệng, mắt, cơ quan sinh dục.
Các vết ban tuần tự từ dát (tổn thương có nền phẳng) đến sẩn (tổn thương cứng hơi nhô cao), sau đó thành mụn nước (tổn thương chứa đầy dịch trong), mụn mủ (tổn thương chứa đầy dịch vàng), đóng vảy khô, bong tróc và có thể để lại sẹo.
Kích thước tổn thương da trung bình từ 0,5 - 1cm. Số lượng tổn thương da trên một người có thể từ vài nốt cho đến dày đặc. Trường hợp nghiêm trọng các tổn thương có thể liên kết với nhau thành các mảng tổn thương da lớn.
Giai đoạn phục hồi, các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ có thể kéo dài từ 2 - 4 tuần rồi tự khỏi. Người bệnh hết các triệu chứng lâm sàng, thời điểm này không còn nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
Người bệnh có thể tử vong do đậu mùa khỉ
Trong hầu hết các trường hợp, triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ tự mất đi trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, ở một số người, virus có thể dẫn đến các biến chứng y khoa và thậm chí là tử vong. Trẻ sơ sinh, trẻ em và người có bệnh nền là những trường hợp có thể có nguy cơ gặp triệu chứng nghiêm trọng hơn và tử vong do bệnh đậu mùa khỉ.
Biến chứng ở các ca bệnh đậu mùa khỉ nặng bao gồm nhiễm trùng da, viêm phổi, nhiễm trùng mắt (có thể dẫn đến mất thị giác), viêm não và nhiễm khuẩn huyết.
Hạn chế tiếp xúc các đồ vật nhiễm virus
Bộ Y tế dẫn thông tin từ WHO, nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ từ động vật có thể giảm bằng cách tránh tiếp xúc mà không có sử dụng đồ bảo hộ cá nhân với động vật hoang dã, đặc biệt là động vật bị ốm hoặc đã chết (bao gồm cả thịt và máu của chúng).
Ở các nước có bệnh lưu hành, nơi động vật mang bệnh đậu mùa khỉ, cần nấu chín kỹ bất cứ thức ăn nào chứa thịt hoặc bộ phận của động vật trước khi ăn.
Ngoài ra, cần hạn chế tiếp xúc với người bị nghi ngờ hoặc khẳng định mắc bệnh đậu mùa khỉ. Tránh tiếp xúc da với da và sử dụng găng tay dùng một lần nếu bạn tiếp xúc trực tiếp với vùng da bị tổn thương. Khi xử lý quần áo hoặc gối của người khác, người xử lý cần đeo khẩu trang.
Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc sát khuẩn tay bằng dung dịch sát khuẩn tay có chứa cồn, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người nhiễm bệnh.
Giặt quần áo, khăn, ga giường và dụng cụ ăn của người nhiễm bệnh bằng nước ấm và bột giặt. Làm sạch và khử khuẩn bất cứ bề mặt nào đã bị nhiễm bẩn và tiêu hủy chất thải bị nhiễm bẩn (băng gạc...) một cách phù hợp.
Sử dụng thuốc hạ sốt cho người thể nhẹ
Bộ Y tế cho biết, với các triệu chứng nhẹ, người bệnh sẽ được được điều trị các triệu chứng như hạ sốt, giảm đau; chăm sóc tổn thương mắt, miệng; bảo đảm dinh dưỡng, cân bằng điện giải. Đồng thời cần theo dõi và phát hiện sớm các biến chứng (nếu có) như viêm phổi, nhiễm khuẩn da, nhiễm khuẩn huyết, viêm não... để điều trị ở buồng cách lý tại khoa hồi sức. Phòng và kiểm soát nhiễm khuẩn theo quy định.
Đối với thể nặng, cần điều trị buồng cách ly tại khoa hồi sức, điều trị biến chứng (nếu có) theo các phác đồ đã ban hành.
Các thuốc điều trị sử dụng theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.
Thuốc điều trị đặc hiệu được chỉ định cho 5 trường hợp. Bao gồm, người có biến chứng nặng (nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm não...); người bị suy giảm miễn dịch (HIV, ung thư, đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticosteroid liều cao...). Đồng thời cho trường hợp là trẻ em (đặc biệt là trẻ dưới 8 tuổi); phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú; những người đang có bệnh cấp tính tiến triển.
Người bệnh đủ tiêu chuẩn xuất viện khi hết các triệu chứng về lâm sàng (không xuất hiện tổn thương trên da mới tối thiểu 48 giờ và các tổn thương đã đóng vảy) và cách ly tối thiểu 14 ngày.
Đã có vaccine đậu mùa khỉ
Trên thế giới hiện đã có một số loại vaccine phòng bệnh đậu mùa mang lại khả năng bảo vệ ở mức độ nhất định chống bệnh đậu mùa khỉ. Một loại vaccine mới hơn đã được phát triển để phòng bệnh đậu mùa (MVA-BN - còn gọi là Imvamune, Imvanex hoặc Jynneos) đã được phê duyệt vào năm 2019, để sử dụng trong phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ và hiện chưa được phổ biến rộng rãi.
Ngoài ra còn có ACAM2000. Giống như Jynneos, ACAM2000 là một loại vaccines được phát triển cho bệnh đậu mùa nhưng đã được phép sử dụng kép.
Trước đó, vaccine gốc phòng bệnh đậu mùa hiện không còn được cung cấp cho công chúng do công tác tiêm phòng bệnh đậu mùa đã chấm dứt vào năm 1980 sau khi bệnh này trở thành bệnh đầu tiên được thanh toán.
Bệnh đậu mùa khỉ lây truyền từ người sang người thế nào? Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây từ người sang người qua tiếp xúc gần, phát tán dịch chứa virus gây bệnh... Theo Bộ Y tế, tài liệu về bệnh đậu mùa khỉ của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, đậu mùa khỉ là bệnh do virus đậu mùa khỉ gây ra. Đây là bệnh lây nhiễm từ động vật...